جمهوری اسلامی و نظام‌های تصميم گيری و سياستگزاری‌اش به گونه‌ای رفتار می کنند که به نظر می رسد ذخيره‌ی عقلانی و عقل جمعی نظام در طی ۳۳ سال مرتبا رو به کاهش بوده و امروز اثر چندانی از آن به چشم نمی خورد. کافی است به چند مورد که برای نظام جديت داشته- يا به جديت آنها وانمود می کرده- نگاه کنيم و رفتار مقامات را در پيرامون آنها بسنجيم.
اتهام زنی و پس گرفتن تلويحی اتهام
علی خامنه‌ای يک روز عجولانه و بدون در دست داشتن حقايق، دولت‌ها را به دست داشتن در توليد فيلم اهانت آميز به پيامبر اسلام متهم می کند: "متهم اول در اين جنايت [اهانت به پيامبر]، صهيونيسم و دولت امريکا است." (۲۳ شهريور ۱۳۹۱) و پس از چهار روز، بعد از اين که واقعيات آشکار شد تلويحا از اتهام زنی کوتاه می آيد: "البته ما اصراری نداريم دست داشتن آنها را در اين جنايت اثبات کنيم اما شيوه‌های سياستمداران آمريکا و برخی اروپايی ها، آنان را در افکار عمومی ملت ها، مقصر کرده است و آنها بايد نه با زبان، بلکه با عمل، خود را از اين جرم سنگين تبرئه کنند." (۲۷ شهريور ۱۳۹۱) در صورت در اختيار داشتن مشاورانی عاقل چنين خطايی از رهبر ۷۴ ساله‌ی جمهوری اسلامی که بر اساس تنفر و نظريه‌ی توطئه تصميم می گيرد اطلاعيه صادر می کند صورت نمی گرفت.
اس ۳۰۰
مقامات جمهوری اسلامی نخست تلاش می کنند از روسيه سيستم‌های اس ۳۰۰ بخرند. بعد وقتی روسيه اعلام می کند که آنها را تحويل نمی دهد نخست اعلام می شود که جمهوری اسلامی آنها را خود ساخته است و در چند نمايش نظامی هم به نمايش درآمدند. بعد هم اعلام می شود که جمهوری اسلامی از روسيه به دادگاه بين المللی شکايت برده است. اگر مهندسان دفاعی جمهوری اسلامی می توانند سلاحی را بسازند چرا مقامات آن را از خارج می خرند؟ اگر متخصصان بعد از عدم تحويل آن را ساخته‌اند ديگر شکايت از کشور سازنده و تحويل نادهنده که از دوستان جمهوری اسلامی است چه وجهی دارد؟
رسانه‌های داخل کشور از يک سو گزارش می دهند که سامانه‌ی شبيه به اس ۳۰۰ و حتی بسيار قوی تر از آن در رزمايش دفاعی مهرماه ۹۱ به کار گرفته می شود (امير موسوی مدير مرکز تحقيقات راهبردی، العالم، ۱۲ شهريور ۱۳۹۱)، و از سوی ديگر اعلام شد که ساخت آن ۳۰ درصد پيشرفت داشته است و سال آينده به کار گرفته خواهد شد. (فرمانده قرارگاه پدافند هوايی خاتم الانبياء، فارس، ۱۳ شهريور ۱۳۹۱) يک بار نيز در گذشته اعلام شد که در يک رژه به نمايش درآمده است. (در رژه‌ی روز ارتش در سال ۱۳۸۹، خبرگزاری مهر) اين اطلاعات را چگونه می توان در کنار هم گذاشت و به مخبط بودن مقامات سپاه حکم نکرد؟
تحريم‌ها
مقامات جمهوری اسلامی از يک سو اعلام می کنند که تحريم‌ها برای کشور برکت است و موجب استقلال و خودکفايی می شود و بايد از آنها استقبال کرد و از سوی ديگر خواستار لغو آنها در مذاکرات اتمی و جنبش غير متعهدها می شوند. اين دو نوع موضع گيری برای کسانی که عقل خود را از کف نداده باشند متناقض است. مقامات در برابر تحريم ها هم مظلوم نمايی می کنند و هم از آنها برای توجيه کمبودها و ناکارايی‌ها بهره می گيرند.
مصونيت مفسدان دولتی
نظامی که به علت عدم شفافيت همه‌ی مقامات آن در معرض اتهام فساد هستند حداقل برای نمايش برخی از دانه درشت‌ها را که فسادشان به هر علتی آشکار شده محاکمه می کند. اما جمهوری اسلامی به مفسدانی در سطوح عالی مصونيت قضايی اعطا می کند. بنا به گفتهی رئيس سازمان بازرسی کل کشور، رسيدگی به پرونده‌ی فساد معاون رئيس دولت (مشهور به پرونده‌ی بيمه) بنا به مصالحی متوقف شده است. (مهر، ۱۳ شهريور ۱۳۹۱) بنا به عرف جمهوری اسلامی اين مصالح را فقط رهبر جمهوری اسلامی تشخيص می دهد و بنا به معامله‌ی رئيس دولت و رهبر اين تصميم تحت عنوان حکم حکومتی اتخاذ شده است.
عباس نبوی از اعضای هيات علمی موسسه متعلق به مصباح يزدی در يک سخنرانی در مشهد می گويد: "دولت فعلی در حدود ده پرونده قضايی سنگين دارد که هيچ يک از آنها به محکمه نرسيده‌اند." (خبرگزاری دانشجو، ۱۲ شهريور ۱۳۹۱) او علت نرسيدن به محاکمه را نيز حکم حکومتی رهبر معرفی می کند. کسانی هم که خواهان رسيدگی به اين پرونده ها بوده‌اند لابد بايد مصالحی را که رهبر تشخيص می دهد آويزه‌ی گوش قرار دهند و ديگر سخنی از موضوع به زبان نياورند. تنها نظامی که به مرحله‌ی جنون رسيده باشد به مفسدان دولتی که پرونده‌ی آنها تحقيق و بررسی شده و در مرحله‌ی صدور حکم است مصونيت اعطا می کند. اين اقدام خودکشی مشروعيتی حتی در پيش چشمان وفاداران به نظام سياسی است.
تهديد به آتش افروزی در اروپا
آيت الله علی خامنه‌ای تصور می کند با گفتن اين جمله از شرايط سوريه شکايت و وضعيت سياسی در اروپا را توصيف کرده است: "اگر امروز به مخالفان سياستهای دولتهای اروپايی نيز که اقدام به برپايی تظاهرات میکنند، پول و سلاح داده شود، قطعاً وضعيت کنونی سوريه در اين کشورها نيز به وجود خواهد آمد." (مهر ۹ شهريور ۱۳۹۱) اما اين جمله دقيقا به اين معناست که در صورت فراهم شدن فضا جمهوری اسلامی آماده است مخالفان دول اروپايی را به هر سلاحی مجهز کند و دامنه‌ی آتش افروز هايش را به اروپا و ايالات متحده بسط دهد. اين سخنان نسنجيده زمانی گفته می شود که تهديدات حمله‌ی نظامی عليه کشور وجود دارد و خطاهای کوچک می تواند اين تهديدات را افزايش دهد.
البته علی خامنه‌ای در اين سخن توجه نداشته که مردم اروپا و ايالات متحده در کسب سلاح‌های غير سنگين آزاد هستند و ديگر نيازی به تسليح آنها در اين محدوده‌ها نيست. اين بی اطلاعی وی تاثيری در اصل موضوع ندارد.
حضور نظامی در سواحل ايالات متحده
فرمانده نيروی دريايی ارتش جمهوری اسلامی ايران که صرفا سخنان علی خامنه ای را تکرار می کند می گويد: "نيروی دريايی ارتش جمهوری اسلامی آمريکا را تهديد کرده تا سال‌های آينده به فاصله ۱۲ مايلی سواحل آنها خواهد رفت." (مهر ۱۴ شهريور ۱۳۹۱) علی خامنه‌ای بر اين حضور تاکيد داشته است. (انتخاب، ۲ مرداد ۱۳۹۰) اين سخنان برای مردم امريکا يادآور تلاش نازی‌ها در حضور در سواحل ايالات متحده است و همان طور که فرمانده‌ی نيروی دريايی گفته کاملا تهديد آميز است. تهديد امنيت ايالات متحده در شرايط نابرای نيروهای دو کشور در درياها غير از جنون و ديوانگی معنای ديگری ندارد. اگر امروز دولت اوباما از درگير يدر منطقه‌ی خليج فارس پرهيز می کند نمی توان نتيجه گرفت که فرصتی برای جمهوری اسلامی برای تهديد فراهم آمده است.
تبديل منابع زير زمينی به واردات مصرفی
بنا به گفتهی معاون اسبق وزارت نفت، مجموع درآمدهای نفتی دولت نهم و دهم بيش از ۵۳۱ ميليارد دلار بوده (حدود نيمی از درآمد نفتی کشور در ۱۰۳ سال گذشته) که بيش از ۴۸۳ ميليارد دلار آن (۹۱ درصد) صرف واردات کالا از خارج کشور شده است. از اين مقدار سهم کالاهای سرمايه‌ای حدود ۱۷ درصد و سهم کالاهای واسطه‌ای و مصرفی ۸۳ درصد است. (اکبر ترکان، مهر، ۱۴ شهريور ۱۳۹۱) نظامی که می تواند اين گونه منابع کشور را صرف واردات کالاهای مصرفی کند دچار بيماری کمبود عقلانيت است.
غرق شدن در تجمل
مقامات جمهوری اسلامی آن چنان در تجملات ناشی از افزايش درآمدهای نفتی غرق شده اند که حساب سود و زيان و واکنش مردم را از دست داده‌اند. بر همين اساس است که يکی از وزيران اقتصادی کابينه برای سفر به استان هم جوار پايتخت با فاصله‌ی سه ساعت رانندگی و در روزهای غير تعطيل از هواپيمای اختصاصی دولت- و نه حتی هواپيماهای کوچک- استفاده می کند. (خراسان، ۱۵ شهريور ۱۳۹۱) در کشوری که حدود دو سوم جمعيت آن زير خط فقر زندگی می کنند مقامات حال و هوای زندگی در ايالات متحده را دارند و کسی را نيز توان ممانعت آنها از اين نوع رفتارها نيست.
نرخ ارز
رئيس دولت بر اين باور است که نرخ دلار در ايران که قيمت آن در بازار در روز انجام مصاحبه بالای ۲۲۰۰ تومان بوده پايين است (گفتگوی تلويزيونی، ۱۴ شهريور ۱۳۹۱). وزير کار وی صراحتا از بالا رفتن قيمت ارز برابر ريال دفاع کرد (خبر آنلاين، ۱۶ شهريور ۱۳۹۱). رئيس کل بانک مرکزی روز قبل از گفتگوی رئيسش می گويد که دولت می خواهد نرخ دلار را به ۱۵۰۰ تومان برساند (جام جم، ۱۳ شهريور ۱۳۹۱) و چند روز بعد نرخ دلار به ۲۴۰۰ تومان می رسد.
در مقابل، معاون وزير اقتصاد می گويد نرخ ارز را ديگر نمی توان دستوری تعيين کرد (الف ۱۴ شهريور ۱۳۹۱). وزير اقتصاد يک سال پيش از اين گفته بود که "سياست دولت پايين نگاه داشتن نرخ ارز نيست." (رسالت ۲ مرداد ۱۳۹۰) نرخ ارز موضوع قرائت‌های مختلف از متون دينی نيست که هر يک از مقامات تفسيری متفاوت از آن داشته باشد و تفاسيرش را عرضه کند. نرخ ارز موضوع سياستگزاری است که دولت آن را در دستور کار خود ندارد. اين تفرق گويی‌ها ناشی از عدم سياست ارزی است.
---------------------------------------------------
مطالب مطرح در این مقاله الزاما بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست
اتهام زنی و پس گرفتن تلويحی اتهام
علی خامنه‌ای يک روز عجولانه و بدون در دست داشتن حقايق، دولت‌ها را به دست داشتن در توليد فيلم اهانت آميز به پيامبر اسلام متهم می کند: "متهم اول در اين جنايت [اهانت به پيامبر]، صهيونيسم و دولت امريکا است." (۲۳ شهريور ۱۳۹۱) و پس از چهار روز، بعد از اين که واقعيات آشکار شد تلويحا از اتهام زنی کوتاه می آيد: "البته ما اصراری نداريم دست داشتن آنها را در اين جنايت اثبات کنيم اما شيوه‌های سياستمداران آمريکا و برخی اروپايی ها، آنان را در افکار عمومی ملت ها، مقصر کرده است و آنها بايد نه با زبان، بلکه با عمل، خود را از اين جرم سنگين تبرئه کنند." (۲۷ شهريور ۱۳۹۱) در صورت در اختيار داشتن مشاورانی عاقل چنين خطايی از رهبر ۷۴ ساله‌ی جمهوری اسلامی که بر اساس تنفر و نظريه‌ی توطئه تصميم می گيرد اطلاعيه صادر می کند صورت نمی گرفت.
اس ۳۰۰
مقامات جمهوری اسلامی نخست تلاش می کنند از روسيه سيستم‌های اس ۳۰۰ بخرند. بعد وقتی روسيه اعلام می کند که آنها را تحويل نمی دهد نخست اعلام می شود که جمهوری اسلامی آنها را خود ساخته است و در چند نمايش نظامی هم به نمايش درآمدند. بعد هم اعلام می شود که جمهوری اسلامی از روسيه به دادگاه بين المللی شکايت برده است. اگر مهندسان دفاعی جمهوری اسلامی می توانند سلاحی را بسازند چرا مقامات آن را از خارج می خرند؟ اگر متخصصان بعد از عدم تحويل آن را ساخته‌اند ديگر شکايت از کشور سازنده و تحويل نادهنده که از دوستان جمهوری اسلامی است چه وجهی دارد؟
رسانه‌های داخل کشور از يک سو گزارش می دهند که سامانه‌ی شبيه به اس ۳۰۰ و حتی بسيار قوی تر از آن در رزمايش دفاعی مهرماه ۹۱ به کار گرفته می شود (امير موسوی مدير مرکز تحقيقات راهبردی، العالم، ۱۲ شهريور ۱۳۹۱)، و از سوی ديگر اعلام شد که ساخت آن ۳۰ درصد پيشرفت داشته است و سال آينده به کار گرفته خواهد شد. (فرمانده قرارگاه پدافند هوايی خاتم الانبياء، فارس، ۱۳ شهريور ۱۳۹۱) يک بار نيز در گذشته اعلام شد که در يک رژه به نمايش درآمده است. (در رژه‌ی روز ارتش در سال ۱۳۸۹، خبرگزاری مهر) اين اطلاعات را چگونه می توان در کنار هم گذاشت و به مخبط بودن مقامات سپاه حکم نکرد؟
تحريم‌ها
مقامات جمهوری اسلامی از يک سو اعلام می کنند که تحريم‌ها برای کشور برکت است و موجب استقلال و خودکفايی می شود و بايد از آنها استقبال کرد و از سوی ديگر خواستار لغو آنها در مذاکرات اتمی و جنبش غير متعهدها می شوند. اين دو نوع موضع گيری برای کسانی که عقل خود را از کف نداده باشند متناقض است. مقامات در برابر تحريم ها هم مظلوم نمايی می کنند و هم از آنها برای توجيه کمبودها و ناکارايی‌ها بهره می گيرند.
مصونيت مفسدان دولتی
نظامی که به علت عدم شفافيت همه‌ی مقامات آن در معرض اتهام فساد هستند حداقل برای نمايش برخی از دانه درشت‌ها را که فسادشان به هر علتی آشکار شده محاکمه می کند. اما جمهوری اسلامی به مفسدانی در سطوح عالی مصونيت قضايی اعطا می کند. بنا به گفتهی رئيس سازمان بازرسی کل کشور، رسيدگی به پرونده‌ی فساد معاون رئيس دولت (مشهور به پرونده‌ی بيمه) بنا به مصالحی متوقف شده است. (مهر، ۱۳ شهريور ۱۳۹۱) بنا به عرف جمهوری اسلامی اين مصالح را فقط رهبر جمهوری اسلامی تشخيص می دهد و بنا به معامله‌ی رئيس دولت و رهبر اين تصميم تحت عنوان حکم حکومتی اتخاذ شده است.
عباس نبوی از اعضای هيات علمی موسسه متعلق به مصباح يزدی در يک سخنرانی در مشهد می گويد: "دولت فعلی در حدود ده پرونده قضايی سنگين دارد که هيچ يک از آنها به محکمه نرسيده‌اند." (خبرگزاری دانشجو، ۱۲ شهريور ۱۳۹۱) او علت نرسيدن به محاکمه را نيز حکم حکومتی رهبر معرفی می کند. کسانی هم که خواهان رسيدگی به اين پرونده ها بوده‌اند لابد بايد مصالحی را که رهبر تشخيص می دهد آويزه‌ی گوش قرار دهند و ديگر سخنی از موضوع به زبان نياورند. تنها نظامی که به مرحله‌ی جنون رسيده باشد به مفسدان دولتی که پرونده‌ی آنها تحقيق و بررسی شده و در مرحله‌ی صدور حکم است مصونيت اعطا می کند. اين اقدام خودکشی مشروعيتی حتی در پيش چشمان وفاداران به نظام سياسی است.
تهديد به آتش افروزی در اروپا
آيت الله علی خامنه‌ای تصور می کند با گفتن اين جمله از شرايط سوريه شکايت و وضعيت سياسی در اروپا را توصيف کرده است: "اگر امروز به مخالفان سياستهای دولتهای اروپايی نيز که اقدام به برپايی تظاهرات میکنند، پول و سلاح داده شود، قطعاً وضعيت کنونی سوريه در اين کشورها نيز به وجود خواهد آمد." (مهر ۹ شهريور ۱۳۹۱) اما اين جمله دقيقا به اين معناست که در صورت فراهم شدن فضا جمهوری اسلامی آماده است مخالفان دول اروپايی را به هر سلاحی مجهز کند و دامنه‌ی آتش افروز هايش را به اروپا و ايالات متحده بسط دهد. اين سخنان نسنجيده زمانی گفته می شود که تهديدات حمله‌ی نظامی عليه کشور وجود دارد و خطاهای کوچک می تواند اين تهديدات را افزايش دهد.
البته علی خامنه‌ای در اين سخن توجه نداشته که مردم اروپا و ايالات متحده در کسب سلاح‌های غير سنگين آزاد هستند و ديگر نيازی به تسليح آنها در اين محدوده‌ها نيست. اين بی اطلاعی وی تاثيری در اصل موضوع ندارد.
حضور نظامی در سواحل ايالات متحده
فرمانده نيروی دريايی ارتش جمهوری اسلامی ايران که صرفا سخنان علی خامنه ای را تکرار می کند می گويد: "نيروی دريايی ارتش جمهوری اسلامی آمريکا را تهديد کرده تا سال‌های آينده به فاصله ۱۲ مايلی سواحل آنها خواهد رفت." (مهر ۱۴ شهريور ۱۳۹۱) علی خامنه‌ای بر اين حضور تاکيد داشته است. (انتخاب، ۲ مرداد ۱۳۹۰) اين سخنان برای مردم امريکا يادآور تلاش نازی‌ها در حضور در سواحل ايالات متحده است و همان طور که فرمانده‌ی نيروی دريايی گفته کاملا تهديد آميز است. تهديد امنيت ايالات متحده در شرايط نابرای نيروهای دو کشور در درياها غير از جنون و ديوانگی معنای ديگری ندارد. اگر امروز دولت اوباما از درگير يدر منطقه‌ی خليج فارس پرهيز می کند نمی توان نتيجه گرفت که فرصتی برای جمهوری اسلامی برای تهديد فراهم آمده است.
تبديل منابع زير زمينی به واردات مصرفی
بنا به گفتهی معاون اسبق وزارت نفت، مجموع درآمدهای نفتی دولت نهم و دهم بيش از ۵۳۱ ميليارد دلار بوده (حدود نيمی از درآمد نفتی کشور در ۱۰۳ سال گذشته) که بيش از ۴۸۳ ميليارد دلار آن (۹۱ درصد) صرف واردات کالا از خارج کشور شده است. از اين مقدار سهم کالاهای سرمايه‌ای حدود ۱۷ درصد و سهم کالاهای واسطه‌ای و مصرفی ۸۳ درصد است. (اکبر ترکان، مهر، ۱۴ شهريور ۱۳۹۱) نظامی که می تواند اين گونه منابع کشور را صرف واردات کالاهای مصرفی کند دچار بيماری کمبود عقلانيت است.
غرق شدن در تجمل
مقامات جمهوری اسلامی آن چنان در تجملات ناشی از افزايش درآمدهای نفتی غرق شده اند که حساب سود و زيان و واکنش مردم را از دست داده‌اند. بر همين اساس است که يکی از وزيران اقتصادی کابينه برای سفر به استان هم جوار پايتخت با فاصله‌ی سه ساعت رانندگی و در روزهای غير تعطيل از هواپيمای اختصاصی دولت- و نه حتی هواپيماهای کوچک- استفاده می کند. (خراسان، ۱۵ شهريور ۱۳۹۱) در کشوری که حدود دو سوم جمعيت آن زير خط فقر زندگی می کنند مقامات حال و هوای زندگی در ايالات متحده را دارند و کسی را نيز توان ممانعت آنها از اين نوع رفتارها نيست.
نرخ ارز
رئيس دولت بر اين باور است که نرخ دلار در ايران که قيمت آن در بازار در روز انجام مصاحبه بالای ۲۲۰۰ تومان بوده پايين است (گفتگوی تلويزيونی، ۱۴ شهريور ۱۳۹۱). وزير کار وی صراحتا از بالا رفتن قيمت ارز برابر ريال دفاع کرد (خبر آنلاين، ۱۶ شهريور ۱۳۹۱). رئيس کل بانک مرکزی روز قبل از گفتگوی رئيسش می گويد که دولت می خواهد نرخ دلار را به ۱۵۰۰ تومان برساند (جام جم، ۱۳ شهريور ۱۳۹۱) و چند روز بعد نرخ دلار به ۲۴۰۰ تومان می رسد.
در مقابل، معاون وزير اقتصاد می گويد نرخ ارز را ديگر نمی توان دستوری تعيين کرد (الف ۱۴ شهريور ۱۳۹۱). وزير اقتصاد يک سال پيش از اين گفته بود که "سياست دولت پايين نگاه داشتن نرخ ارز نيست." (رسالت ۲ مرداد ۱۳۹۰) نرخ ارز موضوع قرائت‌های مختلف از متون دينی نيست که هر يک از مقامات تفسيری متفاوت از آن داشته باشد و تفاسيرش را عرضه کند. نرخ ارز موضوع سياستگزاری است که دولت آن را در دستور کار خود ندارد. اين تفرق گويی‌ها ناشی از عدم سياست ارزی است.
---------------------------------------------------
مطالب مطرح در این مقاله الزاما بازتاب دیدگاه رادیوفردا نیست
