در حالی که محمد البرادعی،آژانس از روز دوشنبه در مورد توافق ايران و آژانس درباره جدول زمانی برای رفع ابهامات در مورد برنامه هسته ای اين کشور به شورای حکام توضيح می دهد، اتحاديه اروپا و بان گی مون دبير کل سازمان ملل اعلام کردند که توافق ايران و آژانس کافی نيست و ايران بايد درخواست شورای امنيت را به اجرا گذاشته و غنی سازی را متوقف کند.
دکتر جليل روشندل، مدير برنامه «مطالعات امنيتی» دانشگاه «ايست کارولينا» در آمريکا، که مقالات و کتاب های متعددی در زمينه مسايل هسته ای و امنيتی نوشته است، در گفت و گويی با راديو فردا در مورد تحولات اخير در مورد برنامه هسته ای ايران احتمال دور سوم تحريم ها و جمله آمريکا به ايران سخن گفته است.
به نظر شما در توافق تازه ايران و آژانس بين المللی انرژی اتمی، سه ماه فرصت زمانی برای پاسخ به «سوال های باقی مانده» و «رفع ابهامات» کافی است؟
روشندل: به نظر من با توجه به سابقه ای که ايران در اين نوع مذاکرات دارد ، همه اين ابهامات مشخص نخواهد شد چرا که برخی اوقات وقتی ابهام جديدی بر طرف می شود، سوالات جديدتری پيش می آيد. بنابر اين من فکر نمی کنم تا سه ماه آينده مسئله هسته ای ايران حل و فصل شده باشد.
ارزيابی شما از انتقاد شديد آمريکا از محمد البرادعی، مديرکل آژانس بين المللی انرژی اتمی چيست؟
روشندل: بين آنچه که آمريکا اميدوار و مشتاق است که آقای البرادعی بر زبان بياورد و واقعيت های موجود مقداری تفاوت وجود دارد.
قسمت عمده سختگيری هايی که در مورد برنامه هسته ای شده به دليل تعدد مراکز سخنگويی در ايران است و هر کس به خود اجازه داده که در مورد اين برنامه دفاع يا حمله کند و يا ديگران را متهم کند. آمريکا انتظار دارد البرادعی بگويد که ايران خواستار توليد بمب اتمی است.
اگر ايران در مقطعی در اين ۲۵ سال اخير به اين مسئله فکر کرده ، ولی بايد در نظر بگيريم که در هفت يا هشت سال اخير به طور متوالی می گويد که قصد توليد بمب اتمی نداريم. حال اگر ما به طور دائم اظهار نظر ايران را رد کنيم در اين صورت تنش پايان ناپذيری خواهيم داشت.
نتيجه جلسات شورای حکام با آقای البرادعی چه خواهد بود؟
روشندل:احتمالا يک سری دستورالعملی هايی ممکن از طريق شورای حکام صادر شود که ايران به اندازه کافی شفافيت ندارد و نمی تواند حسن نيت خود را اثبات کند مگر اين که غنی سازی را به حالت تعليق در آورد. اين امری است که شورای امنيت از ايران خواسته است ولی ايران با بحث و گفت و گو می خواهد به طرفين ثابت کند که چنين نيتی ندارد و بنابر اين ضرورتی برای توقيف غنی سازی نيست.
اگر چه حرف ايران چندان هم غير منطقی نيست ولی ايران بايد به آژانس امکانات بازرسی وسيعتری بدهد
آيا فکر می کنيد عليرغم توافق ايران با آزانس دور سوم عليه تحريم ها عليه ايران تصويب شود؟
روشندل: قسمت عمده سختگير ی هايی که در مورد برنامه هسته ای شده به دليل تعدد مراکز سخنگويی در ايران است.
اين مساله ای است که من امروز به طور قاطع نمی توانم بگويم که تحريم موثر ديگری باقی مانده تا اجرا شود يا نه، چرا در حقيقت بخشی از فعاليت های اقتصادی که ايران به اجرا گذاشته برای کاهش دامنه اين تحريم ها است. تحريم کنندگان معمولا بررسی می کنند که تحريم هايشان تاثير خواهد داشت.
اين امکان وجود دارد که شرکت های غربی از اين تحريم ها ضرر کنند. مثلا سهيمه بندی بنزين يک اقدام پيش از موقع است که اگر ايران مورد تحريم بنزين قرار بگيرد آمادگی لازم را داشته باشد.
اکنون زمزمه است که سه صفر از پول کشور برداشته شود و يا اين که بهره بانکی را پايين آورد. من فکر می کنم تمامی اين برنامه ها برای خنثی و کم کردن تاثير تحريم های آينده است. حال اگر شورای امنیت ببیند که تحریم های وضع شده موثر نیستند دست به تحریم جدید نخواهد زد.
آيا اگر تحريم ها و مذاکرات ايران را قانع به تعليق غنی سازی نکند احتمال می دهيد آمريکا به ايران حمله کند؟
روشندل: انگيزه حمله به ايران برنامه هسته ای اين کشور نيست اگر چه شايد مراکز هسته ای در اين حمله هدف قرار بگيرند.
*دکتر جليل روشندل پيش از اين در دانشگاه ها و مراکز پژوهشی مختلفی مانند تهران، «يو سی ال ای» در کاليفرنيا و مرکز «تحقيقاتی صلح کپنهاگ» مشغول تدريس و پژوهش بوده است. دکتر جليلی مقالات و کتاب های متعددی در مورد مسايل هسته ای و امنيتی به چاپ رسانده که آخرين آن «جهاد و امنيت جهانی» است که با همکاری «شارون شادها» به چاپ رسانده است.
