ایران قصد دارد سه هلیکوپتر میل ۱۷، آنسات و کا ۲۲۶ را برای نیازهای درمانی و ترابری خود خریداری کند. اما این مدل‌ها چه خصوصیاتی دارند؟ و چرا ایران به سمت خرید این مدل‌ها رفته است؟
بعد از توافق هسته‌ای ایران می‌تواند برای نیازهای درمانی و ترابری هلیکوپتر جدید خریداری کند مذاکراتی هم با شرکت‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی برای خرید هلیکوپتر انجام شده است. با این همه این مذاکرات به دلیل پیچیدگی و ترس شرکت‌های سازنده از قوانین آمریکا کند پیش می‌رود برای همین ایران قصد دارد برای بر طرف کردن نیاز‌هایش در کوتاه مدت از هلیکوپترهای روسی استفاده کند.
بتازگی تعدادی از مراکز هلال احمر در استان‌های محروم ایران مانند لرستان هم تعدادی هلیکوپتر میل ۱۷ را دریافت کرده‌اند.
هلیکوپتر میل ۱۷ نوع توسعه یافته میل ۸ است. این هلیکوپتر کاربرد دو گانه نطامی و غیر نظامی دارد و یکی از پر کاربرد‌ترین هلیکوپتر‌ها در جهان است.
میل-۱۷ بالگردی با پروانهٔ اصلی پنج پره و دو موتور توربوشفت کلیموف هر یک به قدرت ۲۱۹۰ اسب بخار است.
وزن خالی این بالگرد ۷۴۸۹ کیلوگرم است و قادر است با حداکثر ۱۳ تن وزن از زمین برخیزد. میل-۱۷ ظرفیت حمل ۳۰ سرباز یا ۴ تن بار در داخل یا ۵ تن بار در خارج بالگرد را دارد و حداکثر سرعت آن به ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت و سرعت صعود آن به ۸ متر بر ثانیه می‌رسد. برد عملیاتی میل-۱۷ حدود ۵۰۰ کیلومتر و سقف پرواز خدمتی آن شش هزار متر است.
بیش از ۸۰ کشور جهان از این مدل هلیکوپتر استفاده می‌کنند.
مدل دیگری که ایران قصد خرید آن را دارد هلیکوپتر آنسات است. این هلیکوپتر ساخت شرکت کازان است و اصلیترین رقیب آن در بین هلیکوپترهای شرکت‌های غربی مدل بل ۲۰۴ است که یکی از اصلیترین هلیکوپترهای ناوگان فعلی ایران را تشکیل می‌دهد. با این همه سن ناوگان بل ۲۰۴ ایران افزایش یافته و نیاز به جایگزینی با هلیکوپتری جدید دارد.
آنسات می‌تواند هشت مسافر را جابه‌جا کند و دارای دو موتور توربو شفت با قدرت ۶۳۰ اسب بخار است. این هلیکوپتر می‌تواند سه تن بار را حمل کند. نهایت سرعت این مدل ۲۸۵ کیلومتر در ساعت است و برد عملیاتی ۵۰۰ کیلومتری دارد.
بل ۲۰۴ که رقیب این هلیکوپتر است هم هشت نفره است و دارای یک موتور با قدرت ۱۱۰۰ اسب بخار است. از این نظر آنسات از بل ۲۰۴ حدود ۱۵۰ اسب بخار قوی‌تر است.
کا ۲۲۶ سومین مدلی است که ایران قصد خرید آن را دارد این مدل یک هلیکوپتر سبک محسوب می‌شود.
این هلیکوپتر ساخت شرکت کاموو یکی از قدیمی‌ترین سازندگان هلیکوپتر در جهان است که در سال ۱۹۲۹ تاسیس شده است.
این محصول هفت نفره دارای دو موتور توربو شفت با قدرت ۵۸۰ اسب بخار است و از آن می‌توان برای گشت‌های دریایی هم استفاده کرد. رنج عملیاتی این هلیکوپتر ۶۰۰ کیلومتر است و یکی از بهترین گزینه‌های در میان هلیکوپترهای روس برای آمبولانس هوایی در شهر‌های بزرگ ایران است.
هم اکنون بر اساس این نیاز و با توجه به برداشته شدن تحریم هوایی، مذاکرات گسترده‌ای با برخی شرکت‌های آمریکایی، اروپایی و روسی برای خرید هلی کوپترهای مختلف شروع شده است.
شرکت سیکورسکی از زیر مجموعه لاکهید مارتین، بزرگ‌ترین شرکت سازنده تسلیحات و تجهیزات نظامی آمریکا، گفته است که درحال مطالعه و ارزیابی احتمال فروش هلیکوپترهای تجاری و غیر نظامی به ایران است.
ناتالی پروایت، معاون رئیس فروش و بازاریابی شرکت سیکورسکی در این باره گفته بود: «هلی کوپترهای «اس ۷۶» یاهلیکوپترهای «اس ۹۲» که قابلیت پرواز طولانی را دارند می‌توانند گزینه‌های مناسبی برای ایران باشند.»
البته ممکن است با آمدن دولت جدید ایالات متحده قرار داد با این شرکت هم مانند قرار داد با شرکت بوئینگ با خطر روبه‌رو شود.
تاریخچه خرید و ساخت هلیکوپتر برای ایران
بیش از انقلاب، ایران یکی از بزرگ‌ترین خریداران هلیکوپتر در جهان بود که البته بخش زیادی از این هلیکوپتر‌ها را هلیکوپترهای نظامی تشکیلی می‌دادند ولی در این میان هلیکوپتر بل ۲۱۴ کاربرد دوگانه نظامی ترابری دارد و هم اکنون در کنار هلیکوپتر میل ۱۷ روسی از اصلیترین هلیکوپتر‌هایی است که ایران در بخش غیر نظامی و برای مصارف مختلف مانند آمبولانس هوایی یا هلال احمر از آن‌ها استفاده می‌کند.
در سال ۱۹۷۲ ایران که به دنبال یک هلیکوپتر مناسب برای شرایط اقلیمی و جغرافیایی مرتفع و گرم بود به سراغ شرکت بل در آمریکا رفت. شرکت بل در این سال بر اساس نیاز ایران دست به طراحی مدلی گرفت که بعد‌ها مدل ۲۱۴ اصفهان نام گرفت.
از سال ۱۹۷۲ کار بر روی طراحی یک مدل مطابق با نیازهای ایران آغاز شد. در این مدل که بل-۲۱۴ آ نام داشت یک موتور پرقدرت‌تر نصب شده بود. بل-۲۱۴ با موتوری با قدرت ۲۹۳۰ اسب بخار و پروانه ارتقایافتهٔ خود توانایی حمل میزان بار بیشتر و عملکرد بهتری را در آب‌وهوای گرم و ارتفاعات بالا داشت.
هوای گرم و ارتفاع بالا از سطح دریا دشوار‌ترین شرایط اقلیمی برای پرواز هلیکوپترهاست و این وضعیت جغرافیایی در ایران زیاد دیده می‌شود. اولین مدل بل-۲۱۴ آ در سال ۱۹۷۴ به پرواز درآمد و اولین فروند از مدل تولیدی بل-۲۱۴ در ۲۶ آوریل ۱۹۷۵ در اختیار ارتش ایران قرار گرفت و سه روز بعد سرلشکر منوچهر خسروداد فرمانده هوانیروز ایران و کلمای بیلی خلبان آزمایشگر ارشد شرکت بل پنج رکورد جدید را با آن ثبت کردند.
هلیکوپتر آن‌ها در یک دقیقه و ۵۸ ثانیه به ارتفاع سه هزار متری رسید، پس از پنچ دقیقه و ۱۳ ثانیه در ارتفاع شش هزار متر از سطح دریا قرار گرفت، در ۱۵ دقیقه و ۵ ثانیه از ۹ هزار متر عبور کرد، ۳۰ ثانیه در ارتفاع ۹۰۱۰ متری دوام آورد و بیشترین ارتفاعی که توانست لمس کند ۹۰۷۰ متر بود.
بعد از طی مراحل طراحی و تست قراردادی به مبلغ ۵۰۰ میلیون دلار برای ۲۸۷ فروند از این هلیکوپتر به امضا رسید. سفارش ایران به قدری بزرگ بود که یک شعبه جدید برای تولید مدل سفارشی ایران تاسیس شد. شرکت بل همچنین کارخانه‌ای را در اصفهان تاسیس کرد تا حدود ۴۰۰ فروند از این هلیکوپتر و مدل بزرگ‌تر و دوموتوره آن بل-۲۱۴ استی (۵۰ فروند بل-۲۴آ و ۳۵۰ فروند بل-۲۱۴ استی) در آن ساخته شوند.
مدل بعدی تولیدی بل-۲۱۴ برای ایران یک مدل مخصوص برای عملیات جست‌وجو و نجات با نام بل-۲۱۴ سی بود. در مجموع ۲۹۳ فروند از مدل بل-۲۱۴آ و ۳۹ فروند از مدل بل-۲۴سی تا هنگام انقلاب اسلامی به ایران تحویل داده شد.
در پی موفقیت چشمگیر هلیکوپتر «بل-۲۱۴ اصفهان»، شرکت بل طی سال‌های پیش از انقلاب اقدام به طراحی یک هلیکوپتر بسیار پیشرفته دوموتوره بر مبنای بدنه هلیکوپتر «اصفهان» و اختصاصاً برای ایران با نام بل-۲۱۴ استی کرد. قرار بود که این هلیکوپتر در مجتمع تولید هلیکوپتر در ایران، واقع در شاهین شهر اصفهان تولید شود اما بعد از انقلاب این طرح لغو شد و این هلیکوپتر به‌جای ایران از عراق سر درآورد.
پس از توافق هسته‌ای امید فراوانی می‌رفت دوباره ایران به خرید هلیکوپترهای شرکت بل که مناسب شرایط اقلیمی ایران است روی بیاورد. البته فعلا با توجه به روی کار آمدن دونالد ترامپ استفاده ایران از هلیکوپترهای آمریکایی یا شرکت‌های اروپایی وابسته به آمریکا در هاله‌ای از ابهام است. در این شرایط ایران می‌تواند در صورت عدم توانایی خرید از شرکت‌های آمریکایی به خرید هلیکوپترهای شرکت ایرباس روی بیاورد با این همه پروسه خرید ممکن است زمانبر باشد و قیمت هلیکوپترهای این شرکت هم نسبت به مدل‌های روسی گران‌تر است.
فعلا ایران برای برطرف شدن نیازهای اولیه‌اش قصد خرید ۶۰ هلیکوپتر روسی را دارد.
آلکساندر شربینین، معاون مدیر عامل شرکت هلیکوپترهای روسیه از زیر مجموعه‌های شرکت دولتی روستوک، گفته است: شرکت ما در حال مذاکره با همکاران ایرانی برای عرضه هلیکوپترهای سبک آنسات و کا-۲۲۶ت به وزارت بهداشت ایران است.
از این دو مدل هلیکوپتر چند منظوره و سبک معمولابه عنوان آمبولانس هوایی استفاده می‌شود.
آلکساندر شربینین اضافه کرده است که علاوه بر تحویل هلیکوپتر موضوع مونتاژ هلیکوپتر در ایران نیز مورد بررسی قرارمی گیرد.
بنظر می‌رسد ایران برای نوسازی ناوگان ترابری هلیکوپتری نیاز به دست کم بیش از ۵۰۰ فروند هلیکوپتر جدید داشته باشد.
