پنجم مهر ماه در تاريخ سی ساله جمهوری اسلامی ايران مصادف است با سالگرد شکسته شدن محاصره آبادان در سال ۱۳۶۰.
اين رويداد از اين نظر مهم است که به محاصره ۱۲ ماهه و ۳۴۹ روزه شهر نفتی و پالايشگاهی آبادان توسط ارتش عراق پايان داد و نيروهای عراقی را به آن سوی رودخانه اروند عقب راند.
مهر ۱۳۵۹ :حمله همزمان عراق برای تصرف بنادر استراتژيک خرمشهر و آبادان و تصرف اهواز
هنگامی که ارتش عراق در ابتدای مهر ۱۳۵۹ حمله گسترده خود به خاک ايران و از جمله خوزستان را شروع کرد ، هدف در جبهه جنوب، اشغال مهمترين بندرهای فعال درصادرا ت و واردات ايران در حاشيه اروند رود يعنی خرمشهر و آبادان و نيز تصرف اهواز مرکز استان خوزستان بود .
اشغال خرمشهر ، محاصره آبادان و در تير رس قرار گرفتن اهواز
بخش اول اين هدف سه گانه با اشغال خرمشهر در پی يک نبرد سنگين خيابانی و کوچه به کوچه ۳۴ روزه در خرمشهر محقق شد و اين شهر در چهارم آبان ۱۳۵۹ به اشغال عراق در آمد .
اما هدف های دوم و سوم يعنی اشغال آبادان در شرق و جنوب خرمشهر و نيز اهواز در شمال شرقی خرمشهر ممکن نشد اگر چه هم آبادان محاصره شد و هم در جبهه اهواز نيروهای عراقی با رسيدن به منطقه "دب حردان" در حومه اهواز در عمل به جاده اهواز- خرمشهر رسيدند .(۱)
اما آبادان چگونه محاصره شد ؟
عراقی‌ها روز ۱۹ مهر سال ۵۹ يعنی ۲۰ روز پس از شروع جنگ از رودخانه کارون( که مسير آن از شمال به سوی جنوب و از اهواز به سوی آبادان و اروند رود است) عبور کردند،سپس جاده اهواز به آبادان را قطع کردند از آبادان به طرف ماهشهر حرکت کردند، دو روز بعد نيروهای عراقی از رودخانه بهمن‌شير نيز برای محاصره کامل آبادان عبور کردند. اما در منطقه کوی ذوالفقاری با مقاومت مردمی روبه‌رو شدند و با اينکه پل زده و نيزارها را هم قطع کرده بودند ولی سرانجام مجبور شدنداز بهمن‌شير عقب‌نشينی کنند(۲).لذا۲۰ روز پس از آغاز جنگ ، تمام راه‌های زمينی به آبادان قطع شد، و تنها راه ورود به آبادان از طريق هوا و دريا بود، وآبادان ۲۷۰ درجه محاصره شده بود .
مقاومت ۱۲ ماهه شهرمحاصره شده آبادان
طی مقاومت ۱۲ ماهه ای که نيروهای ايرانی در اين شهر انجام دادند ، شهر و مدافعان آن به طور مداوم زير گلوله باران سنگين توپخانه عراق بودند ، و تدارکات و پشتيبانی آنها فقط از طريق راه پر خطر دريايی و هوايی ممکن بود
اولين عمليات آفندی و تهاجمی موفق ايران از آغاز جنگ
پس از اين مقاومت ۱۲ ماهه ، در ۵ مهر ۱۳۶۰ نيروهای ايرانی شامل نيروهای کلاسيک نيروی زمينی ارتش و نيروهای مردمی و سپاه در عملياتی تحت عنوان ثامن الائمه از سه محور برای شکستن محاصره به نيروهای عراقی حمله کردند .
از محور دارخوين در شمال آبادان ،از محور فياضيه و از محور جاده آبادان ماهشهر در جنوب آبادان .
اين عمليات اولين عمليات تهاجمی موفق ايران بعد از شروع جنگ بود زيرا قبل از آن چند عمليات تهاجمی ديگر ايران در غرب دزفول بی نتيجه مانده بود .(۳)
نتيجه عمليات :
اولين عمليات تهاجمی ايران در جنگ با عراق ضمن اينکه منجر به شکسته شدن محاصره آبادان شد ، باعث عقب راندن نيروهای عراقی به آن سوی رودخانه کارون در منطقه آبادان شد .همچنين دو جاده اهواز- آبادان در شمال شهر و آبادان – ماهشهر در جنوب آبادان آزاد شد (۴) ولی جاده آبادان –خرمشهر که به فاصله کوتاهی آبادان را به خرمشهر متصل می کرد همچنان نقطه حائل بين نيروهای ايرانی و عراقی بود که اين وضعيت تا آزادی خرمشهر در خرداد ۱۳۶۱ يعنی ۹ ماه بعد ادامه يافت .
يادداشت ها :
۱-دب حردان منطقه ای است در جنوب اهواز و در ابتدای جاده اهواز –خرمشهر
۲- درباره نبرد آبادان ۶۲ جلد کتاب در ايران نوشته شده است که فهرست اين کتاب ها در خبرگزاری کتاب ايران به آدرس زير موجود است :
www.ibna.ir
۳- رجوع شود به سايت رسمی عمليات به آدرس
۵mehr.ir
۴-همان
اين رويداد از اين نظر مهم است که به محاصره ۱۲ ماهه و ۳۴۹ روزه شهر نفتی و پالايشگاهی آبادان توسط ارتش عراق پايان داد و نيروهای عراقی را به آن سوی رودخانه اروند عقب راند.
مهر ۱۳۵۹ :حمله همزمان عراق برای تصرف بنادر استراتژيک خرمشهر و آبادان و تصرف اهواز
هنگامی که ارتش عراق در ابتدای مهر ۱۳۵۹ حمله گسترده خود به خاک ايران و از جمله خوزستان را شروع کرد ، هدف در جبهه جنوب، اشغال مهمترين بندرهای فعال درصادرا ت و واردات ايران در حاشيه اروند رود يعنی خرمشهر و آبادان و نيز تصرف اهواز مرکز استان خوزستان بود .
اشغال خرمشهر ، محاصره آبادان و در تير رس قرار گرفتن اهواز
بخش اول اين هدف سه گانه با اشغال خرمشهر در پی يک نبرد سنگين خيابانی و کوچه به کوچه ۳۴ روزه در خرمشهر محقق شد و اين شهر در چهارم آبان ۱۳۵۹ به اشغال عراق در آمد .
اما هدف های دوم و سوم يعنی اشغال آبادان در شرق و جنوب خرمشهر و نيز اهواز در شمال شرقی خرمشهر ممکن نشد اگر چه هم آبادان محاصره شد و هم در جبهه اهواز نيروهای عراقی با رسيدن به منطقه "دب حردان" در حومه اهواز در عمل به جاده اهواز- خرمشهر رسيدند .(۱)
اما آبادان چگونه محاصره شد ؟
عراقی‌ها روز ۱۹ مهر سال ۵۹ يعنی ۲۰ روز پس از شروع جنگ از رودخانه کارون( که مسير آن از شمال به سوی جنوب و از اهواز به سوی آبادان و اروند رود است) عبور کردند،سپس جاده اهواز به آبادان را قطع کردند از آبادان به طرف ماهشهر حرکت کردند، دو روز بعد نيروهای عراقی از رودخانه بهمن‌شير نيز برای محاصره کامل آبادان عبور کردند. اما در منطقه کوی ذوالفقاری با مقاومت مردمی روبه‌رو شدند و با اينکه پل زده و نيزارها را هم قطع کرده بودند ولی سرانجام مجبور شدنداز بهمن‌شير عقب‌نشينی کنند(۲).لذا۲۰ روز پس از آغاز جنگ ، تمام راه‌های زمينی به آبادان قطع شد، و تنها راه ورود به آبادان از طريق هوا و دريا بود، وآبادان ۲۷۰ درجه محاصره شده بود .
مقاومت ۱۲ ماهه شهرمحاصره شده آبادان
طی مقاومت ۱۲ ماهه ای که نيروهای ايرانی در اين شهر انجام دادند ، شهر و مدافعان آن به طور مداوم زير گلوله باران سنگين توپخانه عراق بودند ، و تدارکات و پشتيبانی آنها فقط از طريق راه پر خطر دريايی و هوايی ممکن بود
اولين عمليات آفندی و تهاجمی موفق ايران از آغاز جنگ
پس از اين مقاومت ۱۲ ماهه ، در ۵ مهر ۱۳۶۰ نيروهای ايرانی شامل نيروهای کلاسيک نيروی زمينی ارتش و نيروهای مردمی و سپاه در عملياتی تحت عنوان ثامن الائمه از سه محور برای شکستن محاصره به نيروهای عراقی حمله کردند .
از محور دارخوين در شمال آبادان ،از محور فياضيه و از محور جاده آبادان ماهشهر در جنوب آبادان .
اين عمليات اولين عمليات تهاجمی موفق ايران بعد از شروع جنگ بود زيرا قبل از آن چند عمليات تهاجمی ديگر ايران در غرب دزفول بی نتيجه مانده بود .(۳)
نتيجه عمليات :
اولين عمليات تهاجمی ايران در جنگ با عراق ضمن اينکه منجر به شکسته شدن محاصره آبادان شد ، باعث عقب راندن نيروهای عراقی به آن سوی رودخانه کارون در منطقه آبادان شد .همچنين دو جاده اهواز- آبادان در شمال شهر و آبادان – ماهشهر در جنوب آبادان آزاد شد (۴) ولی جاده آبادان –خرمشهر که به فاصله کوتاهی آبادان را به خرمشهر متصل می کرد همچنان نقطه حائل بين نيروهای ايرانی و عراقی بود که اين وضعيت تا آزادی خرمشهر در خرداد ۱۳۶۱ يعنی ۹ ماه بعد ادامه يافت .
يادداشت ها :
۱-دب حردان منطقه ای است در جنوب اهواز و در ابتدای جاده اهواز –خرمشهر
۲- درباره نبرد آبادان ۶۲ جلد کتاب در ايران نوشته شده است که فهرست اين کتاب ها در خبرگزاری کتاب ايران به آدرس زير موجود است :
www.ibna.ir
۳- رجوع شود به سايت رسمی عمليات به آدرس
۵mehr.ir
۴-همان
