گزارش یوکیا آمانو، دبير کل آژانس بين المللی انرژی اتمی، پيرامون فعاليت های اتمی ايران حاکی از تغيير روش آژانس در بر خورد با ايران و پرهيز از ابهام در انعکاس واقعی برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی و نحوه پيگيری هدف های آن است.
گزارش روز ۱۸ فوريه آمانو به شورای حکام، اولين گزارش از اين نوع توسط دبير کل تازه آژانس بشمار ميرود. گزارش ياد شده که متن آن عليرغم محرمانه تلقی شدن، مانند گذشته، ساعتی پس از انتشار در اختيار خبرگزاری ها قرار گرفت، قرار است در فاصله اول تا پنجم ماه مارس در شورای حکام مطرح و از سوی نمايندگان ۳۵ کشور عضو، بررسی شود.
می توان انتظار داشت که بعد از طرح رسمی متن گزارش در شورای حکام آژانس و انجام مذاکرات مقدماتی پيرامون آن، گروه موسوم به ۱+۵ بمنظور بررسی بيشتر و اتخاذ تصميم نسبت به طرح قطعنامه پيشنهادی به شورای امنيت، بر اساس گزارش، به تشکيل جلسه دعوت شوند.
گروه ۱+۵ مرکب از ۵ عضو دائمی شورای امنيت بعلاوه آلمان، در عمل يک گروه غير رسمی مشورتی است که از سال ۲۰۰۵ تشکيل و بجای جامعه اروپا مسئوليت مذاکره با ايران پيرامون برنامه های اتمی آن کشور را عهده دار شده است. گروه ياد شده نقش ايجاد هماهنگی در جامعه جهانی و تنظيم متن قطعنامه های پيشنهادی به شورای امنيت عليه ايران را نيز از سال ۲۰۰۶ به اين سو عهده دار بوده است.
از سال ۲۰۰۳ تا زمان شکل گرفتن گروه ۱+۵ ، سه کشور بزرگ اروپا ( بريتانيا، فرانسه و آلمان ) از سوی جامعه اروپا مسئوليت انجام مذاکرات اتمی با ايران را عهده دار بودند.
از جمله نکات با اهميت در گزارش دبير کل آژانس، بجز لحن جدی و نحوه تنظيم گزارش که متفاوت با گزارش های دبير کل سابق آژانس بنظر ميرسد، تائيد کند شدن روند غنی سازی اورانيوم در ايران است. بر اساس مفاد گزارش، ميزان اورانيوم غنی شده ايران با غلظت ۳.۵ در صد از ماه نوامبر سال گذشته تا انتهای ژانويه سال جاری تنها ۲۶۵ کيلو افزايش يافته است.
تعداد سانتريفوژهای مورد استفاده در نطنز نيز افزايش نيافته و ايران همچنان به استفاده آزمايشی از تعداد قابل ملاحظه ای از آنها ادامه ميدهد. دليل اصلی عدم تزريق گاز اورانيوم به تعداد بيشتری سانتريفيوژ، احتمالا کاهش ميزان کيک زرد در اختيار ايران و در نتيجه کاهش ذخيره گاز اورانيوم توليد شده در واحد تبديل اصفهان است.
غلامرضا آقازاده رييس سابق سازمان انرژی اتمی ايران در ابتدای سال ۲۰۰۸ و عده داده بود که تعداد سانتريفيوژهای ايران هر هفته ۵۰۰ دستگاه افزايش خواهد يافت. بدليل اعمال قطعنامه های تنبيهی شورای امنيت ايران نه قادر به خريداری و در يافت مواد خام اورانيوم از خارج و نه تامين قطعه بميزان مورد نياز برای افزايش توليد سانتريفيوژهای تازه است.
در صورت ادامه وضع موجود هدف اعلام شده توليد سوخت اتمی و دست يافتن به برق اتمی همچنان دور از دسترس باقی مانده و در عوض تنها فاصله ايران برای دست يافتن به ظرفيت نظامی اتمی کاهش مييابد.
مطابق گزارش آژانس ايران هم اکنون در حدود ۲۰۶۵ کيلوگرم اوانيوم با غلظت کمتر از ۵ در صد است. با استفاده از اين حجم اورانيوم با غلظت کم و از راه افزايش غلظت آن تا ۹۰ در صد و تبديل به اورانيوم جامد، امکان توليد سه بمب اتمی به راحتی فراهم خواهد بود. برای توليد يک بمب اتمی با استفاده از اوارنيوم غنی شده، تنها ۲۰ کيلو گرم اورانيوم با غلظت ۹۰ در صد کافی است.
در گزارش تازه آمانو قيد شده که ايران تقريبا تمامی ذخيره اورانيوم غنی شده خود را به واحد آزمايشی غنی سازی در نطنز منتقل کرده است. از اين لحاظ بنظر ميرسد که ايران بدون توجه به نياز فوق العاده اندک راکتور آزمايشگاهی تهران به سوخت، و بدون در نظر داشتن احتمال مبادله اورانيوم غنی شده با سوخت ۲۰ در صدی، تنها در صدد افزايش غلظت مجموع ذخيره اورانيوم غنی شده کنونی است.
چنين تصميمی، ترديد های جاری پيرامون قصد نهايی ايران برای افزايش غنی سازی تا ميزان نود درصد و دست زدن به يک آزمايش اتمی در مرحله بعد را بيش از پيش افزايش ميدهد.
دبير کل آژانس همچنين در گزارش تازه خاطر نشان ساخته که بعلت کاهش سطح همکاريها از سوی ايران، قادر نيست به عدم وجود طرحهای نظامی اتمی ايران در گذشته و يا در حال حاضر صحه بگذارد. او همچنين در گزارش جامع خود خاطر نشان ساخته که وضعيت جاری کاملا نگران کنده است.
از جمله مواردی که در گزارش ياد شده مورد اشاره قرار گرفته، احتمال تلاش ايران برای ساختن کلاهک اتمی برای نصب در موشکهای نوع شهاب است. با توجه به قطر نسبتا کم دماغه موشک شهاب، طراحی يک بمب اتمی برای نصب در دماغه موشک مزبور ميتواند دارای دشواری های فنی قابل ملاحظه باشد.
خودداری از همکاری پيرامون ابهام زدايی در مورد آزمايش هايی که گفته ميشود ايران با نيت توليد ماشه اتمی، از راه شليک نوترونی، به انجام آنها مبادرت ورزيده، و همچنين توليد اکسيد اورانيوم-نمک سبز- و آغاز غنی سازی ۲۰ در صدی، پيش از استقرار بازرسان آژانس در محل، از جمله ديگر نکات مندرج در گزارش آمانو است.
گزارش دبير کل آژانس نشان ميدهد که ايران بجای افزايش سطح همکاری که مورد درخواست شورای امنيت بوده، ميزان همکاری خود با آژانس را کاهش داده است.
اگرچه علی اصغر سلطانيه نماينده ايران در آژانس بين المللی انرژی اتمی مدعی شده که گزارش آمانو حاکی از عادی بودن برنامه اتمی ايران است، گزارش تازه فاقد هر نوع نکته مثبت تازه برای دفاع پذير تر کردن پرونده اتمی ايران در جامعه جهانی است.
بی ترديد حتی دولت چين نيز که طی سه ماه اخير دفاع سياسی از دولت ايران را تا حدود قابل ملاحظه ای افزايش داده، بعد از انتشار گزارش تازه، توجيه ادامه حمايت از جمهوری اسلامی را در شورای حکام و شورای امنيت بسيار دشوار تر از پيش خواهد يافت.
گزارش روز ۱۸ فوريه آمانو به شورای حکام، اولين گزارش از اين نوع توسط دبير کل تازه آژانس بشمار ميرود. گزارش ياد شده که متن آن عليرغم محرمانه تلقی شدن، مانند گذشته، ساعتی پس از انتشار در اختيار خبرگزاری ها قرار گرفت، قرار است در فاصله اول تا پنجم ماه مارس در شورای حکام مطرح و از سوی نمايندگان ۳۵ کشور عضو، بررسی شود.
می توان انتظار داشت که بعد از طرح رسمی متن گزارش در شورای حکام آژانس و انجام مذاکرات مقدماتی پيرامون آن، گروه موسوم به ۱+۵ بمنظور بررسی بيشتر و اتخاذ تصميم نسبت به طرح قطعنامه پيشنهادی به شورای امنيت، بر اساس گزارش، به تشکيل جلسه دعوت شوند.
گروه ۱+۵ مرکب از ۵ عضو دائمی شورای امنيت بعلاوه آلمان، در عمل يک گروه غير رسمی مشورتی است که از سال ۲۰۰۵ تشکيل و بجای جامعه اروپا مسئوليت مذاکره با ايران پيرامون برنامه های اتمی آن کشور را عهده دار شده است. گروه ياد شده نقش ايجاد هماهنگی در جامعه جهانی و تنظيم متن قطعنامه های پيشنهادی به شورای امنيت عليه ايران را نيز از سال ۲۰۰۶ به اين سو عهده دار بوده است.
از سال ۲۰۰۳ تا زمان شکل گرفتن گروه ۱+۵ ، سه کشور بزرگ اروپا ( بريتانيا، فرانسه و آلمان ) از سوی جامعه اروپا مسئوليت انجام مذاکرات اتمی با ايران را عهده دار بودند.
از جمله نکات با اهميت در گزارش دبير کل آژانس، بجز لحن جدی و نحوه تنظيم گزارش که متفاوت با گزارش های دبير کل سابق آژانس بنظر ميرسد، تائيد کند شدن روند غنی سازی اورانيوم در ايران است. بر اساس مفاد گزارش، ميزان اورانيوم غنی شده ايران با غلظت ۳.۵ در صد از ماه نوامبر سال گذشته تا انتهای ژانويه سال جاری تنها ۲۶۵ کيلو افزايش يافته است.
تعداد سانتريفوژهای مورد استفاده در نطنز نيز افزايش نيافته و ايران همچنان به استفاده آزمايشی از تعداد قابل ملاحظه ای از آنها ادامه ميدهد. دليل اصلی عدم تزريق گاز اورانيوم به تعداد بيشتری سانتريفيوژ، احتمالا کاهش ميزان کيک زرد در اختيار ايران و در نتيجه کاهش ذخيره گاز اورانيوم توليد شده در واحد تبديل اصفهان است.
غلامرضا آقازاده رييس سابق سازمان انرژی اتمی ايران در ابتدای سال ۲۰۰۸ و عده داده بود که تعداد سانتريفيوژهای ايران هر هفته ۵۰۰ دستگاه افزايش خواهد يافت. بدليل اعمال قطعنامه های تنبيهی شورای امنيت ايران نه قادر به خريداری و در يافت مواد خام اورانيوم از خارج و نه تامين قطعه بميزان مورد نياز برای افزايش توليد سانتريفيوژهای تازه است.
در صورت ادامه وضع موجود هدف اعلام شده توليد سوخت اتمی و دست يافتن به برق اتمی همچنان دور از دسترس باقی مانده و در عوض تنها فاصله ايران برای دست يافتن به ظرفيت نظامی اتمی کاهش مييابد.
مطابق گزارش آژانس ايران هم اکنون در حدود ۲۰۶۵ کيلوگرم اوانيوم با غلظت کمتر از ۵ در صد است. با استفاده از اين حجم اورانيوم با غلظت کم و از راه افزايش غلظت آن تا ۹۰ در صد و تبديل به اورانيوم جامد، امکان توليد سه بمب اتمی به راحتی فراهم خواهد بود. برای توليد يک بمب اتمی با استفاده از اوارنيوم غنی شده، تنها ۲۰ کيلو گرم اورانيوم با غلظت ۹۰ در صد کافی است.
در گزارش تازه آمانو قيد شده که ايران تقريبا تمامی ذخيره اورانيوم غنی شده خود را به واحد آزمايشی غنی سازی در نطنز منتقل کرده است. از اين لحاظ بنظر ميرسد که ايران بدون توجه به نياز فوق العاده اندک راکتور آزمايشگاهی تهران به سوخت، و بدون در نظر داشتن احتمال مبادله اورانيوم غنی شده با سوخت ۲۰ در صدی، تنها در صدد افزايش غلظت مجموع ذخيره اورانيوم غنی شده کنونی است.
چنين تصميمی، ترديد های جاری پيرامون قصد نهايی ايران برای افزايش غنی سازی تا ميزان نود درصد و دست زدن به يک آزمايش اتمی در مرحله بعد را بيش از پيش افزايش ميدهد.
دبير کل آژانس همچنين در گزارش تازه خاطر نشان ساخته که بعلت کاهش سطح همکاريها از سوی ايران، قادر نيست به عدم وجود طرحهای نظامی اتمی ايران در گذشته و يا در حال حاضر صحه بگذارد. او همچنين در گزارش جامع خود خاطر نشان ساخته که وضعيت جاری کاملا نگران کنده است.
از جمله مواردی که در گزارش ياد شده مورد اشاره قرار گرفته، احتمال تلاش ايران برای ساختن کلاهک اتمی برای نصب در موشکهای نوع شهاب است. با توجه به قطر نسبتا کم دماغه موشک شهاب، طراحی يک بمب اتمی برای نصب در دماغه موشک مزبور ميتواند دارای دشواری های فنی قابل ملاحظه باشد.
خودداری از همکاری پيرامون ابهام زدايی در مورد آزمايش هايی که گفته ميشود ايران با نيت توليد ماشه اتمی، از راه شليک نوترونی، به انجام آنها مبادرت ورزيده، و همچنين توليد اکسيد اورانيوم-نمک سبز- و آغاز غنی سازی ۲۰ در صدی، پيش از استقرار بازرسان آژانس در محل، از جمله ديگر نکات مندرج در گزارش آمانو است.
گزارش دبير کل آژانس نشان ميدهد که ايران بجای افزايش سطح همکاری که مورد درخواست شورای امنيت بوده، ميزان همکاری خود با آژانس را کاهش داده است.
اگرچه علی اصغر سلطانيه نماينده ايران در آژانس بين المللی انرژی اتمی مدعی شده که گزارش آمانو حاکی از عادی بودن برنامه اتمی ايران است، گزارش تازه فاقد هر نوع نکته مثبت تازه برای دفاع پذير تر کردن پرونده اتمی ايران در جامعه جهانی است.
بی ترديد حتی دولت چين نيز که طی سه ماه اخير دفاع سياسی از دولت ايران را تا حدود قابل ملاحظه ای افزايش داده، بعد از انتشار گزارش تازه، توجيه ادامه حمايت از جمهوری اسلامی را در شورای حکام و شورای امنيت بسيار دشوار تر از پيش خواهد يافت.
