موسسه علوم و امنيت بين المللی يا «آی اس آی اس» در گزارش تازه خود از گسترش زياد ساخت و ساز در سايت ليزری ايران در لشکرآباد خبر داده است.
کار گسترش ساخت و ساز در اين مرکز که در نزديکی روستای لشکرآباد بين شهرهای کرج و هشتگرد قرار دارد، در سال ۲۰۰۸ ميلادی (پنج سال پيش) آغاز شده و تا چند ماه قبل ادامه داشته است.
بر پايه گزارش اين مرکز تحقيقاتی، ايران تا سال ۲۰۰۳ ميلادی در لشکرآباد «فعاليت های مخفی غنی سازی ليزری» اورانيوم انجام ميداده اما پس از کشف آثاری از اورانيوم غنی شده توسط بازرسان آژانس بين المللی انرژی اتمی، اين تجهيزات را برچيده است.
رادیو فردا در گفت وگو با پروفسور نصرت واحدی، کارشناس فيزيک اتمی در آلمان، ابتدا در باره اينگونه فعاليت های هسته ای در لشکرآباد می پرسد.
نصرت واحدی: این کار را در اوایل سال ۹۸ در همین لشگرآباد می‌کردند. ولی به دلایل متفاوتی این مساله را کنار گذاشتند. ممکن است که کارهای تحقیقاتی در آن محل دوباره شروع شده است.
بر پایه گزارش‌ها، موسسه علوم و امنیت می‌نویسد که دستیابی به فناوری غنی سازی لیزری می‌تواند ظرفیت غنی‌سازی مخفی اورانیوم را به مراتب افزایش دهد. اما به خاطر پیچیدگی‌های این فناوری هنوز هیچ کشوری موفق نشده از آن در غنی‌سازی صنعتی استفاده کند. آیا فکر می‌کنید که ایران سرگرم چنین کاری هست؟
می‌دانید کسی که مخترع این کار هست یک انگلیسی است به اسم پروفسور وارد که بنده با ایشان دوست بودم. در زمان محمدرضا شاه این آقا را من دعوت کردم به تهران و میخواستیم در مورد همین کاری که وارد آن موقع شروع کرده بود در ایران یک جایی را داشته باشیم که کار تحقیقاتی برای غنی‌سازی اورانیوم بکنیم.
ولی بعد دوران این بحبوحه اجتماعی در ایران به وجود آمد و در نتیجه این کار در هر حال در آن زمان انجام نشد. ولی تا آنجایی که من اطلاع دارم همان برنامه را که ما میخواستیم انجام دهیم و آن برنامه را قرار بود در دانشگاه علوم و فنون ارتش انجام شود اینها در لشگرآباد همان کار را آغاز کردند. ولی بازده این کار زیاد نیست. اما آن چیز که اهمیت دارد به نظر میآید که مقدار کمی غنی کردن آن هم در سطح بالا امکانش هست. یعنی اگر کسانی بخواهند مثلا اورانیوم غنی‌شده ۹۰ درصد به وجود بیاورند در یک ابعاد بسیار کوچکی، این کار ممکن است و شاید هم در این جهت دارند اعمالی انجام می‌دهند که اورانیوم غنی‌شده در سطح بالا تولید کنند.
پس به گفته شما به مقدارکم امکان‌پذیر هست که از طریق لیزر اورانیوم را غنی کرد؟
بله. بله. این کار امکان دارد ولی در آن زمان پروفسور وارد یک حالت‌های تحریک‌شده اورانیوم را شناخته بود، آزمایش کرده بود که در آن سطح می‌شود اتم‌های اورانیوم را تحریک کرد به وسیله نور لیزری این ها را ناگهان از یک حالت به حالت دیگری برد و در نتیجه امکان اینکه به مقدار زیادی اورانیوم غنی‌شده ۲۳۵ به وجود بیاید خیلی هست. ولی این در آن حد نیست که شما مثلا ده کیلوگرم درست کنید. این خیلی خیلی به نظر من بعید به نظر میآید.
آقای پروفسور واحدی، به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌المللی مطالعه مقالات مربوط به لیزر که توسط به ویژه دو دانشمند ایرانی منتشر شده و مقایسه و مشخصات این دو نفر که اسمهایشان هم در این گزارش آمده، نشان می‌دهد که ایران به ساخت لیزرهای پیشرفته‌ای دست یافته و مرکز لشگرآباد در کانون این فعالیت‌ها قرار دارد. آیا می‌شود از نوشته‌ها و مقاله‌های دانشمندان در ارتباط با این مسله پی برد که ایران در حال استفاده از لیزر برای غنی‌سازی اورانیوم هست؟
این اصلا دو چیز متفاوت است. یک وقت هست که شما راجع به اشعه تولید لیزر کار می‌کنید، این یک مساله دیگری هست. یک وقت هست که شما از خاصیت این لیزر استفاده می‌کنید، برای اینکه در بعضی از اتم‌ها که دارای ایزوتوپ هستند ایزوتوپ بیشتری از نظر کیفیت به وجود می‌آورید.
این دو تا چیز متفاوت است. در نتیجه آن اطلاعاتی را که شما در انتشارات یک دانشمند ایرانی راجع به لیزر می‌خوانید به هیچ وجه نمی‌تواند نشان دهد که شما می‌خواهید از این دستگاهی که اینها برای تولید اشعه لیزر ساخته‌‌اند... شاید قدرتش خیلی زیاد است... توپ لیزری شما می‌توانید بسازید برای حتی استفاده‌های نظامی... اینها به هیچ وجه نشان دهنده این نیستند که این آقایان همانهایی هستند که با اشعه لیزر اروانیوم غنی می‌کنند. این امکان ندارد.
کار گسترش ساخت و ساز در اين مرکز که در نزديکی روستای لشکرآباد بين شهرهای کرج و هشتگرد قرار دارد، در سال ۲۰۰۸ ميلادی (پنج سال پيش) آغاز شده و تا چند ماه قبل ادامه داشته است.
بر پايه گزارش اين مرکز تحقيقاتی، ايران تا سال ۲۰۰۳ ميلادی در لشکرآباد «فعاليت های مخفی غنی سازی ليزری» اورانيوم انجام ميداده اما پس از کشف آثاری از اورانيوم غنی شده توسط بازرسان آژانس بين المللی انرژی اتمی، اين تجهيزات را برچيده است.
رادیو فردا در گفت وگو با پروفسور نصرت واحدی، کارشناس فيزيک اتمی در آلمان، ابتدا در باره اينگونه فعاليت های هسته ای در لشکرآباد می پرسد.
نصرت واحدی: این کار را در اوایل سال ۹۸ در همین لشگرآباد می‌کردند. ولی به دلایل متفاوتی این مساله را کنار گذاشتند. ممکن است که کارهای تحقیقاتی در آن محل دوباره شروع شده است.
بر پایه گزارش‌ها، موسسه علوم و امنیت می‌نویسد که دستیابی به فناوری غنی سازی لیزری می‌تواند ظرفیت غنی‌سازی مخفی اورانیوم را به مراتب افزایش دهد. اما به خاطر پیچیدگی‌های این فناوری هنوز هیچ کشوری موفق نشده از آن در غنی‌سازی صنعتی استفاده کند. آیا فکر می‌کنید که ایران سرگرم چنین کاری هست؟
می‌دانید کسی که مخترع این کار هست یک انگلیسی است به اسم پروفسور وارد که بنده با ایشان دوست بودم. در زمان محمدرضا شاه این آقا را من دعوت کردم به تهران و میخواستیم در مورد همین کاری که وارد آن موقع شروع کرده بود در ایران یک جایی را داشته باشیم که کار تحقیقاتی برای غنی‌سازی اورانیوم بکنیم.
ولی بعد دوران این بحبوحه اجتماعی در ایران به وجود آمد و در نتیجه این کار در هر حال در آن زمان انجام نشد. ولی تا آنجایی که من اطلاع دارم همان برنامه را که ما میخواستیم انجام دهیم و آن برنامه را قرار بود در دانشگاه علوم و فنون ارتش انجام شود اینها در لشگرآباد همان کار را آغاز کردند. ولی بازده این کار زیاد نیست. اما آن چیز که اهمیت دارد به نظر میآید که مقدار کمی غنی کردن آن هم در سطح بالا امکانش هست. یعنی اگر کسانی بخواهند مثلا اورانیوم غنی‌شده ۹۰ درصد به وجود بیاورند در یک ابعاد بسیار کوچکی، این کار ممکن است و شاید هم در این جهت دارند اعمالی انجام می‌دهند که اورانیوم غنی‌شده در سطح بالا تولید کنند.
پس به گفته شما به مقدارکم امکان‌پذیر هست که از طریق لیزر اورانیوم را غنی کرد؟
بله. بله. این کار امکان دارد ولی در آن زمان پروفسور وارد یک حالت‌های تحریک‌شده اورانیوم را شناخته بود، آزمایش کرده بود که در آن سطح می‌شود اتم‌های اورانیوم را تحریک کرد به وسیله نور لیزری این ها را ناگهان از یک حالت به حالت دیگری برد و در نتیجه امکان اینکه به مقدار زیادی اورانیوم غنی‌شده ۲۳۵ به وجود بیاید خیلی هست. ولی این در آن حد نیست که شما مثلا ده کیلوگرم درست کنید. این خیلی خیلی به نظر من بعید به نظر میآید.
آقای پروفسور واحدی، به نوشته موسسه علوم و امنیت بین‌المللی مطالعه مقالات مربوط به لیزر که توسط به ویژه دو دانشمند ایرانی منتشر شده و مقایسه و مشخصات این دو نفر که اسمهایشان هم در این گزارش آمده، نشان می‌دهد که ایران به ساخت لیزرهای پیشرفته‌ای دست یافته و مرکز لشگرآباد در کانون این فعالیت‌ها قرار دارد. آیا می‌شود از نوشته‌ها و مقاله‌های دانشمندان در ارتباط با این مسله پی برد که ایران در حال استفاده از لیزر برای غنی‌سازی اورانیوم هست؟
این اصلا دو چیز متفاوت است. یک وقت هست که شما راجع به اشعه تولید لیزر کار می‌کنید، این یک مساله دیگری هست. یک وقت هست که شما از خاصیت این لیزر استفاده می‌کنید، برای اینکه در بعضی از اتم‌ها که دارای ایزوتوپ هستند ایزوتوپ بیشتری از نظر کیفیت به وجود می‌آورید.
این دو تا چیز متفاوت است. در نتیجه آن اطلاعاتی را که شما در انتشارات یک دانشمند ایرانی راجع به لیزر می‌خوانید به هیچ وجه نمی‌تواند نشان دهد که شما می‌خواهید از این دستگاهی که اینها برای تولید اشعه لیزر ساخته‌‌اند... شاید قدرتش خیلی زیاد است... توپ لیزری شما می‌توانید بسازید برای حتی استفاده‌های نظامی... اینها به هیچ وجه نشان دهنده این نیستند که این آقایان همانهایی هستند که با اشعه لیزر اروانیوم غنی می‌کنند. این امکان ندارد.
