۹۰ دقیقه مناظره نفس‌گیر ِبدون وقفه بین هیلاری کلینتون و دونالد ترامپ دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا درحالی به پایان رسید که طرفداران دو طرف مدعی هستند که کاندیدای محبوب خودشان پیروز این میدان بوده است. هر چند علیرغم اختلاف فاحش دو رقیب بر سر مسائل مختلف به سختی می‌توان انتظار داشت که در جامعه قطبی‌شده آمریکا حتی این مناظره هیجان انگیز بتواند رای افراد را از یک سو به سوی دیگری جا‌به‌جا کند.
در مجموع هیلاری کلینتون با کنترل لحن و حرکات، تمرکز بر طرح موضوعات و در اختیار داشتن ابتکار عمل، شب سختی را برای دونالد ترامپ رقم زد و نشان داد که برای مناظره‌های تلویزیونی از آمادگی کافی برخوردار است. ترامپ هم نشان داد برای حمله کردن به کلینتون از طرح هیچ موضوعی پروا ندارد. هر دو طرف محور حملات خود را به یکدیگر روی این نکته متمرکز کردند که طرف مقابل شایستگی راهیابی به کاخ سفید را ندارد.
چنان‌چه انتظار می‌رفت، اولین مناظره از سه مناظره دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا مملو از حملات شخصی همراه با هدف قرار دادن کارنامه زندگی حرفهای دو طرف بود. حملات پی در پی ترامپ باعث شد که او در حداقل یک ساعت آخر مناظره، نظم منطقی در طرح مباحت نداشته باشد و حتی نقاط ضعفی که احتمالا پاسخ دادن به آنها برای کلینتون می‌توانست دشوار باشد مانند محبوب نبودن او و عملکردش در زمان حضور در وزارت خارجه و مواردی از این دست اصلا به میان نیاید.
در واقع ترامپ نتوانست از زمانی که داشت چندان برای تحت فشار قرار دادن جدی کلینتون استفاده کند و نقاط تاریک و منفی شخصیتی و کارنامه او را برجسته و یا او را عصبانی کند و نظم ذهنی‌اش را به هم بزند. کاری که ترامپ به آن شهرت دارد و اتفاقا در دوره مقدماتی، به خوبی در از میدان به در کردن رقبایش از آن استفاده کرده و از عهده آن برآمده بود.
شبکه سی.ان.ان. ساعتی بعد از پایان مناظره با انتشار یک نظرسنجی تلفنی از افرادی که مناظره را مشاهده کرده بودند اعلام کرد که ۶۲ درصد افرادی که نظر خود را اعلام کردهاند معتقدند که کلینتون و ۲۷ درصد گفتند که ترامپ مناظره را برده است. با این توضیح که درصد شرکت کنندگان دموکرات در این نظرسنجی اندکی بیشتر از جمهوری خواه بوده است. روزنامه تایم هم نوشت که نظرسنجی آنلاین این نشریه از پیروزی ترامپ خبر می‌دهد. روزنامه نیویورک تایمز با انتشار گزارشی از این مناظره نوشت که کلینتون پیروز این مناظره بوده است.
برخی از کارشناسان تلویزیونی مناظره اول از سه مناظره این دو رقیب را شبی خوب برای کلینتون و شبی وحشتناک برای ترامپ نام دادند. شبی که کلینتون موفق شد با استفاده از نقل قول‌ها و عباراتی که خود ترامپ قبلا استفاده کرده است، او را عصبانی کند و باعث شود ترامپ به دفعات به حاشیه برود و به طرح مسائلی غیرضروری بپردازد و زمان حمله موثر به کلینتون را از دست بدهد.
اگر چه در بسیاری از مواقع برداشت و احساسی که بینندگان در منازل خود دارند، می‌تواند با نظر کارشناسان تلویزیونی متفاوت باشد. این به خصوص در مورد ترامپ خیلی صادق است که در خیلی از مواردی که کارشناسان تلویزیونی او را به دلیلی سرزنش می‌کنند، اتفاقا با اقبال بیشتری از سوی هوادارانش مواجه می‌شود.
دانشگاه هوفسترا در لانگ آیلند نیویورک با ۱۱ هزار دانشجو و ۴۰ دقیقه فاصله از منهتن میزبان دو کاندیدای ریاست جمهوری بود که یکی سناتور سابق این ایالت و دیگری از شهروندان این شهر بودند. نکته جالب آنکه تنها لستر هولت، خبرنگار و مجری برنامه خبری شبانه شبکه ان.بی.سی واداره کننده این مناظره از سوالات آگاه بود و کسی از سوالات تا قبل از برگزاری مناظره مطلع نبود.
براساس قرعه کشی سوال اول برای هیلاری کلینتون مطرح شد. در این مناظره فرزندان ترامپ در میان حضار بودند و همچنین چلسی کلینتون دختر هیلاری کلینتون و همسرش بیل کلینتون هم در میان حضار بود.
این مناظره تاریخی ترین مناظره تلویزیونی بعد از اولین مناظره تلویزیونی ۵۶ سال پیش بین ریچارد نیکسون و جان اف کندی به شمار می‌رود که یک سوی آن یک زن برای اولین بار شانس رفتن به کاخ سفید را محک می‌زند و در طرف دیگر یک بازرگان که هیچ‌گاه در دولت و سیاست نبوده است.
مباحث مطرح شده در مناظره
اولین سوال در مورد وضعیت اقتصادی و ایجاد شغل بود. هیلاری کلینتون در پاسخ به صورت جزیی برنامه خود را در این خصوص شرح داد. او از افزایش حداقل حقوق، بیمه همگانی، مالیات عادلانه صحبت کرد و گفت مردم آمریکا تصمیم بگیرند که چه کسی می‌تواند در لحظات حساس تصمیم‌های درستی برای آینده آنها و فرزندانشان بگیرد. ترامپ در جواب به این سوال به چین حمله کرد و اینکه رابطه نابرابر اقتصادی چین و آمریکا باعث می‌شود، بسیاری از مشاغل در آمریکا به سمت کشورهای دیگر بروند. او گفت که برای شرکت‌ها مالیات را کاهش خواهد داد تا بتواند به ایجاد اشتغال بیانجامد.
کلینتون از ترامپ انتقاد کرد و گفت که برنامه او باعث می‌شود که مالیات مردم بالا برود و رشد اقتصادی کم شود. او گفت که ترامپ زندگی خوشبختی داشته که با پولی که از پدرش قرض گرفته تجارتش را آغاز کرده است و اینکه پدر خودش کارگری بوده است که زندگی را از سطح طبقه متوسط شروع کرده است.
لستر هولت، مجری برنامه از ترامپ پرسید که چطور می‌توانید شرکت‌ها را مجبور کنید به آمریکا بازگردند؟ اما در جواب این پاسخ ترامپ بار دیگر به چین و مکزیک و نحوه تجارت آنها با آمریکا حمله کرد. ترامپ همچنین به قرارداد نفتا که در زمان بیل کلینتون امضا شده بود اشاره کرد و آن را مضر برای اقتصاد و ایجاد اشتغال دانست. هولت دوباره پرسید که چطوری شرکت‌ها را بر می‌گردانید؟ ترامپ پاسخ داد اولین کار این است که اجازه ندهیم شرکت‌ها از آمریکا بیرون بروند. او سپس توضیح داد که چطور با تغییر سیستم مالیاتی شرکت‌ها در آمریکا می‌مانند.
کلینتون گفت که آمریکا در سال ۲۰۰۸ رکود شدیدی را تجربه کرده و با سیاست‌های ترامپ آمریکا هم میلیون‌ها شغل از دست خواهد داد و هم اقتصاد وارد رکورد خواهد شد. او سپس به جزییات زیادی از برنامه اقتصادی ترامپ و خودش اشاره کرد. ترامپ از نظر تحت فشار قرار دادن کلینتون در این قسمت بیشترین تاثیر را داشت.
یکی از سوالات بحث‌برانگیز که انتظار می‌رفت در این مناظره مطرح شود، خودداری ترامپ از انتشار کارنامه مالیاتی خود بود. ترامپ در پاسخ به این سوال که چرا کارنامه مالیاتی خود را منتشر نمی‌کند، سوال را به کلینتون برگرداند که چرا ۳۳ هزار ای میل خود را پاک کرده است. اما کلینتون به جزییات توضیح داد که چه چیزهایی ممکن است در کارنامه مالیاتی ترامپ باشد که او آن را مخفی می‌کند. از جمله اینکه گفت که او ۶۵۰ میلیون دلار به بانک‌های خارجی و وال استریت بدهکار است و همچنین نشان می‌دهد که او مالیات فدرال پرداخت نکرده است و این یعنی برای مدارس و سربازان و دیگر خدمات عمومی هیچ پولی پرداخت نکرده است. ترامپ گفت که چون اداره مالیات در حال حسابرسی از اوست نمی‌تواند مدارک خود را منتشر کند. این درحالی است که کلینتون به او گفت که حتی وقتی کسی در حال حسابرسی است می‌تواند همچنان مدارک مالیاتی خود را منتشر کند.
قسمت بعدی مناظره در مورد نقش نژاد و همچنین وضعیت آفریقایی-آمریکایی کشور بود. کلینتون گفت که هنوز نژاد نقش مهمی در بخش‌های مختلف زندگی آمریکایی ایفا می‌کند از جمله جایی که زندگی می‌کنند و با اشاره به خشونت‌های مرتبط با استفاده از اسلحه، خواستار کنترل اسلحه در آمریکا شد. او همچنین از بازسازی اعتماد بین جوامع مختلف و پلیس آمریکا گفت. ترامپ با اشاره به اینکه زندگی سیاهان آمریکا «مثل جهنم» است گفت که باید نظم و قانون باشد و از هزاران تیراندازی در آمریکا سخن گفت و اینکه باید پلیس قدرت عمل داشته باشد. کلینتون از اینکه ترامپ چنین تصویر سیاهی از زندگی سیاهان ارائه می‌کند ابراز تاسف کرد و گفت علیرغم مشکلات این بخش از جامعه آمریکا، باید تلاش و دستاوردهای آنها را هم قدر نهاد.
موضوع پافشاری ترامپ بر اینکه اوباما آمریکایی نیست و شناسنامه آمریکایی ندارد طی سالهای گذشته، حتی بعد از اینکه باراک اوباما شناسنامه خود را منتشر کرد یکی دیگر از موضوعاتی بود که ترامپ به آن پاسخ داد و تقصیر آن را به گردن افراد نزدیک به هیلاری کلینتون انداخت. کلینتون در جواب به اینکه چقدر این موضوع اوباما را ناراحت کرده اشاره کرد و اینکه و چقدر از ابتدا نادرست بوده است که اولین رئیس جمهور آفریقایی-آمریکایی این کشور، با چنین اقدام نژادپرستانه‌ای غیرآمریکایی خوانده شود.
موضوع امنیت سایبری بخش بعدی سوالات بود که کلینتون بااشاره به هکرهای کشورهای دیگر مثل چین و ایران و روسیه گفت که آمریکا توانایی زیادی دارد و روسیه باید این را بفهمد که آمریکا از شهروندانش دفاع کرد. کلینتون گفت شوکه‌کننده بود که ترامپ از روسیه درخواست کرد که اطلاعات آمریکایی را هک کند و گفت که به خاطر چنین اظهارنظرهایی است که ریاست جمهوری برازنده او نیست. ترامپ در این که روسیه پشت هک کردن وب سایت حزب دموکرات‌ها بوده است تردید کرد و گفت هر کسی می‌توانسته این کار را انجام بدهد از جمله چین و یا کشورهای دیگر.
در حوزه سیاست خارجی، ترامپ از توافق هسته‌ای ایران انتقاد کرد و گفت که این باعث شده ایران که در حال فروپاشی بود تبدیل به یک قدرت منطقه‌ای شود. کلینتون در جواب او به تلاش‌هایش برای برقراری تحریم‌های اقتصادی حتی با جلب موافقت چین و روسیه اشاره کرد و گفت که این تحریم‌ها باعث آوردن ایران به پای میز مذاکره شد و گفت این دیپلماسی است که بدون شلیک گلوله ای چنین توافقی انجام شده و ایران که می‌توانست در عرض زمان کوتاهی توانایی دستیابی به سلاح اتمی‌داشته باشد این توانایی را از دست داد.
کلینتون همچنین واکنش ترامپ به موضوع مزاحمت قایق‌های ایرانی برای ناو آمریکایی که گفته بود به آنها شلیک می‌کند به عنوان موضوعی که باعث می‌شود ترامپ کاراکتر لازم برای ریاست جمهوری نداشته باشد مطرح کرد. او گفت این کار باعث آغاز جنگ می‌شود. کلینتون تلویحا گفت فردی که با یک چنین اتفاقاتی ممکن است یک جنگ را آغاز کند شایستگی در اختیار داشتن کد بمب‌های اتمی را ندارد. چرا که با یک چنین اتفاقاتی به سمت آغاز جنگ می‌رود.
تاثیر مناظره بر رای‌دهندگان آمریکایی
گروه هدف هیلاری کلینتون در مناظره اول با دونالد ترامپ، گروهی از جمهوری‌خواهان و مستقل‌ها بودند که ممکن است علاقه ای برای رای دادن به دونالد ترامپ نداشته باشند اما همچنان تردیدهای جدی نسبت به هیلاری کلینتون دارند. این به علاوه شامل افرادی می‌شود که از هواداران سرسخت برنی سندرز، کاندیدای دوره مقدماتی هستند که از کلینتون شکست خورد و پس از آن به حمایت از او پرداخت اما همچنان برخی از این هواداران از حمایت کلینتون خودداری می‌کنند. این که تا چه حد کلینتون در جلب آرای این افراد موفق بوده در نظرسنجی‌هایی که طی روزهای آینده منتشر می‌شود مشخص خواهد شد.
بیشتر از ۹۰ درصد جمهوری خواهانی که اعلام کردهاند در انتخابات شرکت کرده اند قرار است به ترامپ رای بدهند. بنابراین او از این جهت مشکل کمتری نسبت به کلینتون دارد. اما تلاش می‌کند که همزمان مستقل‌ها و طرفداران برنی سندرز که برای رای دادن به کلینتون علاقه‌ای ندارند را به خود جلب کند.
اکنون کمتر از ده درصد از کسانی که برای رای دادن مصمم هستند، برای اینکه چه کسی را انتخاب کنند تصمیم نگرفته‌اند. با این وجود به نظر می‌رسد، مجموع سه مناظره که دو تای آخری در ماه اکتبر برگزار می‌شود بتواند رای‌دهندگان را در تصمیم‌گیری مصمم کند.
برای دونالد ترامپ که برای اولین برای مدت ۹۰ دقیقه، بدون اینکه بین برنامه آگهی تبلیغاتی پخش شود و اندکی استراحت کند در یک مناظره شرکت می‌کرد، چنانکه انتظار می‌رفت، استفاده از روش‌های همیشگی خود برای حمله به رقیب خود چندان کارساز نبود و نشان داد که عملا نادیده گرفتن فرآیند آماده‌سازی برای مناظره و ناآشنایی با جزییات سیاست‌های اقتصادی و همچنین سیاست‌های سیاست خارجه تا چه حد می‌تواند به ضرر او تمام شود.
دقایقی قبل از شروع مناظره شبکه سی.ان.ان گزارش کرد که برخی از افراد داخل کمپین دونالد ترامپ معتقدند که او برای مناظره با هیلاری کلینتون چندان آماده نیست و آماده سازی خوبی انجام نداده است. برخی از آنها به سی.ان.ان گفتند که آنها نفس خود رادر سینه حبس کردهاند تا این مناظره به پایان برسد. ترامپ به اینکه چند نکته روی کاغذ به صورت تیتر وار نوشته شود رضایت داده بود در حالی که افراد نزدیک به او معتقد بودند که چنین روشی برای چنین مناظره سنگینی کفایت نمی‌کند.
پیش از برگزاری مناظره کمپین آقای ترامپ گفته بود که بار مناظره روی خانم کلینتون خواهد بود به این دلیل که او کاندیدایی بوده که در طی چند هفته گذشته چند درصد در نظرسنجی‌ها افت داشته است. ولی برای ترامپ که با حرفهای خود از اقلیت‌ها گرفته تا زنان و مسلمانان و افراد توانیاب را آزرده بود، به نظر می‌رسید همین که بتواند خودش را چه از لحاظ حرفهایی که می‌زند چه از لحاظ حرکات بدن و واکنش نسبت به حرف رقیب خود، با ثبات نشان دهد، یک پیروزی به حساب می‌آمد. عمده ترین روایت هواداران خانم کلینتون برای زیر سوال بردن دونالد ترامپ این است که او شایستگی و شاخص‌های رئیس جمهور شدن را ندارد. بنابراین از نظر انتظارات عملا کار سختی پیش روی ترامپ نبود که او حتی در دستیابی به این حد پایین از انتظارات نیز چندان موفق عمل نکرد.
کلینتون حتی در حوزه‌هایی مانند اقتصاد و جاهایی که مورد حمله قرار گرفت و پاسخ دادن به ترامپ باعث در دام افتادنش می‌شد خویشتن داری نشان داد و از پرداختن به برخی از اتهاماتی که ترامپ علیه او مطرح کرد خودداری کرد و موضوع را به سمتی که خود تمایل داشت کشاند. اما ترامپ نشان داد که موضوعات زیادی وجود دارد که بتواند کلینتون را تحت فشار بگذارد و به خصوص تجربه و عملکرد او را زیر سوال ببرد و خود را «کاندیدای تغییر» معرفی کند.
نتیجه یک مناظره تاریخی
ترامپ در این مناظره عملا مهر تاییدی زد بر برداشت غالبی که از او می‌شود. فردی که می‌خواهد آمریکا را به روزهای طلایی خود برگرداند اما برای آن برنامه ای ندارد. کاندیدایی که چهره تیره و تاری از آمریکا ارائه می‌کند و خود را منجی همه مشکلات کشور قلمداد می‌کند، برای کشورهای دوست آمریکا شاخ و شانه می‌کشد و دست دوستی به سوی روسیه دراز می‌کند و در نهایت از توهین کردن به زنان و مهاجران و مسلمانان و دیگر گروه‌های اجتماعی ابا ندارد.
اگر چه کلینتون هم با مشکلات جدی مواجه است. او سال‌هاست که در سیاست آمریکا حضور دارد و بسیاری از مسائلی که امروز آمریکا در حوزه داخلی و خارجی با آن مواجه است، در زمان او ویا همسرش بیل کلینتون در مسندهای مختلف شکل گرفته و گسترش پیدا کرده است. زندگی او و همسرش با بالا و پایین‌های بسیاری همراه بوده و رفتارش در برخورد با برخی وقایع، باعث شده باعث شده بسیاری از رای دهندگان به او اعتماد نداشته باشند. برای همین است که این دو کاندیدا در نظرسنجی‌ها همچنان به یکدیگر خیلی نزدیک هستند.
در حوزه سیاست خارجی، ترامپ خود را خشن و با مشت آهنین معرفی می‌کند و برای مثال از توافق هسته‌ای با ایران انتقاد می‌کند و می‌خواهد داعش را در کمترین زمان ممکن نابود کند و از کشورهای ناتو بخواهد که سهم خود را از هزینه آمریکا برای امنیت اروپا بپردازند. در برابر کلینتون که در عرصه سیاست خارجی از سیاست‌های اوباما دفاع می‌کند و تلاش می‌کند که نه تنها برجام هسته‌ای را حفظ کند بلکه رابطه با متحدان آمریکا را ارتقاء بخشد و مسائلی مثل مبارزه با داعش را با کمک متحدان منطقه‌ای و جهانی آمریکا حل کرده و آنها را از عراق براند. دو دیدگاهی که یکی از همراهی متحدان آمریکا و همین طور بخش بزرگ‌تری از جامعه سیاسی آمریکا برخوردار است و دیگری عمدتا بر محور نفی کلینتون استوار است تا استحکام و کارسازی سیاست‌های ترامپ.
شاید دلیل این موضوع سابقه زیاد هیلاری کلینتون در مناظره‌های تلویزیونی باشد. او شهرت زیادی برای وقت گذاشتن روی آماده سازی قبل از مناظره‌ها برای خود کسب کرده است. چه زمانی که برای رسیدن به سنا تلاش می‌کرد، چه انتخابات مقدماتی ریاست جمهوری سال ۲۰۰۸ که در آن به رقیب خود باراک اوباما باخت. در بیشتر مناظره‌ها هم همواره تسلط خود را روی فکت‌ها و اطلاعات جزیی در مورد سیاست‌ها و گفته‌های رقیب نشان می‌دهد. اما ترامپ علیرغم بهره گرفتن از یک تیم قدرتمند، آماده‌سازی کمتری نسبت به خانم کلینتون داشت. همه تاکید او بر طبیعی جلوه کردن و پرهیز از آماده سازی زیاد به نحوی که نتواند خودش را به خوبی نشان بدهد، در عمل به ضرر او تمام شد.
طی روزهای آینده باید به انتظار نشست و دید که این مناظره چطور در جابجایی هواداران دو کاندیدای ریاست جمهوری آمریکا موثر خواهد بود. اگر چه در جامعه به شدت قطبی آمریکا، بخش عمده ای از رای دهندگان قطعا تصمیم خود را برای اینکه به چه کاندیدایی رای بدهند باید تا الان گرفته باشند.
به علاوه از یاد نبریم که در مناظره اول باراک اوباما و میت رامنی در سال ۲۰۱۲، این رامنی بود که مناظره خیلی خوبی داشت و اکثر نظرسنجی‌ها اوباما را بازنده مناظره اعلام کردند اما این نام اوباما بود که از صندوق‌های رای بیرون آمد. آنچه مهم است این که عوامل و شرایط مختلفی در طی چند هفته گذشته باعث شده‌اند که روز به روز شانس ترامپ برای پیروزی در انتخابات ۸ نوامبر بیشتر و بیشتر شود و اگر هیلاری کلینتون می‌خواهد بر رقیب خود پیروز شود، مناظره به تنهایی نمی‌تواند راه پیروزی را برای او ترسیم کند.
ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-ـ-
*امید معماریان روزنامه‌نگار و فارغ التحصیل کارشناسی ارشد روزنامه‌نگاری از دانشگاه برکلی کالیفرنیاست. او هم اکنون ساکن نیویورک است. نظرات مطرح‌شده در یادداشت‌ها، بازتاب دیدگاهی از رادیو فردا نیستند و آرای نویسنده خود را بیان می‌کنند.
