اعلام از سرگیری مذاکرات صلح سوریه در ژنو، پس از انجام مذاکرات اخیر جان کری وزیر خارجه آمریکا در مسکو، نشانه نزدیکتر شدن مواضع روسیه و آمریکا پیرامون سوریه و افزایش بخت به نتیجه رسیدن طرحی است که در صورت اجرایی شدن انتظار می‌رود به تشکیل دولت انتقالی، تدوین قانون اساسی تازه و نهایتا تشکیل دولت وحدت ملی در آن کشور طی ۱۸ ماه آینده منجر شود.
طرح صلح گام به گام سوریه، قرار است بر پایه قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل، طی سه ماه آینده، زمینه شکل گرفتن دولت انتقالی در آن کشور را فراهم سازد اگر چه نمایندگان اسد و مخالفان، تاکنون از رویارویی مستقیم با یکدیگر نیز پرهیز کرده و گفت‌وگوها در ژنو را به صورت غیر مستقیم انجام داده‌اند.
نزدیکتر شدن نقطه نظرهای واشنگتن و مسکو پیرامون بحران سوریه و همچنین ادامه نوعی آتش‌بس که از ماه فوریه سال جاری اعلام شده، می‌تواند دور بعدی گفت‌وگوها را از نتایج بهتری نسبت به گذشته برخوردار سازد.
دولت اوباما مصمم است پیش از ترک کاخ سفید در ماه ژانویه سال آینده، بحران سوریه را در مسیر پایانی قرار داده و از این راه کارنامه سیاست خارجی خود در خاورمیانه را تا حدودی قابل دفاع سازد.
دولت پوتین نیز به شرط تامین خواست‌های روسیه در رابطه با سوریه، و کاهش تنش با غرب بر سر بحران اوکراین، مایل به همکاری سیاسی «سازنده» با آمریکا است.
پس از انجام دیدار اخیر خود از مسکو، جان کری که در ماه فوریه امکان جداسازی سوریه مابین مدعیان قدرت را ممکن خوانده بود، روز ۶ آوریل، ضمن «سازنده» خواندن نقش روسیه، نسبت به آینده مذاکرات صلح ژنو ابراز امیدواری کرد.
تقسیم قدرت
همزمان با از سر گیری مذاکرات ژنو، دولت اسد برگزاری انتخابات پارلمانی ۱۳ آوریل در آن کشور را تدارک دیده و حضور نمایندگان خود در ژنو را به بعد از انجام انتخابات موکول ساخته است، در حالیکه حتی پس از پیروزی نظامی اخیر نیروهای دولتی در حومه حلب، دولت اسد تنها حدود ۱۵ در صد خاک آن کشور را در کنترل دارد.
اگر چه انتظار نمی‌رود در ترکیب نمایندگان اعزامی دمشق به گفت‌وگوهای چند روز آینده ژنو تغییر چشمگیری روی دهد، اما، ممکن است در نتیجه توافق‌های احتمالی اخیر جان کری در مسکو، و همراهی احتمالی عربستان سعودی، مذاکره کنندگان مخالف دولت اسد با ترکیب تازه‌ای در ژنو ظاهر شوند.
طی دور قبلی مذاکرات ژنو، نمایندگان مخالف اسد عموما از حمایت عربستان سعودی برخوردار بودند و مسکو آنها را نمایندگان گروه‌های تروریستی می خواند (اشاره به گروه احرار الشعب در مناطق شمالی سوریه و نمایندگان منسوب به جیش الاسلام از حومه دمشق).
ظاهرا با مداخله آمریکا و انعطاف‌پذیری عربستان، قرار است ترکیب مذاکره‌کنندگان تغییر کرده و دور بعدی گفت‌وگوها با حضور ۱۰ نماینده اعزامی دولت اسد، ۱۰ نماینده مخالفان اسد و ۱۰ نماینده مستقل برگزار شود.
در این مورد نظر دولت ترکیه نیز که مخالف حضور نمایندگان کرد شمال سوریه در مذاکرات است تا حدودی رعایت خواهد شد، اگرچه بنا بر گزارش‌های منابع عربی قرار است در گفت‌وگوهای بعدی صالح مسلم، نماینده معتدل و با تجربه حزب دمکرات کردستان حضور داشته باشد.
یک وکیل دعاوی و مدافع حقوق بشر شناخته شده سوری بنام هیثم مناع و همچنین قدری جمیل معاون نخست وزیر پیشین و اقتصاددان کمونیست نیز از دیگر کسانی به‌شمار می‌روند که ممکن است طی دور بعدی مذاکرات حضور داشته باشند.
تقسیم سوریه
در صورت شکست مذاکرات صلح، تقسیم سوریه تا حدودی اجتناب‌ناپذیر خواهد شد، چنانکه دشوار بودن اجتناب از این گزینه را وزیر خارجه آمریکا نیز چند هفته پیش مورد تاکید قرار داد.
نکته مثبت در جریان مذاکرات، به‌گونه‌ای که استفان دی‌میستورا نماینده هماهنگ‌کننده سازمان ملل یاد آور شده، علاقمندی تمام گروه‌های شرکت کننده در گفت‌وگوها، بر حفظ یکپارچگی سوریه است.
این نمایندگان در مورد مقابله با داعش نیز ظاهرا دارای نظر واحد هستند در حالیکه موضوع اصلی مورد اختلاف (ماندن اسد و یا کناره‌گیری او) پیش از تشکیل دولت انتقالی، ظاهرا همچنان بر قوت سابق باقی است و حتی در سند ۱۲ ماده‌ای منتشر شده پیرامون خط مشی گفت‌وگوها نیز ، با وجود اهمیت خاص، به آن اشاره ای نشده است.
موضوع مبهم دیگر در مذاکرات چند روز آینده ژنو، موضع مشخص جمهوری اسلامی، متحد تاثیر گذار حکومت اسد است که با وجود ابراز علاقه رسمی نسبت به حفظ تمامیت سوریه، حضور او را در دمشق به عنوان رییس دولت، حتی با وجود ادامه کنترل مخالفان بر بقیه خاک آن کشور، بر گزینه کنار گذاشتن اسد ترجیح می‌دهد؛ گذرگاهی که بنظر می‌رسد مسیر مسکو و تهران را در رابطه با آینده سوریه از هم جدا ساخته است.
---------------------------------------
نظرهای مطرح‌شده در یادداشت‌ها بیانگر دیدگاه نویسندگان آنهاست و نه بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا.
