الگوی مبارزه ای که در دوران تبعيض نژادی عليه سياهپوستان آمريکا صورت گرفت و سرانجام نيز نبرد آنها را برای گرفتن حق سوارشدن به اتوبوس های سفيدپوستان به پيروزی رساند، اين روزها در بخش هايی از محله های بشدت مذهبی اورشليم (بیت المقدس) درحال اجراء است.
اکنون چند هفته ای است که داوطلبانی ازميان يهوديان غيرمذهبی سوار اتوبوس هايی می شوند که از محله های اولترا اورتودوکس ها عبور می کند و در آنها تفکيک جنسيتی درون اتوبوس، به يک امر سنتی تبديل شده است.
دربسياری از اتوبوس ها مردان مذهبی افراطی نشستن در بخش جلويی را حق خود می دانند و زنان و دختران که بايد از درب ميانی اتوبوس سوار شوند، در بخش عقبی اتوبوس جای می گيرند.
اين درحالی است که اتوبوس های ديگری نيز اصولاً تفکيک جنسيتی را کاملاً رعايت کرده و اتوبوس اين خطوط يا زنان را سوار می کند يا مردان را.
برخلاف قوانين سکولار حاکم براسرائيل و درحالی که دربخش های وسيعی از اورشليم و يا شهرهای ديگر اسرائيل، غيرمذهبيون، زندگی آزاد ومدرنی دارند و در اتوبوس های خطوط اين محله ها، زنان و مردان با لباس آزاد درهرجای اتوبوس می نشينند، اما در قلب محله های باستانی بيت المقدس، دهها هزارنفراز يهوديان اولترا اورتودوکس برای رعايت تفکيک جنسيتی نه تنها درخطوط اتوبوس ها، بلکه بسياری ديگر از امور خود بشدت اصرارمی کنند.
رعايت تفکيک جنسيتی دراتوبوس هايی که از محله باستانی «مئا شعاريم» («صد دروازه») به سوی برخی نقاط ديگر اورشليم، بويژه به سوی «ديوارندبه» می رود، چنان جدی شده است که اکنون شماری از نمايندگان کنست و مخالفان ديگر اين وضعيت، خود را سپرکرده اند تا به اولترا اورتودوکس ها بگويند که حکم ديوان عالی عدالت اسرائيل را درزمينه اختياری بودن سوارشدن به اتوبوس ها و نشستن درهرجای اتوبوس، بايد رعايت کرد.
شماری از نمايندگان زن و مرد کنست، که همگی از احزاب اوپوزيسيون هستند، سوار اتوبوس هايی می شوند که درمسير حرکت مذهبيون افراطی يهودی حرکت می کنند.
يک جنبش رفع تبعيض شامل فعالان غير مذهبی، داوطلبان خود را به درون اتوبوس های اين خطوط می فرستد تا جدايی زنان و مردان را به چالش بکشند؛ اقدامی که می تواند مخاطراتی برای خود اين داوطلبان داشته باشد.
داوطلبان از جمله نمايندگان مرد کنست درچارچوب اين فعاليت خود، عمداً دربخش عقبی اتوبوس می نشينند؛ جايی که زنان مذهبی در آن هستند، و نمايندگان زن کنست و زنان داوطلب ديگر اين فعاليت اجتماعی، به بخش مردان می روند و درحالی که لباس های آستين کوتاه دارند، دربرابر اين مردان مذهبی ايستاده و مسيرهايی را طی می کنند.
خانم وِرا کريدلين، يکی از داوطلبين اين مرکز رفع تبعيض است که برای به چالش کشيدن وضعيت حاکم، سوار اتوبوس خط ۵۶ می شود تا يک مسير ۲۵ دقيقه ای را از محله «رمت شلومو» درشرق بیت المقدس طی می کند.
وِرا که تجربه خود را برای روزنامه آمريکايی هافتينگتون پست شرح داده، دراين روزها که هوای اسرائيل بسيار است، بلوز خنک آستين کوتاه و يک شلوارجينس به پا دارد و با سوار شدن به اتوبوس، عامدانه در بخش جلويی اتوبوس که ويژه مردان بوده، می نشيند.
وِرا و داوطلبين ديگر می گويند در آغاز اين حرکت خود با برخی خشونت های کلامی و توهين ها و حتی هل دادن ها از سوی مردان روبرو بوده اند که اصرارداشته اند که زن بايد در بخش عقبی اتوبوس بنشيند يا با اتوبوس ويژه زنان حرکت کند.
تفکيک جنسيتی در اتوبوس های اين محله های اورشليم از زمانی موجب خشم نمايندگان کنست و مدافعان حقوق اجتماعی در اسرائيل شد که مذهبيون به نظرات ديوان عالی عدالت اسرائيل هم بی توجهی کردند.
درحالی که بارها ديوان عدالت اسرائيل به وزيرراه و ترابری اين کشور دستورداده است که درمورد خطوط اتوبوس «صد درصد کاشِر» توضيح دهد و بگويد که چرا برای محله های مذهبيون يهودی اورشليم اتوبوس های جداگانه می گذارد، يا امکان می دهد که درون اتوبوس هايش تفکيک جنسيتی رعايت شود، اما وزيرراه زيرفشاررهبران مذهبی که دولت را همواره تهديد می کند، نتوانسته است که موجب برچيده شدن تفکيک جنسيتی شود.
دراين دولت، همانند بسياری از دولت های پيشين اسرائيل، احزاب مذهبی بخش مهمی از ائتلاف هستند و ناخشنودی سران اين احزاب می تواند به انسجام دولت ضربه بزند.
اما درميان ناخشنودی اين احزاب مذهبی، ديوان عدالت اسرائيل که از سوی مذهبيون افراطی متهم به چپگرايی و ضد مذهب بودن است، ژانويه گذشته حکم داده بود که رعايت تفکيک جنسيتی در اتوبوس های اين مسيرها بايد کاملاً از روی اختيار و اراده خود فرد باشد و نه با زور.
لذا، داوطلبين جنبش جديد اجتماعی، بر اساس اين حکم ديوان عدالت، می خواهند ببيند که اين حکم درصحنه عمل تا چه حد رعايت می شود.
عليرغم همه خشونت های افراطيون دربرخورد با رعايت حکم ديوان عدالت، مسئولان جنبش اجتماعی رفع تبعيض در سواری اتوبوس ها می گويند که در۵۶ خط اتوبوسی که اين سخت گيری های جنسيتی عملاً بر زنان تحميل شده بود، اکنون تنها در ۱۶ خط وضعيت پيشين باقی مانده و دربقيه خطوط، شرايط بهبود يافته است.
«اِگِد»، شرکت اتوبوسرانی اصلی اسرائيل که اکثراتوبوس های اين خطوط را اداره می کند، مدعی است که حکم ديوان عدالت ازطريق تابلوهايی دراتوبوس ها به مردم گوشزد می شود؛ ادعايی که داوطلبانِ ناظر براين خطوط، آن را نديده اند.
فعالان جنبش رفع تبعيض می گويند که زنان مذهبی بسياری با آنها تماس گرفته و تأکيد کرده اند که تفکيک جنسيتی برآنان تحميل شده زيرا آنان می خواهند که در اتوبوس درکنار شوهر و پسران خود باشند.
درهمين حال، برخی از زنان نيز با اختيارخود و آگاهانه، تفکيک جنسيتی را رعايت می کنند؛ سارا يک دخترِ دانش آموزِ اولترا مذهبی به خبرنگار روزنامه هافتينگتون پست می گويد که براساس احکام تورات، و با اختيارو آگاهی کامل خود، می خواهد که يک شيوه زندگی بدور ازآميخته شدن با مردان داشته باشد.
فعالان داوطلب تلاش برای رفع تبعيض جنسيتی می گويند که آنان قصد تحميل زندگی غيرمذهبی به بارومندان مذهبی را ندارند و اگر کسی با اراده و آگاهی خود زندگی خاص خويش را دارد، اين امر حق هرانسان است اما مشکل دراينجاست که مذهبيون افراطی بخواهند شيوه زندگی خود را به ديگران هم تحميل کنند.
درمحله های مذهبی افراطيون بیت المقدس، حدود سی درصد از شهروندان اين شهر ساکن هستند.
افراط گرايی های اين مذهبيون همواره دليل اصلی برای تمايل قوی ساير شهروندان اسرائيلی به رفتن از اورشليم و برگزيدن تل آويو و ساير شهرهای غير مذهبی برای زندگی است.
چندی پيش نيز مذهبيون بسيارافراطی می خواستند که برخی از پياده های پررفت و آمد اصلی درمحله های زندگی خود را جدا کنند که عملاً ناکام ماند.
اما مذهبيون افراطی بربسياری از جريان های زندگی در اورشليم حاکم شده اند. آنها دهها سال است که هرگز نمی گذارند که کسی از آغاز «شبات» با اتومبيل وارد محله های آنها شود.
«شبات»، هرشنبه مقدس است، که با غروب کردن شامگاه آدينه آغاز می شود و تا ديده شدن نخستين ستاره در غروب شنبه ادامه دارد. دربسياری از اعياد مذهبی نيز مقررات مشابه «شبات» برای همه امور زندگی دراين محله ها رعايت می شود.
بستن خيابان ها وکوی های اطراف محدوده زندگی افراطيون مذهبی با نرده های آهنی، برای جلوگيری از تردد وسائط نقليه، به يک امرعادی تبديل شده است.
اما مشکل هنگامی حادّتر می شود که مذهبيون به سايرمحله ها نيز متعرض می شوند.
ازچهار سال پيش که يک پارکينگ بزرگ زير زمينی درخيابان «کريب» درنزديکی ديوارباستانی اورشليم گشايش يافته، مذهبيون افراطی با تظاهرات خشونت بار خود مانع از ادامه کار اين پارکينگ در طول «شبات» می شوند.
افراطيون می خواهند که تظاهرات خود را برسراين پارکينگ درهمين آخرهفته ازسرگيرند و به همين دليل، پليس نيز برشمار نيروهای خود در اين محل افزوده است.
سنگ پرانی های نوجوانان يهودی به سوی اتومبيل هايی که جرأت کنند از محله های مذهبيون عبور کنند، درحالی که چشمان خود را می بندند و به زبان «ييديش»، يهوديان اشکنازی و اروپای شرقی، بشدت فرياد می زدند: «شابِس، شابِس» (يعنی شنبه مقدس است، شنبه مقدس است)، به يک امر عادی برای اسرائيلی های غيرمذهبی تبديل شده است.
لايه هايی ازاين يهوديان، بشدت معتقد به ديدگاههای خود هستند و حتی نمی خواهند که با جنبه های زندگی مدرن آشنا شوند و زندگی سنتی قرون گذشته خود را عامدانه و آگاهانه ترجيح می دهند.
