وندی شرمن، معاون وزير خارجه آمريکا در مصاحبه ای اختصاصی با راديو اروپای آزاد/راديو آزادی، می گويد نتيجه اين رأی گيری و تأثير آن در آينده کشور مشخص نيست.
می خواهم گفت و گو را با يک پرسش کلی شروع کنم. ديدگاه شما درباره رژيم ايران چگونه است؟ آيا ايران هم مانند اتحاد شوروی يک بمب ساعتی است که روزی منفجر خواهد شد؟ يا اينکه يک حکومت استبدادی معمولی است که چند دهه ديگر به حياتش ادامه خواهد داد؟
وندی شرمن: خوب، فکر می کنم که [اکنون] بايد به اينجايی که ايستاده ايم نگاه کنيم. آينده ايران در نهايت به انتخاب مردم ايران بستگی دارد. به ايالات متحده يا کشورهای گروه «۱+۵» [گروه کشورهای قدرتمند جهان] ربطی ندارد. انتخاب ها و تصميم ها که توسط رژيم های مختلف صورت می گيرد، و اين مردم ايران هستند که رژيم را مسئول [اين اعمال و تصميم ها] بدانند.
پرواضح است که از ديدگاه ايالات متحده، ما بسيار نگران برنامه هسته ای ايران هستيم. معتقديم که ايران به سمت دستيابی به جنگ افزار هسته ای گام بر می دارد، که به شدت برای کل جهان خطرناک است، و رئيس جمهوری ايالات متحده نيز اعلام کرده که اجازه نخواهد داد ايران به سلاح اتمی دست يابد. ما اميدواريم که رژيم بخاطر مردم کشور، به زودی دست به انتخاب راهبردی مناسبی بزند و تصميم بگيرد که به طور جدی و اساسی با گروه «۱+۵» وارد مذاکره شود تا آينده روشن تری برای مردم ايران ترسيم شود.
شمار روزافزونی از ديپلمات های سابق و صاحب نظران در هفته های اخير گفته اند که تلاش های ايالات متحده برای پايان دادن به فعاليت های حساس هسته ای ايران تنها بر روی بخش فشار متمرکز شده، - می گويند اين رويکرد تنها به اسم «سياست دو گانه» بوده، - و انتظار نمی رود که روش کنونی به تغيير رفتار ايران منجر شود. نظر شما در اين باره چيست؟
من متوجه نارضايتی همه هستم چون هنوز نتيجه ای حاصل نشده، ايران همچنان برنامه هسته ای خود را پی می گيرد، و تحريم ها مدام در حال تشديد شدن است و اين کشور روز به روز بيشتر به انزوا کشيده می شود، و زندگی مردم هم روز به روز دشوار تر می شود، - سختی معيشت مردم هم تنها به دليل تحريم های ايالات متحده يا اتحاديه اروپا يا سازمان ملل متحده نيست، بلکه به خاطر انتخاب هايی است که رژيم تا کنون انجام داده است. اينک ديگر با حکومت ايران است که تصميم بگيرد چه رفتاری را در پيش بگيرد. [جمهوری اسلامی] می تواند کاری کند که تحريم ها در آنی برداشته شوند، البته، اگر با کشورهای «۱+۵» مذاکراتی سازنده و اساسی را در پيش گيرد.
بنابراين من فکر می کنم که تصميم اصلی با رژيم ايران است و ما هم اين آمادگی را داشته ايم که با گفت و گو درباره کل اين برنامه برای برداشتن تحريم ها اقدام کنيم. همان طور که آقای رئيس جمهوری نيز اشاره کرده اند، وزير خارجه جان کری هم گفته اند، ايران قادر خواهد بود با تبعيت از مقررات بين المللی و پايبندی به مسئوليت هايش در چارچوب قطعنامه های شورای امنيت سازمان ملل از يک برنامه هسته ای صلح آميز بهره مند شده و زندگی معمولی خود را از سر گيرد.
اما پاسخ شما در برابر انتقاد آن کسانی چيست که می گويند سياست شما باعث دست برداشتن ايران از فعاليت های حساس هسته ايش نخواهد شد؟
خوب، فکر می کنم به سود ماست که به صداها و نظرات افراد ديگر گوش کنيم. ما بايد همه اين نظرات را به حساب آورده و اطمينان حاصل کنيم که در مسيری گام برمی داريم که در نهايت به نتيجه ای سازنده ختم خواهد شد. باور ما اين است که هم اينک در چنين مسيری هستيم. کشورهای گروه «۱+۵» (ايالات متحده، روسيه، چين، فرانسه، بريتانيا و آلمان) در اين رويکرد هم پيمان شده اند، و ما هم هميشه از نظرات، انديشه ها، انتقاد های موجود استفاده می کنيم، آن ها را در مقابل روش فعلی مان می سنجيم. اما در حال حاضر، همه اعضای «۱+۵» در راه پيش رو هم داستان هستند.
به چه روشی ميزان موفقيت سياست خود را مورد ارزيابی قرار می دهيد؟
موفقيت [متصور برای ما] آن است که ايران در نهايت - و به ويژه رهبر انقلاب [آيت الله علی خامنه ای] - تصميمی راهبردی را اتخاذ کند که هم به سود رژيم است، هم به سود مردم ايران، که از گوشه انزوا بيرون آمده و به جامعه جهانی بازپيوندند.
آيا نقطه ای هست که ديگر چيزی برای تحريم کردن باقی نماند؟ در اين صورت ايالات متحده چه خواهد کرد؟
فکر می کنم که هنوز راه هست. رئيس جمهوری گفته اند که زمان هنوز برای گفت و گو وجود دارد. ترجيح مؤکد ما نتيجه ای صلح آميز است. هيچ کس مايل نيست که راه ديگری در پيش گرفته شود. اما رئيس جمهوری هم گفته اند که همه گزينه ها روی ميز هست. بنابراين، هنوز وقت برای رسيدن به يک راه حل صلح آميز وجود دارد و ما بايستی هر آنچه در توان داريم را انجام دهيم تا به چنين راه حلی برسيم. [اگرچه] اين زمان نامحدود نيست، ولی هنوز وقت هست.
گزارش های دريافتی از ايران حاکی از آن است که تحريم ها زندگی مردم معمولی ايران را دشوار کرده است. شما خودتان گفتيد، که مردم در شرايط سختی زندگی می کنند. همين تازگی ها خانمی از تهران به من می گفت که احساس می کند ايالات متحده مردم ايران را با اين تحريم ها مورد تنبيه قرار داده است. آيا شما نگران افکار عمومی ايرانی ها نيستيد که احتمال دارد به تدريج به دليل تحريم ها عليه ايالات متحده شود؟
اول اينکه ما خيلی مراقب بوده ايم که اطمينان حاصل کنيم که غذا، دارو و تجهيزات پزشکی همگی از تحريم ها معاف باشند. و در واقع گروه هايی را به سراسر جهان فرستاده ايم که به شرکت های توليدی تجهيزات پزشکی و شرکت های غذايی بگوييم که می توانند اين اقلام را به ايران صادر کنند. اين شرکت ها به هيچ وجه، و تحت هيچ عنوانی و روشی مورد تحريم قرار نخواهند گرفت. جاهايی که مشکل ايجاد شده، کوشيده ايم مشکل را رفع کنيم.
درک من اين است که بخشی از مشکل درباره اين موارد، برآمده از تصميم های رژيم است. در واقع، فکر می کنم که وزير بهداشت - تا زمانی که از کار برکنار شد، - خودش گفته بود که دولت ايران برای واردات داروی مردم بودجه کافی صرف نمی کند. در عمل، اين همه نتيجه انتخاب های خود حکومت ايران است، و توسط ما انجام نشده اند.
ايالات متحده هفته پيش تحريم فروش فن آوری به ايران را لغو کرد. برخی منتقدان می گويند که اين اقدام بيشتر جنبه تبليغاتی داشته و به دليل تحريم های مالی موجود، انتظار نمی رود که تأثير عينی و سريعی داشته باشد. آيا شما به شرکت های مربوط تضمين داده ايد؟
ما با شرکت های سراسر جهان تماس گرفته ايم و برايشان توضيح داده ايم که اکنون يک مجوز عمومی دارند. ديگر نيازی به دريافت اجازه نامه های ويژه نيست. می توانند نرم افزار و سخت افزار به ايران بفروشند و تحريم نشوند.... ما می خواهيم اطمينان حاصل کنيم که مردم ايران، در صورت تمايل، بتوانند با يکديگر به راحتی و ايمن ارتباط برقرار کنند.
ايرانی ها کمتر از يک هفته ديگر برای انتخاب رئيس جمهوری بعدی خود بر سر صندوق های رأی حاضر خواهند شد. شما گفته ايد که ايالات متحده از کسی جانبداری نمی کند. اما آيا در صورت بر سر کار آمدن يک رئيس جمهوری ميانه رو در کشور، معامله با ايران آسان تر نخواهد بود؟
اين امر واقعاً به مردم ايران بستگی دارد، و نه به ايالات متحده. برداشت ما اين هست که تا جايی که به پرونده هسته ای مربوط می شود، تصميم واقعی با رهبر جمهوری اسلامی است، و اين نهاد جايی است که انتخاب ها و تصميم ها انجام می شود.
پس شما هيچ تغييری را بعد از اين انتخابات انتظار نمی کشيد؟
نمی دانم. فکر می کنم هيچ کس نمی داند انتخابات ايران در نهايت به کجا خواهد انجاميد - حتی همين انتخابات، که بر مبنای استانداردهای بين المللی، آزاد، عادلانه يا قابل قبول نيست.
تصميم اينکه چه کسانی حق نامزدی دارند توسط شورای نگهبان گرفته شد. که خودش يک نهاد منتخب و پاسخگو نيست. معيار [تعيين صلاحيت] هم نسبتاً غيرشفاف بوده. امری که گويای آن است که اين رأی گيری بنابر استانداردهای بين المللی انتخاباتی آزاد، عادلانه و قابل قبول نيست. اما در عين حال، [شايد باز هم] مردم ايران در ميان گزينه های موجود در برابر خود، مقداری جای انتخاب داشته باشند و فکر نمی کنم هيچ کس بداند که چه نتيجه ای رقم خواهد خورد و دستاورد آن برای آينده ايران چه خواهد بود.
می خواهم گفت و گو را با يک پرسش کلی شروع کنم. ديدگاه شما درباره رژيم ايران چگونه است؟ آيا ايران هم مانند اتحاد شوروی يک بمب ساعتی است که روزی منفجر خواهد شد؟ يا اينکه يک حکومت استبدادی معمولی است که چند دهه ديگر به حياتش ادامه خواهد داد؟
وندی شرمن: خوب، فکر می کنم که [اکنون] بايد به اينجايی که ايستاده ايم نگاه کنيم. آينده ايران در نهايت به انتخاب مردم ايران بستگی دارد. به ايالات متحده يا کشورهای گروه «۱+۵» [گروه کشورهای قدرتمند جهان] ربطی ندارد. انتخاب ها و تصميم ها که توسط رژيم های مختلف صورت می گيرد، و اين مردم ايران هستند که رژيم را مسئول [اين اعمال و تصميم ها] بدانند.
پرواضح است که از ديدگاه ايالات متحده، ما بسيار نگران برنامه هسته ای ايران هستيم. معتقديم که ايران به سمت دستيابی به جنگ افزار هسته ای گام بر می دارد، که به شدت برای کل جهان خطرناک است، و رئيس جمهوری ايالات متحده نيز اعلام کرده که اجازه نخواهد داد ايران به سلاح اتمی دست يابد. ما اميدواريم که رژيم بخاطر مردم کشور، به زودی دست به انتخاب راهبردی مناسبی بزند و تصميم بگيرد که به طور جدی و اساسی با گروه «۱+۵» وارد مذاکره شود تا آينده روشن تری برای مردم ايران ترسيم شود.
شمار روزافزونی از ديپلمات های سابق و صاحب نظران در هفته های اخير گفته اند که تلاش های ايالات متحده برای پايان دادن به فعاليت های حساس هسته ای ايران تنها بر روی بخش فشار متمرکز شده، - می گويند اين رويکرد تنها به اسم «سياست دو گانه» بوده، - و انتظار نمی رود که روش کنونی به تغيير رفتار ايران منجر شود. نظر شما در اين باره چيست؟
من متوجه نارضايتی همه هستم چون هنوز نتيجه ای حاصل نشده، ايران همچنان برنامه هسته ای خود را پی می گيرد، و تحريم ها مدام در حال تشديد شدن است و اين کشور روز به روز بيشتر به انزوا کشيده می شود، و زندگی مردم هم روز به روز دشوار تر می شود، - سختی معيشت مردم هم تنها به دليل تحريم های ايالات متحده يا اتحاديه اروپا يا سازمان ملل متحده نيست، بلکه به خاطر انتخاب هايی است که رژيم تا کنون انجام داده است. اينک ديگر با حکومت ايران است که تصميم بگيرد چه رفتاری را در پيش بگيرد. [جمهوری اسلامی] می تواند کاری کند که تحريم ها در آنی برداشته شوند، البته، اگر با کشورهای «۱+۵» مذاکراتی سازنده و اساسی را در پيش گيرد.
بنابراين من فکر می کنم که تصميم اصلی با رژيم ايران است و ما هم اين آمادگی را داشته ايم که با گفت و گو درباره کل اين برنامه برای برداشتن تحريم ها اقدام کنيم. همان طور که آقای رئيس جمهوری نيز اشاره کرده اند، وزير خارجه جان کری هم گفته اند، ايران قادر خواهد بود با تبعيت از مقررات بين المللی و پايبندی به مسئوليت هايش در چارچوب قطعنامه های شورای امنيت سازمان ملل از يک برنامه هسته ای صلح آميز بهره مند شده و زندگی معمولی خود را از سر گيرد.
اما پاسخ شما در برابر انتقاد آن کسانی چيست که می گويند سياست شما باعث دست برداشتن ايران از فعاليت های حساس هسته ايش نخواهد شد؟
خوب، فکر می کنم به سود ماست که به صداها و نظرات افراد ديگر گوش کنيم. ما بايد همه اين نظرات را به حساب آورده و اطمينان حاصل کنيم که در مسيری گام برمی داريم که در نهايت به نتيجه ای سازنده ختم خواهد شد. باور ما اين است که هم اينک در چنين مسيری هستيم. کشورهای گروه «۱+۵» (ايالات متحده، روسيه، چين، فرانسه، بريتانيا و آلمان) در اين رويکرد هم پيمان شده اند، و ما هم هميشه از نظرات، انديشه ها، انتقاد های موجود استفاده می کنيم، آن ها را در مقابل روش فعلی مان می سنجيم. اما در حال حاضر، همه اعضای «۱+۵» در راه پيش رو هم داستان هستند.
به چه روشی ميزان موفقيت سياست خود را مورد ارزيابی قرار می دهيد؟
موفقيت [متصور برای ما] آن است که ايران در نهايت - و به ويژه رهبر انقلاب [آيت الله علی خامنه ای] - تصميمی راهبردی را اتخاذ کند که هم به سود رژيم است، هم به سود مردم ايران، که از گوشه انزوا بيرون آمده و به جامعه جهانی بازپيوندند.
آيا نقطه ای هست که ديگر چيزی برای تحريم کردن باقی نماند؟ در اين صورت ايالات متحده چه خواهد کرد؟
فکر می کنم که هنوز راه هست. رئيس جمهوری گفته اند که زمان هنوز برای گفت و گو وجود دارد. ترجيح مؤکد ما نتيجه ای صلح آميز است. هيچ کس مايل نيست که راه ديگری در پيش گرفته شود. اما رئيس جمهوری هم گفته اند که همه گزينه ها روی ميز هست. بنابراين، هنوز وقت برای رسيدن به يک راه حل صلح آميز وجود دارد و ما بايستی هر آنچه در توان داريم را انجام دهيم تا به چنين راه حلی برسيم. [اگرچه] اين زمان نامحدود نيست، ولی هنوز وقت هست.
گزارش های دريافتی از ايران حاکی از آن است که تحريم ها زندگی مردم معمولی ايران را دشوار کرده است. شما خودتان گفتيد، که مردم در شرايط سختی زندگی می کنند. همين تازگی ها خانمی از تهران به من می گفت که احساس می کند ايالات متحده مردم ايران را با اين تحريم ها مورد تنبيه قرار داده است. آيا شما نگران افکار عمومی ايرانی ها نيستيد که احتمال دارد به تدريج به دليل تحريم ها عليه ايالات متحده شود؟
اول اينکه ما خيلی مراقب بوده ايم که اطمينان حاصل کنيم که غذا، دارو و تجهيزات پزشکی همگی از تحريم ها معاف باشند. و در واقع گروه هايی را به سراسر جهان فرستاده ايم که به شرکت های توليدی تجهيزات پزشکی و شرکت های غذايی بگوييم که می توانند اين اقلام را به ايران صادر کنند. اين شرکت ها به هيچ وجه، و تحت هيچ عنوانی و روشی مورد تحريم قرار نخواهند گرفت. جاهايی که مشکل ايجاد شده، کوشيده ايم مشکل را رفع کنيم.
درک من اين است که بخشی از مشکل درباره اين موارد، برآمده از تصميم های رژيم است. در واقع، فکر می کنم که وزير بهداشت - تا زمانی که از کار برکنار شد، - خودش گفته بود که دولت ايران برای واردات داروی مردم بودجه کافی صرف نمی کند. در عمل، اين همه نتيجه انتخاب های خود حکومت ايران است، و توسط ما انجام نشده اند.
ايالات متحده هفته پيش تحريم فروش فن آوری به ايران را لغو کرد. برخی منتقدان می گويند که اين اقدام بيشتر جنبه تبليغاتی داشته و به دليل تحريم های مالی موجود، انتظار نمی رود که تأثير عينی و سريعی داشته باشد. آيا شما به شرکت های مربوط تضمين داده ايد؟
ما با شرکت های سراسر جهان تماس گرفته ايم و برايشان توضيح داده ايم که اکنون يک مجوز عمومی دارند. ديگر نيازی به دريافت اجازه نامه های ويژه نيست. می توانند نرم افزار و سخت افزار به ايران بفروشند و تحريم نشوند.... ما می خواهيم اطمينان حاصل کنيم که مردم ايران، در صورت تمايل، بتوانند با يکديگر به راحتی و ايمن ارتباط برقرار کنند.
ايرانی ها کمتر از يک هفته ديگر برای انتخاب رئيس جمهوری بعدی خود بر سر صندوق های رأی حاضر خواهند شد. شما گفته ايد که ايالات متحده از کسی جانبداری نمی کند. اما آيا در صورت بر سر کار آمدن يک رئيس جمهوری ميانه رو در کشور، معامله با ايران آسان تر نخواهد بود؟
اين امر واقعاً به مردم ايران بستگی دارد، و نه به ايالات متحده. برداشت ما اين هست که تا جايی که به پرونده هسته ای مربوط می شود، تصميم واقعی با رهبر جمهوری اسلامی است، و اين نهاد جايی است که انتخاب ها و تصميم ها انجام می شود.
پس شما هيچ تغييری را بعد از اين انتخابات انتظار نمی کشيد؟
نمی دانم. فکر می کنم هيچ کس نمی داند انتخابات ايران در نهايت به کجا خواهد انجاميد - حتی همين انتخابات، که بر مبنای استانداردهای بين المللی، آزاد، عادلانه يا قابل قبول نيست.
تصميم اينکه چه کسانی حق نامزدی دارند توسط شورای نگهبان گرفته شد. که خودش يک نهاد منتخب و پاسخگو نيست. معيار [تعيين صلاحيت] هم نسبتاً غيرشفاف بوده. امری که گويای آن است که اين رأی گيری بنابر استانداردهای بين المللی انتخاباتی آزاد، عادلانه و قابل قبول نيست. اما در عين حال، [شايد باز هم] مردم ايران در ميان گزينه های موجود در برابر خود، مقداری جای انتخاب داشته باشند و فکر نمی کنم هيچ کس بداند که چه نتيجه ای رقم خواهد خورد و دستاورد آن برای آينده ايران چه خواهد بود.
