تفاوت محسوس تازه ترين گزارش دبير کل آژانس بين المللی انرژی اتمی پيرامون فعاليتهای هسته ای در ايران با گزارشهای پيشين، علاوه بر اعلام افزايش چشمگير تعداد سانتريفيوژهای نصب شده در نطنز، اختصاص فضای بيشتر در آن به موضوع راکتور ۴۰ مگاواتی آب سنگين در دست ساختمان اراک و تاکيد بر تلاش ايران برای گشودن راه دوم جهت دست يافتن به بمب اتمی است.
ايران اعلام داشته که تا سال آينده راکتور اراک عملياتی خواهد شد. بنا بر گزارش آژانس، محفظه دربر گيرنده غلافهای سوخت به محل راکتور حمل شده است. متفاوت با راکتورهای آب سبک و يا تحت فشار، که اورانيوم با غلظت ۳.۵ در صد را برای توليد حرارت مصرف ميکنند، راکتور های آب سنگين، اورانيوم طبيعی مصرف ميکنند و پسمانده سوختی آنها پلوتونيوم ۲۳۸ است که در صورت فرايند، ميتواند به عنوان مغز انفجاری در بمبهای اتمی مورد استفاده قرار بگيرد.
راکتور چهل مگاواتی آب سنگين اراک که بنا بر گزارشهای متعدد با کمک فنی چين ( و سپس کره شمالی) طراحی شده و در دست ساختمان است، فاقد ظرفيت توليد برق و يا راديو داروها است و تنها محصول قابل ملاحظه آن پلوتونيوم کافی برای ساخت ۶ تا ۸ بمب اتمی در سال است. دولت ايران در حالی گزارشهای مربوط به تکميل راکتور آب سنگين اراک را انتشار ميدهد که راکتور ۱۰۰۰ مگاواتی آب سبک بوشهر که توسط روسيه ساخته شده در حال حاضر از فعاليت توليدی بازمانده است.
انتظار ميرود گزارش تازه آمانو در جلسه ماه ژوئن شورای حکام مطرح و طی آن کشورهای غربی با استناد به موضوع افزايش سانترفيوژهای نصب شده در نطنز و همچنين نزديک شدن زمان راه اندازی راکتور آب سنگين اراک و بی اعتنايی های مکرر جمهوری اسلامی نسبت به خواسته های جامعه جهانی، خواستار تصويب قطعنامه تازه ای عليه ايران بشوند.
سانتریفوژهای پيشرفته
بعد از يک کندی دو ساله در استفاده از سانتریفوژهای بيشتر و بهتر در نطنز، که متعاقب نفوذ کرم رايانه ای موسوم به استاکس نت در تاسيسات غنی سازی ايران ديده شد، طی ۱۴ ماه گذشته جمهوری اسلامی به طور منظم تعداد سانتريفوژهای نصب شده در نطنز را افزايش داده است.
گزارش تازه آمانو حاکی است که جمهوری اسلامی در حال حاضر ۱۴۲۴۴ ساننریفوژ نصب شده در اختيار دارد. از اين تعداد ۶۸۹ دستگاه سانتریفوژهای موسوم به ايران-۲ ام هستند که بازده توليد آنها گفته ميشود ۳ تا ۵ برابر سانتريفوژهای قديمی نوع ايران-۱ (پی-۱) است. از ماه فوريه تاکنون، در مجموع ۱۳۹۵ سانتريفوژ تازه در نطنز نصب شده.
اگر چه به اين سانتریفوژها هنوز گاز اوورانيوم تزريق نشده، ولی ظاهرا بخشی از آزمايشهای اوليه در مکان ديگری بجز نطنز بروی آنها صورت گرفته است. در صورت بکار گيری اين سانتريفوژها زمان لازم برای افزايش غلظت اورانيوم غنی شده به ميزان نظامی بشدت کاهش مييابد.
بنا بر گزارش تازه آژانس، ايران اينک ۸۹۶۰ کيلوگرم اورانيوم با غلظت کم و ۳۲۴ کيلوگرم اورانيوم با غلظت ۲۰ در صد در اختيار دارد. ايران ظاهرا قصد دارد غلظت اورانيوم تا ۵ در صدی در اختيار خود را به ۲۰ در صد افزايش دهد. با توجه به در اختيار نداشتن راکتور ديگری بجز راکتور آزمايشگاهی و اسقاطی تهران که بدون فعاليت رها شده، توليد اورانيوم ۲۰ در صدی و تبديل گاز اورانيوم به پودر و اکسيد اوورانيوم قابل توجيه نيست. اين فرايند ميتواند معکوس شده و طی آن اکسيد اورانيوم مجددا بصورت گاز اورانيوم در آيد.
با تبديل بخشی از اورانيوم ۲۰ در صدی به پودر وجود آمار مندرج در گزارش تازه آمانو حاکی از قرار داشتن ايران در مرز خط قرمز فرضی اسرائيل است که توانايی ايران را برای ساختن يک بمب خام هدف قرار داده است.
بخش ديگری از گزارش آمانو که انعکاس خبری گسترده ای يافته، اقدام ايران برای محوطه سازی در محل مشکوک به انجام ماشه بمب اتمی و آزمايش شکليک نوترنی در پارچين و پوشاندن آن با اسفالت است که ميتواند تا حدودی رد گيری اثار راديو اکتيو در محل را دشوار تر سازد.
افزايش فشارهای بعد از انتخابات
با وجود به نتيجه نرسيدن ۱۰ دور مذاکرات ايران با آژانس و ۶ دور مذاکرات متوالی با گروه ۱+۵ طی ۱۴ ماه گذشته، و ادامه شش سال مذاکرات ناموفق، غرب اميدوار بود که بعد از انتخابات ۲۴ خرداد رييس جمهوری، گشايشی در بن بست اتمی ايران ديده شود.
جان کری وزير خارجه آمريکا چندی قبل از نمايندگان سنای کشور خود خواست که تصويب هر قطعنامه تحريمی تازه عليه ايران را تا برگزاری انتخابات متوقف سازند. دو هفته قبل اندکی بعد ويليام هيگ وزير خارجه بريتانيا نيز به اين فرجه زمانی را مورد پشتيبانی قرار داد.
با در نظر داشتن اين انتظار، کاترين اشتون ديپلمات ارشد اتحاديه اروپا و واسطه مذاکرات ايران با گروه ۱+۵ ، پيش از رسيدن زمان انتخابات، مذاکرات دو جانبه ای را با سعيد جليلی در استانبول ترتيب داد که بيشتر به يک ديدار دوستانه شبيه بود تا انجام مذاکرات جدی سياسی. شايد در غرب انتظار ميرفت که در صورت معرفی شدن يک نامزد معتدل و پيروزی احتمالی ميانه روها در انتخابات، زمينه شکستن بن بست اتمی ايران فراهم شود.
رد صلاحيت هاشمی رفسنجانی از سوی شورای نگهبان، علاوه بر مفاهيم و تعابير خاص خود در تحولات سياست داخلی، نشانه تصميم حاکميت ايران به ادامه ايستادگی در برابر خواسته های جامعه جهانی و ادامه انعطاف ناپذيری در مذاکرات آينده تعبير شده است.
يک هفته پيش از اعلام اسامی نامزد های تائيد صلاحيت شده شورای نگهبان، خانم وندی شرمن معاون وزير خارجه و مذاکره کننده سابق اتمی آمريکا، به ايران هشدار داد به حذف نامزدهای معتدل مبادرت نکنند.
تنها يک روز بعد از اعلام اسامی هشت نامزد از صافی گذشته شورای نگهبان و حذف هاشمی ( و مشائی)، ابتدا کنگره آمريکا تحريمهای تازه ای را عليه شرکتهای ايرانی وضع کرد و «اد رويس» رييس کميته روابط خارجی نيز تصريح کرد: "اينک زمان آن رسيده که پاشنه آشيل جمهوری اسلامی را هدف گرفته و آنرا از درآمدهای نفتی محرومتر کنيم."
طی اقدامی معنی دار تر، سنای آمريکا نيز در همان روز با تصويب قطعنامه ای ( غير الزامی) از دولت خواست در صورت حمله نظامی اسرائيل عليه ايران "بمنظور مقابله پيشگيرانه با سلاحهای اتمی" از تل اويو حمايت سياسی، اقتصادی و نظامی بعمل آورد.
همزمان با تند تر شدن لحن و عمل کشورهای غربی در قبال جمهوری اسلامی، که آشکارا نشانه نارضايتی در مقابل تحولات سياست داخلی چند روز اخير تهران است، ابتدا پاتريک ونترل، سخنگوی وزارت خارجه آمريکا " اقدامات گستاخانه ايران در نديده گرفتن قطعنامه های شورای امنيت" را مورد انتقاد شديد قرار داد ، و بعد از وی سخنگوی کاترين اشتون نيز با اشاره به گزارش تازه آژانس، "تلاش های مشکوک ايران برای دست يافتن به سلاحهای اتمی را محکوم کرد."
بی شک واکنشهای اخير نمايندگان سياسی غرب، و تصويب محتمل يک قطعنامه تند عليه ايران در جلسه ماه ژوئن شورای حکام آژانس ميتواند بعد از برگزاری انتخابات رييس جمهوری ۲۴ خرداد، به وضع تحريمهای اقتصادی و سياسی شديدتر از گذشته عليه تهران منجر و حتی دامنه اقدامات " پيشگيرانه " را به "برخورد گرم" بکشاند. مقامات دولت اسرائيل آشکارا تهديد کرده اند که زمان مقابله با برنامه اتمی ايران در سال جاری و پيش از فرا رسيدن زمستان خواهد بود.
_______________
نظرات مطرح شده در این نوشته، الزاما بازتاب دیدگاه رادیو فردا نیست
