شهر وين ، پايتخت اتريش در هفته ای که گذشت ميزبان مذاکرات اتمی ايران با شش قدرت جهانی در سطح کارشناسی از يک سو ، و آژانس بين المللی انرژی اتمی از سوی ديگر بود. مذاکراتی که هر کدام دو روز به طول انجاميد. مذاکرات با آژانس«بسيار پربار» ارزيابی شد و به انتشار بيانيه ای مشترک انجاميد. برنامه ديدار مجدد در تهران نيز از نتايج دو روز مذاکره بود. مذاکرات ايران با شش قدرت جهانی هم با حضور کارشناسان اتمی، اقتصادی و تحريم برگزار شد. مذاکراتی که هيچ جزيياتی از آن منتشر نشده است.
درباره اين مذاکرات رادیو فردا با اسکات لوکاس استاد مطالعات آمريکا در دانشگاه بيرمنگام بريتانيا گفتگو کرده است.
ارزيابی شما از اين مذاکرات چيست؟
برداشت من از آنچه که درباره اين مذاکرات گفته شده يا نشده، مثبت است. ما چيزی از گفتگوهای کارشناسی بين ايران وپنج به علاوه يک در وين نشنيديم. اين می تواند موضوع مثبتی باشد. چرا که در مذاکرات پيشين در ژنو، مذاکره کننده ارشد گروه پنج به علاوه يک، کاترين اشتون، از طرفين مذاکره خواست تا اجازه دهند اين مذاکرات به صورت محرمانه پيش رود. انتشار جزييات مذاکرات می تواند به تنش های سياسی بيانجامد.
از همين رو از مذاکرات چهارشنبه و پنجشنبه هيچ موضوعی به بيرون درز نکرد. اما در مذاکرات ايران و آژانس بين المللی ما کمی از جزييات شنيديم. ايران اين گفتگوها را بسيار مثبت ارزيابی کرد، و گفتند که پيشنهادهای تازه ای را در اين مذاکرات مطرح کردند، البته آژانس مثل هميشه نظری با جزييات نداد، اما نشانه ای هم ناراضی بودن مطرح نکرد.
از همين رو از مذاکرات چهارشنبه و پنجشنبه هيچ موضوعی به بيرون درز نکرد. اما در مذاکرات ايران و آژانس بين المللی ما کمی از جزييات شنيديم. ايران اين گفتگوها را بسيار مثبت ارزيابی کرد، و گفتند که پيشنهادهای تازه ای را در اين مذاکرات مطرح کردند، البته آژانس مثل هميشه نظری با جزييات نداد، اما نشانه ای هم ناراضی بودن مطرح نکرد.
پس شما فکر می کنيد در مذاکرات با آژانس که بيش از ده بار در دو سال گذشته انجام شده، اينبار پيشرفتی جدی حاصل شده است؟
ببينيد يک ارتباط جدی بين گفتگوهای ايران با آژانس وپنج به علاوه يک وجود دارد. به نظرم ايران به نتيجه ای جدی با آژانس دست نمی يابد، مگر اينکه مذاکراتش با شش قدرت جهانی به جايی برسد.
به بيان ديگر نمی توان تصور کرد که مثلا ايران به آژانس اجازه بازديد از تاسيسات نظامی پارچين را بدهد، يا پروتکل الحاقی را اجرا کند، بدون آنکه امتيازاتی در مذاکرات با شش قدرت دريافت کند. و همينطور نمی توان توقع داشت که آژانس قدمی پيشتر از شش قدرت جهانی بردارد و بگويد همه چيز به سمت مثبت و خوب پيش می رود.
به بيان ديگر نمی توان تصور کرد که مثلا ايران به آژانس اجازه بازديد از تاسيسات نظامی پارچين را بدهد، يا پروتکل الحاقی را اجرا کند، بدون آنکه امتيازاتی در مذاکرات با شش قدرت دريافت کند. و همينطور نمی توان توقع داشت که آژانس قدمی پيشتر از شش قدرت جهانی بردارد و بگويد همه چيز به سمت مثبت و خوب پيش می رود.
برخی بر مذاکراتی که در ۴ روز گذشته در وين بسيار تاکيد کرده و نوشتند که اين مذاکرات می تواند تسهيل کننده مذاکرات هفته آينده در ژنو باشد. آيا شما بر اين موضوع باور داريد که مذاکرات در اين سطح که پايين تر از سطح مذاکرات ژنو است، می تواند تاثير گذار باشد؟
من مطمئننا با چنين رويکردی موافقم. اين موافقت هم به دو دليل است. اولين دليل که موضوعی واضح است اين است که اگر شما بتوانيد پيشتر به توافقی بر سر موضوعی چون تحريم ها يا غنی سازی اورانيوم دست يابيد، اين عرصه را برای دستيابی به توافقی جدی در مذاکرات در سطوح بالاتر ممکن می کند. اما دليل دوم هم با اهميت است. چرا که چنين مذاکراتی ، می تواند زمينه ها در داخل کشورها و سياست داخلی کشورهای درگير در اين پرونده را نيز آماده کند. مثلا هفته گذشته در ايران تاکيد زيادی در رسانه ها و در ميان مقامات ارشد شنيده می شد که گويا آمريکا پيشنهاد ايران را جدی نگرفته است و صادق نيست.
خصوصا با تاکيد بر صحبت های وندی شرمن نماينده آمريکا در مذاکرات. اين صحبت ها اين هفته کمتر شده و از شدت شان کاسته شده است. در آمريکا هم همينطور است. وقتی می شنويم که سناتورها خواستار افزايش تحريم هستند و برخی رسانه ها گزارش هايی مشکوک از ابعاد هسته ای ايران و به نقل از به اصطلاح تحليلگرانشان می دهند. اينگونه صحبت ها البته در مقايسه با ماههای گذشته، آنچنان جلب نظر نکرده اند. در نهايت فکر می کنم که دولت اوباما متعهد است که در اين روند به نتيجه ای دست يابد.
خصوصا با تاکيد بر صحبت های وندی شرمن نماينده آمريکا در مذاکرات. اين صحبت ها اين هفته کمتر شده و از شدت شان کاسته شده است. در آمريکا هم همينطور است. وقتی می شنويم که سناتورها خواستار افزايش تحريم هستند و برخی رسانه ها گزارش هايی مشکوک از ابعاد هسته ای ايران و به نقل از به اصطلاح تحليلگرانشان می دهند. اينگونه صحبت ها البته در مقايسه با ماههای گذشته، آنچنان جلب نظر نکرده اند. در نهايت فکر می کنم که دولت اوباما متعهد است که در اين روند به نتيجه ای دست يابد.
آقای لوکاس سوال آخرم را با نگاهی به پيش مطرح می کنم. فکر می کنيد چه توقعی بايد از گفتگوهای هفته آينده در ژنو داشته باشيم؟
بايد بدانيم که اين آخرين ديدار برای حل اين مسئله نخواهد بود. حتی ايرانی ها که به نظر می آيد بسيار بيشتر برای دستيابی به نتيجه تلاش می کنند هم می گويند بازه زمانی برای دستيابی به نتيجه از سه تا شش ماه يا حتی يکسال است.
با چنين تصويری بايد توجه کنيم که ايرانی ها بيشتر کارت های خود را بر روی ميز گذاشته اند. آنها درباره احتمال تعليق غنی سازی بيست درصدی گفته اند و همچنين احتمال تبديل محموله ای که تا کنون بيست درصد غنی سازی کرده اند. ايرانی ها همچنين گفته اند که می خواهند به غنی سازی ادامه دهند، اما شايد در صورت دريافت امتيازات مهم، ميزان آن را تا پنج يا سه و نيم درصد کاهش دهند.
اينها پيشرفت های مهمی در مقايسه با اوايل امسال است. موضوع اينجاست که شش قدرت و مشخصا آمريکا چگونه به اين پيشنهادها پاسخ دهند. آنچه که ما درباره آن نشنيديم اين است که آيا آمريکا حاضر به توافق برای باز نگه داشتن تاسيسات فردو در ايران هست يا خير. يا اينکه گروه پنج به علاوه يک خصوصا آمريکا حق ايران برای غنی سازی اورانيوم را به رسميت می شناسند يا خير، به بيان ديگر حق ايران برای داشتن برنامه صلح آميز هسته ای را به رسميت خواهند شناخت يا خير؟
و سومين مورد تحريمهاست. که موضوع بسيار مهمی است. ايرانی ها نمی خواهند که تنها بخش کوچکی از تحريم ها رفع شود. آنها خواستار دريافت يک بازه زمانی برای برداشتن تحريم ها هستند. نمی توان توقع رفع تحريم های جدی آمريکا در قدم های اوليه را داشت. چرا که آن تحريم ها احتياج به توافق کنگره دارد. اما رفع تحريم هايی که مثلا اتحاديه اروپا در سال گذشته اعمال کرده، يکی از بهترين فرصت هاست.
با چنين تصويری بايد توجه کنيم که ايرانی ها بيشتر کارت های خود را بر روی ميز گذاشته اند. آنها درباره احتمال تعليق غنی سازی بيست درصدی گفته اند و همچنين احتمال تبديل محموله ای که تا کنون بيست درصد غنی سازی کرده اند. ايرانی ها همچنين گفته اند که می خواهند به غنی سازی ادامه دهند، اما شايد در صورت دريافت امتيازات مهم، ميزان آن را تا پنج يا سه و نيم درصد کاهش دهند.
اينها پيشرفت های مهمی در مقايسه با اوايل امسال است. موضوع اينجاست که شش قدرت و مشخصا آمريکا چگونه به اين پيشنهادها پاسخ دهند. آنچه که ما درباره آن نشنيديم اين است که آيا آمريکا حاضر به توافق برای باز نگه داشتن تاسيسات فردو در ايران هست يا خير. يا اينکه گروه پنج به علاوه يک خصوصا آمريکا حق ايران برای غنی سازی اورانيوم را به رسميت می شناسند يا خير، به بيان ديگر حق ايران برای داشتن برنامه صلح آميز هسته ای را به رسميت خواهند شناخت يا خير؟
و سومين مورد تحريمهاست. که موضوع بسيار مهمی است. ايرانی ها نمی خواهند که تنها بخش کوچکی از تحريم ها رفع شود. آنها خواستار دريافت يک بازه زمانی برای برداشتن تحريم ها هستند. نمی توان توقع رفع تحريم های جدی آمريکا در قدم های اوليه را داشت. چرا که آن تحريم ها احتياج به توافق کنگره دارد. اما رفع تحريم هايی که مثلا اتحاديه اروپا در سال گذشته اعمال کرده، يکی از بهترين فرصت هاست.
