«خيلی زود است از دوران جديد بین ایران و آمریکا صحبت کنيم»

پيش بينی ديدار آنچنان سخت نبود. ديگر ديدار وزرای خارجه ايران و آمريکا تبديل به تيتر اول خبرهای دنيا نمی شود و تا کنون چند باری اين اتفاق افتاده است.


تازه ترين نمونه آن، روز يکشنبه صبح، پيش از نشستی درباره ايران در جريان کنفرانس امنيتی مونيخ بود، که وزرای خارجه ايران و آمريکا، در يکی از اتاق های هتل بايريشرهوف بر سر ميز مذاکره نشستند. وزارت خارجه ايران گفته است اين ديدار برای بررسی مذاکرات پيش روی هسته ای در وين انجام شده است.

برای نگاهی به اين ديدار و تحليل آنچه که در ميان روابط تهران واشنگتن می گذرد،رادیو فردا در مونيخ، گفتگويی داشته با راجر کوهن، مقاله نويس بريتانيايی روزنامه نيويورک تايمز. آقای کوهن پيش ازاين به ايران سفر کرده و مقالات متعددی درباره سياست خارجی ايران نگاشته است.

در هفته ها و ماههای اخير ما چند باری شاهد نشست دو جانبه بين وزرای خارجه ايران و آمريکا بوده ايم ، اتفاقی که در حاشيه کنفرانس امنيتی مونيخ هم تکرار شد. همچنين در هفته های اخير تعدادی از خبرنگاران آمريکايی به تهران رفتند، و برخی از آنها از بازديد از سفارت پيشين آمريکا در تهران پس از بيش از سه دهه نوشته اند، اتفاقی که پيشتر ممکن نبود. اين تحولات را شما به عنوان تغيير قلمداد می کنيد؟

مطمئننا تغييری رخ داده است. ما شاهد دست دادن طرفين بوديم و الان می دانيم که مذاکرات طولانی پنهانی ای هم تمام اين مدت در جريان بوده است. ايرانی ها وآمريکايی ها برای مدت طولانی ای می توان گفت دچار يک بيماری روانی عميق بوده اند. مشکلی که از هر دو طرف نشات گرفته است. از يک سو شما موضوع گرونگانگيری را داشته ايد،

و از سوی ديگر موضوع برکناری مصدق و کودتای بريتانيا و سی آی ای در سال ۳۲، و بسياری اتفاقاتی که در اين دوران افتاده است. در نتيجه نمی توان صدمه ای که به روابط زده شده را دست کم گرفت. آنچه که ما هم اکنون شاهد آن هستيم، يک سری قدم های جدی برای غلبه کردن بر اين وضعيت است. به نظرم خيلی زود است که از دوران جديد صحبت کنيم اما آنچه می بينيم گشايش هايی است که می تواند به دوران تازه بيانجامند. البته اين قدمها در عين حال ممکن است با کار شکنی هم روبرو بشوند.

از يک سو در کنگره صحبت هايی از تحريم های تازه می شود اگر چه که هم اکنون متوقف شده، که اين می تواند همه چيز را بر هم بزند. و مسلما عناصری در ايران هستند که نمی خواهد رابطه پيشرفت کند.

در عين حال به نظرم جمعيت کثيری از ايرانی ها نمی خواهند که ايران در موقعيت کشوری منفور باشد و می خواهند کشورشان موقعيتی غرور آفرين در جامعه جهانی داشته باشد. فکر می کنم روحانی و ظريف خوب اين موضوع را درک کرده اند. و اگر يک اولويت در ذهنشان باشد، همين بازگشت دوباره ايران به جامعه بين المللی به عنوان يک عضو مسئول است نه به عنوان يک انقلابی.

در برخی از نشست های مونيخ خصوصا مرتبط با خاورميانه، صحبت برخی مقام ها از جمله از کشورهای حاشيه خليج فارس اين بود که آمريکا آنها را فراموش کرده است و مسئله امروز خاورميانه برای آمريکا تنها ايران است. به نظر شما، پيشرفت گفتگوها بين ايران و آمريکا و شايد روزی عادی شدن روابط، چه تاثيری بر ساير کشورهای منطقه خواهد داشت؟

خب کشورهايی مثل اسراييل و عربستان سعودی برای ماندن، احتياج به حفظ وضعيت موجود دارند. ما نمی توانيم يک توافق هسته ای با ايران را در خلا تصور کنيم و در اين ميان بايد ساير جنبه های رابطه ايران و آمريکا هم در نظر گرفته شوند.

حالا بياييد تصور کنيم که ايران و آمريکا رابطه عادی دارند، رابطه ای که شايد بتوان آن را «عداوت دوستانه» خواند، و سفارت داشته باشند و با هم صحبت کنند حتی اگر دوست نيستند، اين خود به معنای تغيير در ژئواستراتژيک منطقه خواهد بود. ممکن نيست که کشوری با اهميت ايران، رابطه ای با آمريکا داشته باشد، و اين تاثير نگذارد. و به نظرم کشورهای حوزه خليج فارس درباره اين تغيير نگران هستند.

يا مثلا تصور کنيد، وضعيت اسراييل در صورتی که ايران به جامعه جهانی باز گردد، برنامه هسته ای اش، را به اصطلاح در جعبه گذاشته باشند ، در صد غنی سازی پايين است و نظارت بالا چه خواهد شد؟

و سوال آخر من درباره ادامه مذاکرات با ايران است. در توافق اوليه ژنو، زمانی که برای دستيابی به توافق بلند مدت در نظر گرفته شده، يکسال است. فکر می کنيد اين زمان برای دستيابی به توافق کافی خواهد بود؟

ببينيد اين روند نمی تواند پايانی نداشته باشد. افراد زيادی هستند که می خواهند اين روند را بر هم بزنند. از سوی ايران هم به نظرم با توجه به وضعيت بسيار بد اقتصادی يک فوريت وجود دارد و ظريف و روحانی می دانند که زمان زيادی برای به نتيجه رسيدن ندارند. همزمان اوباما و کری هم می دانند که هم اکنون فرصتی آنی به دست آمده است و که می تواند از دست برود.

به نظرم اينکه در شش ماه اوليه طرفين به توافق دست يابند، آنچنان ممکن نيست، اما خب بر مبنای توافق اوليه آنها می توانند، اين توافق را برای شش ماه ديگر تمديد کنند. فکر می کنم اگر واقعا طرفين می خواهند که اين به يک نتيجه ساختاری و دائمی برسد، بيشتر از يکسال طول نخواهد کشيد.