کنفرانس بین‌المللی «آزادی بیان – چشم‌انداز و ابتکارات» در اوپسالا، قدیمی‌ترین شهر دانشگاهی سوئد و کشورهای اسکاندیناوی، و به مناسبت ۲۰۰ سال جنبش دموکراسی خواهی این شهر، در روز‌های ۱۲ و ۱۳ فوریه برگزار شد.
این کنفرانس به پیشنهاد و ابتکار صدیقه وسمقی، پژوهشگر ایرانی و نویسندهٔ میهمان شهر اوپسالا و از سوی انجمن فرهنگی آن شهر سازمان یافت، و با پشتیبانی نهادهای مختلف از جمله «شورای هنر سوئد» برگزار شدکه در آن توجه خاصی هم به موضوع ایران و چشم‌انداز «جنبش دموکراسی‌خواهی» ایران از جنبه‌های مختلف شد.
روسا و نمایندگان بنیادهای کوشنده در امر آزادی بیان اروپا از جمله گزارشگران بدون مرز سوئد، پن سوئد، نمایندگانی از پارلمان اروپا، پژوهشگران دانشگاهی، روزنامه‌نگاران، نویسندگان و هنرمندان از جمله کسانی بودند که در این کنفرانس شرکت کردند.
علاوه بر نشست‌هایی که با شرکت برخی چهره‌های ایرانی، با تمرکز برموضوع آزادی بیان در ایران برگزار شد، برخی از سخنرانان و نشست‌ها نیز بر وضعیت «آزادی بیان، سانسور و سرکوب» در ایران توجه کردند.
از جمله یوناتان لوندویست، رئیس گزارشگران بدون مرز سوئد، با تمرکز بر گزارش اخیر سازمان گزارشگران بدون مرز به موضوع ایران نیز پرداخت.
اولا لارسمو، رئیس انجمن قلم سوئد، نیز در بخش مهمی از سخنرانی «آزادی بیان و رسانه‌های اجتماعی» خود به نمونه‌های مختلفی از اعتراض‌های سال ۱۳۸۸ ایران و تلاش‌های شهروندخبرنگان و «مبارزه» آن‌ها با «سرکوب رسانه‌های اجتماعی» اشاره کرد.
«ضرورت» تعامل جوامع مدنی غرب و ایران برای «رسیدن به آزادی»
نشست «آزادی بیان در خاورمیانه» با حضور حمدی حسن، پژوهشگر مسائل جهان عرب ساکن سوئد، صدیقه وسمقی، دین پژوه ساکن سوئد، و تقی‌رحمانی، تحلیلگرسیاسی ساکن فرانسه، برگزار شد.
تقی رحمانی نیز در این نشست سخنرانی خود را با عنوان «آزادی بیان، بنیان دموکراسی» ارایه کرد که تمرکز سخنان او بر تقویت جامعه مدنی در برابر حکومت‌ها به عنوان پشتیبان واقعی آزادی بیان بود.
او ضمن بررسی شرایط متفاوت حاکم بر کشورهای منطقه خاورمیانه و شرایط بسیار متفاوت حاکم بر ایران گفت: «جامعه مدنی ایران اگر چه با فشار‌های بسیاری روبه‌رو است اما درحال شکل گرفتن است. نهادهای مدنی زیادی در ایران شکل گرفته‌اند، اما هنوز قدرتمند نشده‌اند و در سال‌های اخیر، این نهادها در عین تلاش با مشکلات فراوانی امنیتی مواجه بوده‌اند و به سختی به کار خود ادامه می‌دهند.»
تقی رحمانی تاکید کرد: «نهادهای مدنی در ایران در تکاپوی آزادی هستند. اقشار جدید شهری و حتی روستایی تمایل دارند که با ایجاد نهاد مدنی از حقوق خود محافظت کنند.»
تقی رحمانی در پایان سخنان خود بر «نقش مهم اندیشمندان مسلمان» برای ایجاد تعامل بین اسلام و دموکراسی تاکید کرد.
«روحانیت و حکومت دینی آزادی بیان را تهدید کرده‌اند»
یکی از سخنرانیهای این کنفرانس که مورد توجه رسانه‌های سوئد هم قرار گرفت سخنرانی صدیقه وسمقی بود که در صفحهٔ نخست روزنامهٔ اوپسالا نیز منتشر شد.
او سخنان خود را بر سازگاری اسلام و آزادی بیان متمرکز کرد و گفت: «هنگامی که در رابطهٔ اسلام و آزادی بیان بحث می‌شود سوال اساسی این است که آیا اسلام آزادی بیان را به رسمیت می‌شناسد یا خیر؟»
وسمقی افزود: پاسخ من به این پرسش این است که در منبع اصلی اسلام یعنی قرآن، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که از آن محدودیت و یا ممنوعیت برای آزادی بیان را بتوان برداشت کرد. در مقابل حتی می‌توان گفت برخی از آیات قرآن مشوق و موید آزدی بیان هستند.
نویسنده و دین‌پژوه ساکن سوئد می‌گوید در طول تاریخ دو نهاد روحانیت و حکومت دینی در کنار هم و گاهی هم نهاد روحانیت به شکل مستقل با استفاده از نفوذ در میان مسلمانان، آزادی بیان را تهدید کرده است.
وسمقی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در جهان اسلام امروز برای دفاع از آزادی بیان و دموکراسی چالشی جدی وجود دارد. این چالش بین روشنفکران دینی و اسلام گرایان سنتی است. روشنفکران دینی تلاش می‌کنند میان اسلام و آزادی بیان و دموکراسی سازگاری به‌وجود آورند.
او جریان روشنفکری دینی را از ضروریات رسیدن به دموکراسی درجهان اسلام و نیز فرایند صلح در جهان دانست.
خانم وسمقی در عین حال افزود «من فکر می‌کنم غرب باید در مورد سیاست‌های خود در قبال جهان اسلام تجدید نظر کند. دولتها و شرکت‌های اقتصادی فقط به دنبال منافع خود هستند و نسبت به صلح، آزادی و دموکراسی نگرانی جدی ندارند. جوامع مدنی کشورهای غربی باید دولت‌های خود را مجبور سازند تا سیاست‌های خود را به نفع صلح و دموکراسی در جهان تغییر دهند و فقط به منافع مادی خود فکر نکنند».
جنبش زنان در ایران و چشم انداز پیش‌رو
در جریان این کنفرانس پروین اردلان و آسیه امینی هم هریک در نشست‌هایی جداگانه شرکت داشتند و دیدگاه‌های خود را بیان کردند.
پروین اردلان، کنشگر جنبش‌زنان، روزنامه‌نگار و یکی از شرکت‌کنندگان پانل «خشنودی آزادی در دو سوی» بود. او ضمن معرفی فشرده جنبش زنان در ایران به تلاش‌های برابری‌خواهی و مترقی جنبش زنان در ایران اشاره کرد و برخی از مهم‌ترین کوشش‌ها در این مورد را برشمرد.
آسیه امینی، شاعر و روزنامه‌نگار، یکی از شرکت‌کنندگان نشست «زندگی در تبعید، فرصت‌های جدید؟» بود که با الیزابت دیویک، روزنامه‌نگار نروژی و یکی از مسئولان بنیادجهانی شهر آزاد، به گفت‌وگو نشست. این شاعر ایرانی ساکن نروژ در سخنان خود به شرایط دوگانهٔ زندگی در تبعید اشاره کرد.
این کنفرانس به پیشنهاد و ابتکار صدیقه وسمقی، پژوهشگر ایرانی و نویسندهٔ میهمان شهر اوپسالا و از سوی انجمن فرهنگی آن شهر سازمان یافت، و با پشتیبانی نهادهای مختلف از جمله «شورای هنر سوئد» برگزار شدکه در آن توجه خاصی هم به موضوع ایران و چشم‌انداز «جنبش دموکراسی‌خواهی» ایران از جنبه‌های مختلف شد.
روسا و نمایندگان بنیادهای کوشنده در امر آزادی بیان اروپا از جمله گزارشگران بدون مرز سوئد، پن سوئد، نمایندگانی از پارلمان اروپا، پژوهشگران دانشگاهی، روزنامه‌نگاران، نویسندگان و هنرمندان از جمله کسانی بودند که در این کنفرانس شرکت کردند.
علاوه بر نشست‌هایی که با شرکت برخی چهره‌های ایرانی، با تمرکز برموضوع آزادی بیان در ایران برگزار شد، برخی از سخنرانان و نشست‌ها نیز بر وضعیت «آزادی بیان، سانسور و سرکوب» در ایران توجه کردند.
از جمله یوناتان لوندویست، رئیس گزارشگران بدون مرز سوئد، با تمرکز بر گزارش اخیر سازمان گزارشگران بدون مرز به موضوع ایران نیز پرداخت.
اولا لارسمو، رئیس انجمن قلم سوئد، نیز در بخش مهمی از سخنرانی «آزادی بیان و رسانه‌های اجتماعی» خود به نمونه‌های مختلفی از اعتراض‌های سال ۱۳۸۸ ایران و تلاش‌های شهروندخبرنگان و «مبارزه» آن‌ها با «سرکوب رسانه‌های اجتماعی» اشاره کرد.
«ضرورت» تعامل جوامع مدنی غرب و ایران برای «رسیدن به آزادی»
نشست «آزادی بیان در خاورمیانه» با حضور حمدی حسن، پژوهشگر مسائل جهان عرب ساکن سوئد، صدیقه وسمقی، دین پژوه ساکن سوئد، و تقی‌رحمانی، تحلیلگرسیاسی ساکن فرانسه، برگزار شد.
تقی رحمانی نیز در این نشست سخنرانی خود را با عنوان «آزادی بیان، بنیان دموکراسی» ارایه کرد که تمرکز سخنان او بر تقویت جامعه مدنی در برابر حکومت‌ها به عنوان پشتیبان واقعی آزادی بیان بود.
او ضمن بررسی شرایط متفاوت حاکم بر کشورهای منطقه خاورمیانه و شرایط بسیار متفاوت حاکم بر ایران گفت: «جامعه مدنی ایران اگر چه با فشار‌های بسیاری روبه‌رو است اما درحال شکل گرفتن است. نهادهای مدنی زیادی در ایران شکل گرفته‌اند، اما هنوز قدرتمند نشده‌اند و در سال‌های اخیر، این نهادها در عین تلاش با مشکلات فراوانی امنیتی مواجه بوده‌اند و به سختی به کار خود ادامه می‌دهند.»
تقی رحمانی تاکید کرد: «نهادهای مدنی در ایران در تکاپوی آزادی هستند. اقشار جدید شهری و حتی روستایی تمایل دارند که با ایجاد نهاد مدنی از حقوق خود محافظت کنند.»
تقی رحمانی در پایان سخنان خود بر «نقش مهم اندیشمندان مسلمان» برای ایجاد تعامل بین اسلام و دموکراسی تاکید کرد.
«روحانیت و حکومت دینی آزادی بیان را تهدید کرده‌اند»
یکی از سخنرانیهای این کنفرانس که مورد توجه رسانه‌های سوئد هم قرار گرفت سخنرانی صدیقه وسمقی بود که در صفحهٔ نخست روزنامهٔ اوپسالا نیز منتشر شد.
او سخنان خود را بر سازگاری اسلام و آزادی بیان متمرکز کرد و گفت: «هنگامی که در رابطهٔ اسلام و آزادی بیان بحث می‌شود سوال اساسی این است که آیا اسلام آزادی بیان را به رسمیت می‌شناسد یا خیر؟»
وسمقی افزود: پاسخ من به این پرسش این است که در منبع اصلی اسلام یعنی قرآن، هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که از آن محدودیت و یا ممنوعیت برای آزادی بیان را بتوان برداشت کرد. در مقابل حتی می‌توان گفت برخی از آیات قرآن مشوق و موید آزدی بیان هستند.
نویسنده و دین‌پژوه ساکن سوئد می‌گوید در طول تاریخ دو نهاد روحانیت و حکومت دینی در کنار هم و گاهی هم نهاد روحانیت به شکل مستقل با استفاده از نفوذ در میان مسلمانان، آزادی بیان را تهدید کرده است.
وسمقی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در جهان اسلام امروز برای دفاع از آزادی بیان و دموکراسی چالشی جدی وجود دارد. این چالش بین روشنفکران دینی و اسلام گرایان سنتی است. روشنفکران دینی تلاش می‌کنند میان اسلام و آزادی بیان و دموکراسی سازگاری به‌وجود آورند.
او جریان روشنفکری دینی را از ضروریات رسیدن به دموکراسی درجهان اسلام و نیز فرایند صلح در جهان دانست.
خانم وسمقی در عین حال افزود «من فکر می‌کنم غرب باید در مورد سیاست‌های خود در قبال جهان اسلام تجدید نظر کند. دولتها و شرکت‌های اقتصادی فقط به دنبال منافع خود هستند و نسبت به صلح، آزادی و دموکراسی نگرانی جدی ندارند. جوامع مدنی کشورهای غربی باید دولت‌های خود را مجبور سازند تا سیاست‌های خود را به نفع صلح و دموکراسی در جهان تغییر دهند و فقط به منافع مادی خود فکر نکنند».
جنبش زنان در ایران و چشم انداز پیش‌رو
در جریان این کنفرانس پروین اردلان و آسیه امینی هم هریک در نشست‌هایی جداگانه شرکت داشتند و دیدگاه‌های خود را بیان کردند.
پروین اردلان، کنشگر جنبش‌زنان، روزنامه‌نگار و یکی از شرکت‌کنندگان پانل «خشنودی آزادی در دو سوی» بود. او ضمن معرفی فشرده جنبش زنان در ایران به تلاش‌های برابری‌خواهی و مترقی جنبش زنان در ایران اشاره کرد و برخی از مهم‌ترین کوشش‌ها در این مورد را برشمرد.
آسیه امینی، شاعر و روزنامه‌نگار، یکی از شرکت‌کنندگان نشست «زندگی در تبعید، فرصت‌های جدید؟» بود که با الیزابت دیویک، روزنامه‌نگار نروژی و یکی از مسئولان بنیادجهانی شهر آزاد، به گفت‌وگو نشست. این شاعر ایرانی ساکن نروژ در سخنان خود به شرایط دوگانهٔ زندگی در تبعید اشاره کرد.
