فيتزپاتريک: شاهد مذاکرات واقعی در ژنو بودیم

گفتگوهای دو روزه ژنو در حالی به ساعت های پايانی خود نزديک می شود که ايران پيشنهاد خود را به شش قدرت جهانی ارائه کرد. در جريان دو روز مذاکره که هم ايران و هم شش قدرت منتظر برگزاری آن بودند، دو طرف ساعتهای زيادی را به بحث و تبادل نظر درباره جزييات پيشنهاد ايران اختصاص دادند. پيشنهادی که عباس عراقچی معاون حقوقی و بين المللی وزير امور خارجه ايران می گويد نشان دهنده تغيير رويکرد ايران است و نه تغيير سياست اين کشور.

درباره اين مذاکرات راديو فردا با مارک فيتزپاتريک، مدير برنامه خلع سلاح در انستيتوی بين‌المللی مطالعات استراتژيک در لندن گفتگو کرده است.

چند تحول مهم از صبح ديروز در ژنو رخ داده است. يکی از اين موارد، ‌لحن و نحوه عمل و جريان داشتن مذاکرات از سوی طرف ايرانی بوده است. اين مذاکرات به زبان انگليسی انجام شده، که سرعت مذاکرات را بيشتر کرده است.

مذاکره کنندگان مستقيم سر اصل مطلب رفته اند و مقدمه چينی هايی که دفعات پيش شاهد آن بوديم، وجود نداشته است. مذاکرات همچنين بسيار دقيق و با جزييات بوده است.

اين موضوعاتی بوده که مذاکره کنندگان پس از ديدارها به آنها اشاره کرده اند و اين احساس را ايجاد کرده که بالاخره ما شاهد برگزاری يک مذاکره واقعی هستيم. همچنين ما شاهد ديدار دو جانبه بين ايران و آمريکا بوديم که حدود يک ساعت طول کشيده است. ديداری که در چند سال گذشته آمريکا همواره به دنبال آن بوده و تا همين ماههای اخير ايران در جايگاهی نبود که با اين ديدار موافقت کند. در نتيجه ما شاهد تغييراتی هم در فضای مذاکرات و هم در تاکتيک ها هستيم.

يکی از نکاتی که از پيش از مذاکرات طرف ايرانی بر آن تاکيد کرده است موضوع بازه زمانی و گنجاندن آن در پيشنهاد جديد بود. برخی گزارشها با گمانه زنی اين بازه را يکساله تعريف کرده اند. به نظرتان چرا تا اين حد تاکيد بر زمان می شود؟

به نظرم هر دو طرف مذاکره تمايل دارند که مذاکراتی کشدار نداشته باشند و هر چه زودتر به يک توافق دست يابند. شش قدرت جهانی به يک سال اشاره نکرده اند اما فکر می کنم آنها هم تمايل به توافق در اين مدت دارند.

چرا که يک سال ديگر ايران در مسيری خواهد بود که برنامه هسته ای اش چنان پيشرفتی خواهد کرد که ديگر نمی تواند فرصتی برای هشدار دادن برای ساخت سلاح اتمی داشته باشد. در نتيجه اين برنامه هسته ای بايد در يکسال محدود شود. ايران پيشتر گفته بود بازه زمانی شش ماهه، حال بحث بر سر يکسال است. در نهايت فکر می کنم از ۶ تا يکسال، تخمينی منطقی باشد.

يک گزارش که بعد از ظهر روز چهارشنبه توسط «بریکینگ دیفنس» (breaking defence) و به نقل از منابع نزديک به مذاکرات منتشر شده می گويد که در طرح ايران در قدم اول و در بازه زمانی سه تا شش ماه ايران غنی سازی بيست درصدی را متوقف می کند و اطلاعات بيشتری درباره تاسيسات اراک که قابليت توليد پلوتونيوم دارد را در اختيار جامعه جهانی می گذارد. به نظرتان چنين طرحی در صورتی واقعی بودن، تا چه حد می تواند شش کشور را راضی کند؟

يکی از موضوعاتی که از مذاکرات به گوش می رسد بحث اين است که ايران آماده است تا غنی سازی بيست درصدی را متوقف کند.

اگر اين تنها چيزی است که ايران می خواهد متوقف کند، کافی نخواهد بود. توقف غنی سازی بيست درصدی چيزی بوده که دولت پيشين هم پيشنهاد داده بود و تنها چيزی بود که جليلی در بهار و مذاکرات پيشين پيشنهاد داده بود.

جامعه جهانی از روحانی توقع بيشتری دارد. ايران بايد اقدامی در راستای انبار اورانيوم غنی شده اش،‌چه ۵ درصد و چه بيست درصد، بکند.

ايران همچنين بايد فکری به حال غنی سازی با غنای پايين تر هم بکند. اينکه سانتريفوژها چه تعداد باشند و در کدام تاسيسات فعاليت کنند. و همچنين درباره اراک، همانطور که در اين گزارشی که گفتيد، اقدامی کنيد. کليد آنجاست که فعاليت اراک متوقف بماند.

و سوال آخر اينکه پيش از پايان مذاکرات، و اعلام نتيجه نهايی آن، وزير امور خارجه ايران در صفحه فيس بوک خود از برگزاری دور ديگری از مذاکرات در هفته های پيش رو خبر داده است. به نظر شما آقای فيتزپاتريک اين رويکردی مثبت است که وزير امور خارجه ايران از دور ديگری از مذاکره خبر داده است؟

از ابتدا مشخص بود که بايد چند دور مذاکره برگزار شود. در نتيجه صحبت وزير امور خارجه درباره موفقيت گفتگوها، يک نتيجه رو به جلوی طبيعی است که بايد از يک شروع خوب در ژنو می ديديم.