فریدون خاوند، استاد اقتصاد در دانشگاه پاریس، در مورد معضل بنزین در ایران و سخنان وزیر نفت جمهوری اسلامی که ايران در تامين سوخت مورد نياز خودش با مشکل روبرو نيست، با رادیو فردا گفت و گو کرده است.
مسعود ميرکاظمی، وزير نفت جمهوری اسلامی، ديروز در عسلويه گفت که ايران در تامين سوخت مورد نياز خودش با مشکل روبرو نيست و حتی تا سه سال و نيم ديگر می تواند روزانه ۱۷۰ ميليون ليتر بنزين توليد کند و صادر کننده اين کالا هم باشد. فکر ميکنيد يک چنين هدفی قابل دسترسی هست در شرايط امروزی ايران؟
فريدون خاوند: گفته های آقای ميرکاظمی از لحاظ سياسی قابل درک هست، چون در شرايطی که ايران زير فشار تحريم های بيسابقه اقتصادی قرار گرفته و يکی از مهم ترين ابعاد اين تحريم ها واردات بنزين کشور است، طبيعی است که وزير نفت جمهوری اسلامی، در قالب جنگ روانی، چنين حرف هايی را مطرح کند.
در عوض اگر به آمار و ارقامی که از سوی منابع رسمی جمهوری اسلامی در زمينه اقتصاد انرژی و به خصوص بنزين منتشر ميشود نگاهی بيندازيم، می بينيم که تحقق هدفی که آقای ميرکاظمی اعلام کرده است نياز به معجزه دارد. اشاره به چند رقم ساده به درک بهتر مسئله کمک مي کند.
ميانگين مصرف روزانه بنزين در ايران، در حال حاضر، شصت و شش ميليون ليتر هست که چهل و چهار ميليون ليتر آن در داخل توليد ميشود و مابقی، بيست و دو مليون ليتر، معادل سی و سه در صد مصرف روزانه کشور، از خارج وارد ميشود. وزير نفت جمهوری اسلامی ديروز در عسلويه اعلام کرد که ايران، تا پايان سال ۱۳۹۲، تقريبا سه سال و نيم ديگر، توليد بنزينش را تا سطح صد و هفتاد ميليون ليتر در روز بالا خواهد برد. به عبارت ديگر، به گفته ايشان، در سه و سال و نيم آينده، توليد بنزين ايران تقريبا چهار برابر خواهد شد. آيا امکان دارد طی مدتی چنين محدود، توليد بنزين ايران را اين همه بالا برد؟
آقای ميرکاظمی همچنين اشاره کرد که کشور در حال ساختن طرح های پالايشی هست و حتی از «آماده باش» مجتمع های پتروشيمی برای توليد آزمايشی بيش از پانزده ميليون ليتر بنزين در روز خبر داد. فکر نمی کنيد که همين طرح ها بتوانند ايران را در عرصه بنزين خود کفا کنند؟
طی مدت يازده سال، از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۹، کل ظرفيت پالايش ايران شانزده در صد رشد کرده. چطور ممکن است در عرض فقط سه سال و نيم، از حالا تا سال ۱۳۹۲ خورشيدی، توليد بنزين در ايران رشد چهار صد در صدی داشته باشد، آنهم در شرايطی که کشور با عميق ترين و گسترده ترين تحريم های بين المللی روبرو هست و سرمايه گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی به صنايع انرژی اش با اين همه مانع روبرو شده. اگر اين کار شدنی بود، آنهم چنين آسان و سريع، پس چرا ايران امروز، حتی بر پايه آمار جمهوری اسلامی، مجبور است سی و سه در صد نيازش را به بنزين از خارج وارد کند و هر سال حدود هفت ميليارد دلار ارز برای اين واردات بپردازد.
با توجه به اين که مهم ترين شرکت های صادر کننده بنزين به ايران، صادرات خودشان را به اين کشور يا متوقف کرده اند و يا به زودی متوقف ميکنند، ايران برای تامين بنزين مورد نيازش چه امکاناتی خواهد داشت؟
با قطع صادرات بنزين به ايران از سوی شرکت ها و واسطه های معتبر، طبعا ايران بيش از بيش روی خواهد آورد به شرکت ها و واسطه های دست دوم و سوم. ولی پديده ای که در حال حاضر رو به گسترش ميرود، قاچاق بنزين هست از عراق به ايران به خصوص در منطقه کردستان که هر روز از طريق صد ها تانکر انجام ميگيرد.
مسعود ميرکاظمی، وزير نفت جمهوری اسلامی، ديروز در عسلويه گفت که ايران در تامين سوخت مورد نياز خودش با مشکل روبرو نيست و حتی تا سه سال و نيم ديگر می تواند روزانه ۱۷۰ ميليون ليتر بنزين توليد کند و صادر کننده اين کالا هم باشد. فکر ميکنيد يک چنين هدفی قابل دسترسی هست در شرايط امروزی ايران؟
فريدون خاوند: گفته های آقای ميرکاظمی از لحاظ سياسی قابل درک هست، چون در شرايطی که ايران زير فشار تحريم های بيسابقه اقتصادی قرار گرفته و يکی از مهم ترين ابعاد اين تحريم ها واردات بنزين کشور است، طبيعی است که وزير نفت جمهوری اسلامی، در قالب جنگ روانی، چنين حرف هايی را مطرح کند.
در عوض اگر به آمار و ارقامی که از سوی منابع رسمی جمهوری اسلامی در زمينه اقتصاد انرژی و به خصوص بنزين منتشر ميشود نگاهی بيندازيم، می بينيم که تحقق هدفی که آقای ميرکاظمی اعلام کرده است نياز به معجزه دارد. اشاره به چند رقم ساده به درک بهتر مسئله کمک مي کند.
ميانگين مصرف روزانه بنزين در ايران، در حال حاضر، شصت و شش ميليون ليتر هست که چهل و چهار ميليون ليتر آن در داخل توليد ميشود و مابقی، بيست و دو مليون ليتر، معادل سی و سه در صد مصرف روزانه کشور، از خارج وارد ميشود. وزير نفت جمهوری اسلامی ديروز در عسلويه اعلام کرد که ايران، تا پايان سال ۱۳۹۲، تقريبا سه سال و نيم ديگر، توليد بنزينش را تا سطح صد و هفتاد ميليون ليتر در روز بالا خواهد برد. به عبارت ديگر، به گفته ايشان، در سه و سال و نيم آينده، توليد بنزين ايران تقريبا چهار برابر خواهد شد. آيا امکان دارد طی مدتی چنين محدود، توليد بنزين ايران را اين همه بالا برد؟
آقای ميرکاظمی همچنين اشاره کرد که کشور در حال ساختن طرح های پالايشی هست و حتی از «آماده باش» مجتمع های پتروشيمی برای توليد آزمايشی بيش از پانزده ميليون ليتر بنزين در روز خبر داد. فکر نمی کنيد که همين طرح ها بتوانند ايران را در عرصه بنزين خود کفا کنند؟
طی مدت يازده سال، از ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۹، کل ظرفيت پالايش ايران شانزده در صد رشد کرده. چطور ممکن است در عرض فقط سه سال و نيم، از حالا تا سال ۱۳۹۲ خورشيدی، توليد بنزين در ايران رشد چهار صد در صدی داشته باشد، آنهم در شرايطی که کشور با عميق ترين و گسترده ترين تحريم های بين المللی روبرو هست و سرمايه گذاری خارجی و انتقال تکنولوژی به صنايع انرژی اش با اين همه مانع روبرو شده. اگر اين کار شدنی بود، آنهم چنين آسان و سريع، پس چرا ايران امروز، حتی بر پايه آمار جمهوری اسلامی، مجبور است سی و سه در صد نيازش را به بنزين از خارج وارد کند و هر سال حدود هفت ميليارد دلار ارز برای اين واردات بپردازد.
با توجه به اين که مهم ترين شرکت های صادر کننده بنزين به ايران، صادرات خودشان را به اين کشور يا متوقف کرده اند و يا به زودی متوقف ميکنند، ايران برای تامين بنزين مورد نيازش چه امکاناتی خواهد داشت؟
با قطع صادرات بنزين به ايران از سوی شرکت ها و واسطه های معتبر، طبعا ايران بيش از بيش روی خواهد آورد به شرکت ها و واسطه های دست دوم و سوم. ولی پديده ای که در حال حاضر رو به گسترش ميرود، قاچاق بنزين هست از عراق به ايران به خصوص در منطقه کردستان که هر روز از طريق صد ها تانکر انجام ميگيرد.
