گزارش تازه یوکیا آمانو، دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، پیرامون فعالیت‌های جاری اتمی ایران حاکی از کند شدن رشد تولید و کاهش سرعت توسعه در مراکز اتمی است، در حالی که تولیدات متعارفی این تاسیسات طی سه ماه گذشته در مقایسه با سه ماه پیش از آن، بدون توقف، ادامه یافته است.
طی آخرین شش ماه منتهی به عمر دولت دوم احمدی‌نژاد تعداد سانتریفیوژ‌ها نصب شده در نطنز، بدون تزریق گاز اورانیوم در آن‌ها، بیش از ۷۰۰۰ واحد افزایش یافت. اگر چه قسمت اعظم سانترفیوژهای نصب شده در نطنز از نوع قدیمی پی-۱ بود، تعدادی سانترفیوژ‌ها نسل نو نیز (پی-۲) که دارای قدرت دوار بیشتر و جداره آن گرافیتی است، بر آن‌ها افزوده شد.
طی سه ماه آخر دولت پیشین، اگر چه غنی سازی اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد در فردو، با به کارگیری ۱۵۰۰ سانترفیوژ نوع پی-۱ ادامه یافت، در عین حال از افزایش ذخیره اورانیوم به بیش از ۲۰۰ کیلوگرم پرهیز شد. ایران موازی با افزایش اوانیوم ۲۰ در صدی، حجم معادل آن را به اکسید اورانیوم تبدیل می‌کند.
طی سه ماه نیز، بر اساس گزارش تازه آمانو، این سیاست توسط دولت روحانی ادامه یافته است. گزارش تازه آمانو حاکی از حفظ ذخیره اورانیوم ۲۰ در صدی در حد ۱۹۶ کیلو گرم است.
در گزارش تازه آمانو، با وجود به کار گرفتن لحن ملایم و کمتر انتقادی، به صراحت یاد شده، که بر خلاف قطعنامه نوامبر سال ۲۰۱۱ شورای حکام که طی آن از ایران خواسته شده بود از راه مذاکره و توافق به قبول خواسته‌های شورای امنیت تن در دهد، مجموعه خواسته‌های شورا تا کنون از سوی ایران بی‌پاسخ گذاشته شده است.
دربخش دیگری از این گزارش به دیدار روز دوشنبه آمانو از ایران اشاره شده، که طی آن، آمانو از بی‌نتیجه ماندن دیدار خود ذکری به میان نیاورده و بدون تفسیر تنها موارد توافق اعلام شده را قید کرده است.
در دیدار اخیر انتظار می‌رفت که پیرامون درخواست آژانس برای بازدید از پارچین توافقی به عمل آید، به جای قبول این درخواست تنها اجازه بازدید از معدن گچین مورد توافق قرار گرفت که نه دارای اهمیت و نه در زمره تعهدات ایران بود. در مورد اراک نیز بازدید از کارخانه تولید آب سنگین منظور شد و نه راکتور آب سنگین ۴۰ مگااتی در اراک.
دلایل فنی کندی پیشرفت
طی ماه‌های آخر دولت پیشین، تلاش مسئولان بر این بود که به منظوربالابردن آمار پیشرفت کار، تمامی توانایی‌های فنی بالقوه اتمی را به نمایش بگذارند. با این هدف، ظاهرا تمام قطعات آماده سانتریفیوژ‌ها (نزدیک به ۷۰۰۰) مونتاژ و به نطنز منتقل شدند. بسیاری از این سانترفیوژ‌ها حتی آزمایش‌های جداگانه و قبل از قرار گرفتن در آبشار‌ها را نگذرانده‌اند، چه رسد به تزریق گاز اورانیوم، و یا قرار گرفتن در مرحله نهایی غنی سازی و کار با گاز اورانیوم.
تعداد محدودی از سانترفیوژ‌ها نصب شده از نوع تازه و دارای ظرفیت بالقوه تولید بیشتری نسبت به سانتریفیوژ‌ها قدیمی است -با پسمانده محدود‌تر تولید-. ضمن اینکه مشکلات فنی این سانترفیوژ‌ها هنوز به طور کامل حل نشده، و قطعه سازی داخلی آن‌ها نیازمند زمان بیشتری است، آژانس در مورد نقشه ساخت و مراکز تولید آن‌ها پرسش‌هایی را مطرح ساخته که از سوی جمهوری اسلامی تا کنون بی‌پاسخ مانده‌اند.
عامل فنی دیگری که در توجیه دلایل اعلام نشده کندی سرعت استفاده از این ساترفیوژ‌ها می‌تواند مورد ملاحظه قرار بگیرد، ذخیره محدود کیک زرد، و محدودیت‌های ایران برای دسترسی به اورانیوم خام است. در صورت به کار گرفتن کلیه ۱۹ هزار سانترفیوژ حمل و نصب شده در نطنز و فردو، ذخیره موجود کیک زرد به سرعت رو به اتمام خواهد گذاشت.
بر اساس گزارش تازه آمانو ذخیره کنونی اورانیوم ۵ در صد غنی سازی شده ایران ۷۱۵۴ کیلوگرم و ذخیره اورانیوم ۲۰ در صدی ۱۹۶ کیلو گرم است.
دلایل سیاسی
دولت روحانی یکی از هدف‌های عمده سیاست خارجی خود را خارج ساختن پرونده اتمی از بن بست کنونی معرفی کرده است. با در نظر داشتن این سیاست راهبردی، که شاید یکی از دلایل اصلی بروی کار آمدن دولت روحانی نیز بوده، حفظ وضع موجود فعالیت‌های اتمی ایران می‌توانست، در زمان رسیدن به توافق احتمالی با غرب، تعهدات متقابل دولت روحانی را بعد از حصول توافق محدود‌تر جلوه دهد.
در مورد سقف ذخیره اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد نیز، روحانی دقیقا ملاحظات امنیتی دولت احمدی‌نژاد را دنبال کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در جریان نشست شصت و هشتمین اجلاس مجمعر عمومی، دست یافتن ایران به ذخیره مازاد بر ۲۴۵ کیلو گرم را معادل با داشتن ظرفیت مبادرت به یک آزمایش اتمی معرفی کرده بود. از آن زمان ایران به منظور پیشی نگرفتن از این خط قرمز، تولیدات مازاد بر ۲۰۰ کیلو گرم اورانیوم ۲۰ در صدی را به بهانه تولید سوخت، به اکسید اورانیوم تبدیل کرده است.
در مورد راکتور اراک نیز که گزارش تازه آمانو حاکی از کند شدن فوق‌العاده و حتی توقف کار در آن است، دلیل سیاسی مشابهی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. رئیس سازمان انژی اتمی جمهوری اسلامی در دولت احمدی‌نژاد طی ماه‌های پایانی کار خود اعلام داشت که کوره اصلی راکتور نصب شده و در سال ۲۰۱۴ عملا کار آن آغاز خواهد شد.
راکتور‌های اتمی در حال کار با ظرفیت ۴۰ مگاوات، عملا در برابر حملات نظامی از امنیت برخورداراند، زیرا، در صورت هدف قرار گرفتن و نشت کوره، آلودگی‌های محیط زیستی ناشی از آن می‌تواند منطقه را در خطر قرار دهد.
بسیاری از ناظران با در نظر گرفتن سوابق تاریخی، بر این باور‌اند که راکتور آب سنگین اراک، پیش از عملیاتی شدن، یکی از هدف‌های اصلی هجوم هوایی احتمالی اسرائیل خواهد بود. در صورت انجام چنین حمله‌ای، بی‌تردید هر نوع تلاش برای سازش اتمی بین ایران و جامعه جهانی بی‌نتیجه خواهد ماند. از این نقطه نظر، دلایل سیاسی مورد نظر ایران برای توقف کار در اراک تا تعیین تکلیف مذاکرات آتی قابل توجیه است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.
طی آخرین شش ماه منتهی به عمر دولت دوم احمدی‌نژاد تعداد سانتریفیوژ‌ها نصب شده در نطنز، بدون تزریق گاز اورانیوم در آن‌ها، بیش از ۷۰۰۰ واحد افزایش یافت. اگر چه قسمت اعظم سانترفیوژهای نصب شده در نطنز از نوع قدیمی پی-۱ بود، تعدادی سانترفیوژ‌ها نسل نو نیز (پی-۲) که دارای قدرت دوار بیشتر و جداره آن گرافیتی است، بر آن‌ها افزوده شد.
طی سه ماه آخر دولت پیشین، اگر چه غنی سازی اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد در فردو، با به کارگیری ۱۵۰۰ سانترفیوژ نوع پی-۱ ادامه یافت، در عین حال از افزایش ذخیره اورانیوم به بیش از ۲۰۰ کیلوگرم پرهیز شد. ایران موازی با افزایش اوانیوم ۲۰ در صدی، حجم معادل آن را به اکسید اورانیوم تبدیل می‌کند.
طی سه ماه نیز، بر اساس گزارش تازه آمانو، این سیاست توسط دولت روحانی ادامه یافته است. گزارش تازه آمانو حاکی از حفظ ذخیره اورانیوم ۲۰ در صدی در حد ۱۹۶ کیلو گرم است.
در گزارش تازه آمانو، با وجود به کار گرفتن لحن ملایم و کمتر انتقادی، به صراحت یاد شده، که بر خلاف قطعنامه نوامبر سال ۲۰۱۱ شورای حکام که طی آن از ایران خواسته شده بود از راه مذاکره و توافق به قبول خواسته‌های شورای امنیت تن در دهد، مجموعه خواسته‌های شورا تا کنون از سوی ایران بی‌پاسخ گذاشته شده است.
دربخش دیگری از این گزارش به دیدار روز دوشنبه آمانو از ایران اشاره شده، که طی آن، آمانو از بی‌نتیجه ماندن دیدار خود ذکری به میان نیاورده و بدون تفسیر تنها موارد توافق اعلام شده را قید کرده است.
در دیدار اخیر انتظار می‌رفت که پیرامون درخواست آژانس برای بازدید از پارچین توافقی به عمل آید، به جای قبول این درخواست تنها اجازه بازدید از معدن گچین مورد توافق قرار گرفت که نه دارای اهمیت و نه در زمره تعهدات ایران بود. در مورد اراک نیز بازدید از کارخانه تولید آب سنگین منظور شد و نه راکتور آب سنگین ۴۰ مگااتی در اراک.
دلایل فنی کندی پیشرفت
طی ماه‌های آخر دولت پیشین، تلاش مسئولان بر این بود که به منظوربالابردن آمار پیشرفت کار، تمامی توانایی‌های فنی بالقوه اتمی را به نمایش بگذارند. با این هدف، ظاهرا تمام قطعات آماده سانتریفیوژ‌ها (نزدیک به ۷۰۰۰) مونتاژ و به نطنز منتقل شدند. بسیاری از این سانترفیوژ‌ها حتی آزمایش‌های جداگانه و قبل از قرار گرفتن در آبشار‌ها را نگذرانده‌اند، چه رسد به تزریق گاز اورانیوم، و یا قرار گرفتن در مرحله نهایی غنی سازی و کار با گاز اورانیوم.
تعداد محدودی از سانترفیوژ‌ها نصب شده از نوع تازه و دارای ظرفیت بالقوه تولید بیشتری نسبت به سانتریفیوژ‌ها قدیمی است -با پسمانده محدود‌تر تولید-. ضمن اینکه مشکلات فنی این سانترفیوژ‌ها هنوز به طور کامل حل نشده، و قطعه سازی داخلی آن‌ها نیازمند زمان بیشتری است، آژانس در مورد نقشه ساخت و مراکز تولید آن‌ها پرسش‌هایی را مطرح ساخته که از سوی جمهوری اسلامی تا کنون بی‌پاسخ مانده‌اند.
عامل فنی دیگری که در توجیه دلایل اعلام نشده کندی سرعت استفاده از این ساترفیوژ‌ها می‌تواند مورد ملاحظه قرار بگیرد، ذخیره محدود کیک زرد، و محدودیت‌های ایران برای دسترسی به اورانیوم خام است. در صورت به کار گرفتن کلیه ۱۹ هزار سانترفیوژ حمل و نصب شده در نطنز و فردو، ذخیره موجود کیک زرد به سرعت رو به اتمام خواهد گذاشت.
بر اساس گزارش تازه آمانو ذخیره کنونی اورانیوم ۵ در صد غنی سازی شده ایران ۷۱۵۴ کیلوگرم و ذخیره اورانیوم ۲۰ در صدی ۱۹۶ کیلو گرم است.
دلایل سیاسی
دولت روحانی یکی از هدف‌های عمده سیاست خارجی خود را خارج ساختن پرونده اتمی از بن بست کنونی معرفی کرده است. با در نظر داشتن این سیاست راهبردی، که شاید یکی از دلایل اصلی بروی کار آمدن دولت روحانی نیز بوده، حفظ وضع موجود فعالیت‌های اتمی ایران می‌توانست، در زمان رسیدن به توافق احتمالی با غرب، تعهدات متقابل دولت روحانی را بعد از حصول توافق محدود‌تر جلوه دهد.
در مورد سقف ذخیره اورانیوم با غلظت ۲۰ در صد نیز، روحانی دقیقا ملاحظات امنیتی دولت احمدی‌نژاد را دنبال کرد. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در جریان نشست شصت و هشتمین اجلاس مجمعر عمومی، دست یافتن ایران به ذخیره مازاد بر ۲۴۵ کیلو گرم را معادل با داشتن ظرفیت مبادرت به یک آزمایش اتمی معرفی کرده بود. از آن زمان ایران به منظور پیشی نگرفتن از این خط قرمز، تولیدات مازاد بر ۲۰۰ کیلو گرم اورانیوم ۲۰ در صدی را به بهانه تولید سوخت، به اکسید اورانیوم تبدیل کرده است.
در مورد راکتور اراک نیز که گزارش تازه آمانو حاکی از کند شدن فوق‌العاده و حتی توقف کار در آن است، دلیل سیاسی مشابهی می‌تواند مورد توجه قرار گیرد. رئیس سازمان انژی اتمی جمهوری اسلامی در دولت احمدی‌نژاد طی ماه‌های پایانی کار خود اعلام داشت که کوره اصلی راکتور نصب شده و در سال ۲۰۱۴ عملا کار آن آغاز خواهد شد.
راکتور‌های اتمی در حال کار با ظرفیت ۴۰ مگاوات، عملا در برابر حملات نظامی از امنیت برخورداراند، زیرا، در صورت هدف قرار گرفتن و نشت کوره، آلودگی‌های محیط زیستی ناشی از آن می‌تواند منطقه را در خطر قرار دهد.
بسیاری از ناظران با در نظر گرفتن سوابق تاریخی، بر این باور‌اند که راکتور آب سنگین اراک، پیش از عملیاتی شدن، یکی از هدف‌های اصلی هجوم هوایی احتمالی اسرائیل خواهد بود. در صورت انجام چنین حمله‌ای، بی‌تردید هر نوع تلاش برای سازش اتمی بین ایران و جامعه جهانی بی‌نتیجه خواهد ماند. از این نقطه نظر، دلایل سیاسی مورد نظر ایران برای توقف کار در اراک تا تعیین تکلیف مذاکرات آتی قابل توجیه است.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــ
یادداشت‌ها بیانگر نظر نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاه‌های رادیو فردا.
