خطوط قرمز ايران و آمريکا و سازش سرنوشت ساز اتمی

با ورود جواد ظريف به نيويوک، بمنظور انجام مذاکرات مقدماتی دو جانبه در حاشيه نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل و همچنين پخش گسترده مصاحبه اختصاصی شبکه تلويزيونی ان-بی-سی آمريکا با حسن روحانی، فعاليتهای تدارکاتی و تبليغاتی برای فراهم ساختن زمينه آغاز مذاکرات اتمی مابين ايران و گروه ۱+۵ به مرحله تازه ای گام نهاد.

هدف ماموريت ظريف در نيويورک تدارک دستور کار، تعيين سطح مذاکرات اتمی، توافق پيرامون تاريخ و بخصوص محل انجام گفتگوهای آينده، و بخصوص نحوه تجديد نظر در مواضعی است که دو سوی منازعه پيشتر، از آنها به عنوان خطوط قرمز خود ياد کرده اند.

ماموريت روحانی در سفر به نيويورک، زدودن تصويری است که از محمود احمدی نژاد، رييس دولت قبلی جمهوری اسلامی در افکار عمومی غرب، بخصوص مردم و دولتمردان آمريکا، ترسيم شده است.

مصاحبه با دقت تنظيم شده شبکه تلويزيونی ان-بی-سی با حسن روحانی در تهران که طی آن سئوالات به نحوی مطرح شد که رييس دولت ايران بتواند به راحتی مواضع تازه و مثبت اتمی تهران را تبليغ کند، گام اول در جهت اجرای بخش رسانه ای اين اقدامات است.

پيش تر از انجام و پخش مصاحبه تلويزيونی حسن روحانی با شبکه تلويزيونی آمريکايی، علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی در تهران و خطاب به فرماندهان سپاه پاسداران به موضوع " نرمش قهرمانانه" پرداخته بود که در طرح آن، علاوه بر اعلام پشتيبانی از "ديپلماسی تعامل" دولت حسن روحانی در مذاکرات اتمی آينده، کاهش نارضايتی های سپاه در اين زمينه نيز مد نظر قرار گرفته بود.

ماموريت ظريف

جواد ظريف، وزير خارجه دولت روحانی با سابقه طولانی اشتغال در نيويورک و آشنايی و ارتباط با رسانه های آمريکايی، ضمن تنظيم دستور کار ملاقاتها دو جانبه حسن روحانی با نمايندگان سياسی کشورها، ميتواند بخش تبليغاتی و مصاحبه های حسن روحانی با رسانه های خبری آمريکايی را نيز پيش از ورود او به خاک آمريکا، آماده سازد.

جواد ظريف علاوه بر آماده سازی زمينه حضور حسن روحانی در نيويورک، در منصب وزير خارجه، ملاقاتهای دو جانبه ای با همتايان خود در جمع کشورهای عضو گروه ۱+۵ و همچنين کشورهای همسايه خواهد داشت. ماموريت طولانی جواد ظريف در نيو يورک که از روز سه شنبه آغاز شده، ميتواند بمدت بيش از ده روز و تا انتهای ماه جاری ميلادی ادامه يابد.

روحانی و ديپلماسی لبخند

حضور روحانی در مقر سازمان ملل و شرکت وی در شسصت و ششمين نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل، وسيله ای است برای معرفی چهره تازه دولت ايران، و فراهم ساختن زمينه انجام " سازش بزرگ" با واشنگتن.

بخش کليدی اين سازش، دست يافتن به تفاهم اتمی و پيامد آن، آغاز لغو تحريمهايی است که اقتصاد ايران را، بخصوص طی دوسال گذشته، در وضعيت بحرانی قرار داده است.

بخش ديگر "سازش بزرگ" مابين تهران و واشنگتن، مربوط به جنگ داخلی سوريه، و نحوه مشارکت دولت جمهوری اسلامی در پايان دادن به بحران جاری در آن کشور است.

در مورد سوريه، دولت آمريکا پيشتر با روسيه که يکی از دو حامی جدی رژيم اسد بشمار ميرود پيرامون خطوط کلی و اصلی تصميمات ( منجمله خارج ساختن سلاحهای شيميايی اسد و برگزاری کنفرانس ژنو -۲) به توافق رسيده، و در صورت دست يافتن به تفاهم مشابه با دولت تهران، ميتواند اعتبار خدشه دار شده سياست خارجی خود در رابطه با دمشق را تا حدودی بازسازی کند.

موانع راه

با وجود اهميت فعاليتهای تبليغاتی و تاثير رايزنی های سياسی دو جانبه، شرط موفقيت مذاکرات مقدماتی و حصول توافق جامع، موضوعی، قابل اجرا و پايدار در جريان گفتگوهای بعدی، فراهم آمدن هماهنگی و اتفاق نظر در جبهه خودی، پيرامون خطوط قرمزی است که هر يک از دو طرف در گذشته برای خود ترسيم کرده اند.

همه گمانه ها حاکی است که حاکميت جمهوری اسلامی هنوز پيرامون نحوه سازش با آمريکا و دست کشيدن ازپاره ای فعاليتهای اتمی خود به اتفاق نظر و يگانگی نرسيده است.

در مورد سوريه، و حمايت و يا دست کشيدن از رژيم اسد، اختلاف نظر مابين دولت حسن روحانی و سپاه، که سکان دار اصلی قدرت رژيم در ايران محسوب ميشود، بمراتب عميقتر از تفاوتهای آنها در مورد نحوه دست يافتن به سازش اتمی است.

علاوه بر دولت تهران، دولت اوباما نيز که طرف اصلی مذاکرات و "سازش بزرگ" با تهران بشمار ميرود، از دست کاملا باز در معامله آزاد با تهران برخوردار نيست. در جبهه مذاکرات اتمی، اسرائيل همچنان بر رعايت خط قرمز های خود، و تاکيد بر ضرورت دست کشيدن ايران از چرخه سوخت اتمی اصرار ميورزد.

نکته با اهميت در گفتگوهای پيش رو، ضرورت درک متقابل از محدوديتهايی است که هر يک از دو سوی منازعه، در جبهه خودی، برای قبول و يا رد خطوط قرمز طرف ديگر دارند.

در مورد سوريه، علاوه بر نارضايتی های اعلام شده هم پيمانان آمريکا در منطقه، بخصوص ترکيه و عربستان سعودی، و همچنين ارتش آزاد سوريه و نيروهای مسلح مخالف اسد، دولت اوباما با مقاومت گرايشهای راست در مجلس نمايندگان و سنا روبرو است.

اگرچه اوباما قادر است با استفاده از اختيارات خود سرعت لغو تحريم ها عليه ايران را افزايش دهد، کنگره، و لابيهای قدرتمند مخالف جمهوری اسلامی نيز ميتوانند به همان سهولت گشاده دستی های احتمالی اوباما در مقابل جمهوری اسلامی را مانع شوند-تجربه ای که بعد از توافق های سال ۲۰۰۳ سعد آباد و ۲۰۰۴ پاريس، ايران و غرب را از رسيدن به تعامل نهايی بازداشت.

-------------------------------------------------
* نظرات مطرح شده در این یادداشت الزاماً دیدگاه رادیو فردا نیست