در فاصله کوتاهی پس از تاکيد سعود الفيصل وزير خارجه عربستان بر ضرورت يافتن راه حل « کوتاه مدت تر از تحريم» برای پايان دادن به خطر اتمی ايران، محمود احمدی نژاد در تهران تهديد کرد، مقابله با کشورهايی که در تحريم عليه ايران شرکت کنند مانند گذشته ارشادی نخواهد بود. واکنش سريع رييس دولت ايران در اين زمينه، نشانه حساسيت فوق العاده تهران نسبت به نقش عربستان در تحولات جاری منطقه است.
بمنظور افزايش ظرفيت اعمال فشار عليه ايران، دولت آمريکا از چند ماه پيش رايزنی های سياسی گسترده ای را در جهت فعال تر ساختن کشور های منطقه در مسير تقابل با ايران آغاز کرده است. استفاده از نفوذ کشورهای منطقه در جهت اعمال فشار به چين و روسيه در موضوع ايران، از جمله هدفهای عمده رايزنی های سياسی امريکا در اين زمينه بوده است.
ديدار جاری هيلاری کلينتون، وزير خارجه آمريکا، از منطقه خليج فارس و گفتگوهايی که در قطر و عربستان سعودی انجام داده، مرحله پايانی اين تلاشها قبل از اتخاذ تصميم نهايی عليه ايران طی روزهای آينده است.
اگرچه در شرايط کنونی، شانس اعمال تحريم های تازه عليه ايران، فوری تر از روی کردن به ساير گزينه ها است، در عين حال احتمال مبادرت به حمله نظامی عليه ايران نيز کاملا جدی است.
اعلام خطر روز چهار شنبه ۲۸ بهمن ماه ژنرال نيکلای ماکاروف رييس ستاد ارتش روسيه داير بر اينکه «حمله نظامی امريکا عليه ايران نتايج وحشتناکی برای منطقه خواهد داشت» علاوه بر هشدار نسبت به نتايج جنگ احتمالی، نشانه جدی تلقی کردن خطر حمله نظامی از جانب کشور متبوع او است. پيش از ماکاروف کارشناسان نظامی روسيه نيز بخصوص طی روزهای اخير نسبت به افزايش احتمال در گيری نظامی با ايران هشدار داده بودند.
رييس ستاد مشترک نيروهای مسلح روسيه نظر خود را در مورد احتمال حمله نظامی به ايران چند ساعت پس آن مطرح کرد که شان مک کورمک سخنگوی کاخ سفيد اعلام داشت « تمام گزينه های منجمله استفاده از ظرفيت نظامی عليه ايران همچنان بروی ميز قرار دارد.» به اين ترتيب، بنظر ميرسد که روسيه، بر خلاف دولت جمهوری اسلامی، تهديد به استفاده از ظرفيت نظامی عليه ايران را جدی تلقی ميکند.
اظهارات تازه نتانياهو داير بر اينکه « اسرائيل قصد حمله نظامی به ايران را ندارد نيز به هيچ وجه حاکی از منتفی بودن امکان وقوع در گيری نظامی در منطقه خليج فارس نيست. اسرائيل طی سال های اخير برای حمله نظامی به ايران تدارکات فراوانی را فراهم ساخته و تمرينهای متعددی را پشت سر گذاشته است. بعلاوه اقدامات تلافی جويانه ايران پس از تصويب تحريمهای تازه، و يا رويداد های تصادفی در منطقه خليج فارس نيز ممکن است بسرعت به يک بر خورد تمام عيار نظامی در منطقه بيانجامد.
اگرچه حدود و طبيعت تحريم های تازه عليه ايران هنوز کاملا روشن نيست، با اين و جود انتظار ميرود که تنبيهات بعدی که ممکن است در طول چند هفته آينده مورد تصويب قرار گيرد، شديد تر از سه قطعنامه قبلی بوده و جمهوری اسلامی ایران را بيش از پيش تحت فشار قرار دهد.
موضع عربستان، در صورت تصويب تحريم های بيشتر عليه ايران، و يا در صورت بحرانی شدن شرايط و وقوع برخورد نظامی در منطقه، دارای اهميت کليدی است.
عربستان سعودی عمده ترين تامين کننده نفت خام چين بشمار ميرود. با وجود انکار وزير خارجه عربستان در انجام رايزنی با چين پيرامون تامين نياز های آن کشور به نفت وارداتی، در صورت قطع صدور نفت خام ايران، بسيار طبيعی است که دولت سعودی برای جايگزينی بازارهای نفت خام ايران، منجمله در چين، ظرفيت اضافی توليد خود را که بالغ بر ۳ ميليون بشکه در روز است مورد استفاده قرار دهد. صادرات نفت خام ايران به چين کمتر از ۴۵۰.۰۰۰ بشکه در روز است.
نقش عربستان در تدارک حمله نظامی امريکا و اسرائيل به ايران غير قابل چشم پوشی است. در مورد استفاده آمريکا از تجهيزات نيروی هوايی عربستان، در صورت بروز و يا تدارک يک بر خورد نظامی، ترديد اندکی و جود دارد. تنها تغيير آرم بدنه هواپيماهای سعودی، آنها را از هويت ظاهری هواپيماهای آمريکايی برخور دار خواهد ساخت.
در ماه ژوئيه سال قبل روزنامه انگليسی تايمز مدعی شد که مير داگان رييس «موساد» سرويس جاسوسی اسرائيل که از سال ۲۰۰۲ تاکنون بر اين منصب بوده است، با همتايان سعودی خود ( منجمله شاهزاده بندر ) ديدار محرمانه داشته و موضوع احتمال استفاده از ظرفيت نظامی عليه ايران را با آنها در ميان گذاشته است.
پيش از آن گفته شده بود که يهود المرت نخست وزير سابق اسرائيل نيز در همين زمينه با مقامات رسمی عربستان ديدار های محرمانه ای داشته است، اگرچه ديدار های المرت را منابع سعودی انکار کردند.
مطابق گزارش های انتشار يافته، مقامات عربستان ، علی رغم تکذيب رسمی، با صدور اجازه پرواز هواپيماهای اسرائيلی از فراز خاک خود به مقصد ايران موافقت بعمل آورده اند.
قابل توجه است که تعدادی از هواپيماهای حمل و نقل و جت های جنگنده و هليکوپتر های نظامی ساخت آمريکا که در اختيار نيروی هوايی عربستان قر ار دارد دارای خواهر خوانده های مشابه در نيروی هوايی اسرائيل است.
عربستان سعودی بعنوان رهبر پيمان امنيتی شش کشور جنوبی خليج فارس دارای مسئوليتهای مشترک دفاعی در قبال آنها است. عربستان سعودی از سال ۱۹۹۰ که طی حمله صدام حسين به کويت و اشتغال موقت آن کشور مورد هجوم قرار گرفت، برای تجهيز نيروهای مسلح خود، بخصوص نيروی هوای، اعتبارات سنگينی را تخصيص داده است.
در حال حاضر سرانه هزينه های نظامی عربستان، در حدود ۹۰۰ دلار در سال ، و از اين لحاظ در سطح بالاترين های جهان است. اين در حالی است سرانه هزينه های نظامی ايران تنها کمتر از ۶۰ دلار در سال است. عربستان سعودی اينک با در اختيار داشتن ۸۱۷ هواپيما و هليکوپتر مدرن، بعد از اسرائيل، قدرتمند ترين و مدرن ترين نيروی هوايی منطقه را در اختيار دارد.
از جمله ۷۲ فروند هواپيمای فوق مدرن موسوم به «تايفون-جنگنده اروپايی» که دولت سعودی به ارزش ۷ تا ۱۰ ميليارد دلار خريداری کرده است. بعلاوه عربستان دارای هواپيماهای مدرن حمل و نقل ( بيش از ۸۰ فروند) ، هليکوپتر حمل و نقل ( ۵۰ فروند ) و انواع هواپيماهای جنگنده، ره گير و بمب افکن آمريکايی و هليکوپتر های نوع آپاچی و موشکهای مدرن دفاعی است. تعداد هواپيماهای عملياتی جنگنده عربستان به ۳۷۰ فروند ميرسد.
در مقابل و در کرانه شمالی خليج فارس، ايران دارای يکی از کهنه ترين و ضعيفترين نيروهای هوايی منطقه است. عمر متوسط هواپيماهای نيروی هوايی ايران به ۴۰ سال ميرسد. در مورد ساختن و بخدمت گرفتن هواپيماهای جنگنده نيز ايران تاکنون به نمونه سازی و توليد ماکت هواپيما مشغول بوده و اهميت تبليغاتی دستاورد های ادعايی بسيار بالاتر از ظرفيت عملياتی آنها است.
مقايسه ظرفيت نيروی هوايی عربستان و ايران حاکی از پيشرفت سريع يک کشور و عقب ماندگی هولناک ديگری است. منجمله در برابر ۴ فروند هواپيمای بوئينگ مجهز هشدار دهنده دفاع هوايی عربستان که در هجوم ها ی هوايی و جنگ الکترونيک نيز ميتوانند مورد استفاده قرار بگيرند، ايران تنها دارای يک فروند هواپيمای رادار پرنده بود که آنرا سيمرغ نام داده بود. سيمرغ از جمله بازمانده های هواپيماهای پناه گرفته ای بود که صدام در سال ۱۹۹۱ به ايران فرستاده بود.
هواپيمای ياد شده که از نوع ايلوشين ۷۶ بود، با کمک تکنسين های روسی به رادار های تازه مجهز و در سال ۲۰۰۸ به پرواز درآمد. اين تنها هواپيمای مجهز به سيستم رادار ايران نيز در ماه سپتامبر، در جريان يک مانور هوايی به يک هواپيمای جت سبک نظامی که نقش اسکورت آنرا ايفا ميکرد برخورد نمود و ساقط شد.
به اين ترتيب، عربستان سعودی، بعنوان بزرگترين کشور حاشيه جنوبی خليج فارس، هم پيمان نظامی آمريکا، مسير دستيابی نيروی هوايی اسرائيل به ايران، بزرگترين تامين کننده نفت خام چين، عضو گروه ۲۰ اقتصاد بزرگ دنيا، خريدار تجهيزات نظامی روسيه و مدافع کشور های کوچک حاشيه جنوبی خليج فارس در مقابل تهديدات ايران، با در اختيار داشتن يک نيروی هوايی مدرن، در عمل يکی از عناصر اصلی کمک به خنثی کردن خطری است که جامعه جهانی مدعی است برنامه های اتمی جمهوری اسلامی متوجه منطقه ساخته است.
بی شک، با درک اين اهميت، سخنان تهديد آميز محمود احمدی نژاد داير بر مجازات کشورهايی که در تحريم عليه ايران شرکت کنند، بيش از آنکه تلافی جويی عليه روسيه و يا چين را مد نظر داشته باشد، متوجه عربستان سعودی بوده است.
اگرچه سخنان روز گذشته وزير خارجه عربستان، مبادرت به جنگ عليه ايران را به روشنی تجويز نميکرد و در فرازهايی آنرا خطرناک هم ميشمرد در عين حال، «راه حل فوری» مورد نظر او برای متوقف کردن ايران، بی شک ادامه تعارفات و مذاکرات سياسی را نيز توصيه نميکرده است.
بمنظور افزايش ظرفيت اعمال فشار عليه ايران، دولت آمريکا از چند ماه پيش رايزنی های سياسی گسترده ای را در جهت فعال تر ساختن کشور های منطقه در مسير تقابل با ايران آغاز کرده است. استفاده از نفوذ کشورهای منطقه در جهت اعمال فشار به چين و روسيه در موضوع ايران، از جمله هدفهای عمده رايزنی های سياسی امريکا در اين زمينه بوده است.
ديدار جاری هيلاری کلينتون، وزير خارجه آمريکا، از منطقه خليج فارس و گفتگوهايی که در قطر و عربستان سعودی انجام داده، مرحله پايانی اين تلاشها قبل از اتخاذ تصميم نهايی عليه ايران طی روزهای آينده است.
اگرچه در شرايط کنونی، شانس اعمال تحريم های تازه عليه ايران، فوری تر از روی کردن به ساير گزينه ها است، در عين حال احتمال مبادرت به حمله نظامی عليه ايران نيز کاملا جدی است.
اعلام خطر روز چهار شنبه ۲۸ بهمن ماه ژنرال نيکلای ماکاروف رييس ستاد ارتش روسيه داير بر اينکه «حمله نظامی امريکا عليه ايران نتايج وحشتناکی برای منطقه خواهد داشت» علاوه بر هشدار نسبت به نتايج جنگ احتمالی، نشانه جدی تلقی کردن خطر حمله نظامی از جانب کشور متبوع او است. پيش از ماکاروف کارشناسان نظامی روسيه نيز بخصوص طی روزهای اخير نسبت به افزايش احتمال در گيری نظامی با ايران هشدار داده بودند.
رييس ستاد مشترک نيروهای مسلح روسيه نظر خود را در مورد احتمال حمله نظامی به ايران چند ساعت پس آن مطرح کرد که شان مک کورمک سخنگوی کاخ سفيد اعلام داشت « تمام گزينه های منجمله استفاده از ظرفيت نظامی عليه ايران همچنان بروی ميز قرار دارد.» به اين ترتيب، بنظر ميرسد که روسيه، بر خلاف دولت جمهوری اسلامی، تهديد به استفاده از ظرفيت نظامی عليه ايران را جدی تلقی ميکند.
اظهارات تازه نتانياهو داير بر اينکه « اسرائيل قصد حمله نظامی به ايران را ندارد نيز به هيچ وجه حاکی از منتفی بودن امکان وقوع در گيری نظامی در منطقه خليج فارس نيست. اسرائيل طی سال های اخير برای حمله نظامی به ايران تدارکات فراوانی را فراهم ساخته و تمرينهای متعددی را پشت سر گذاشته است. بعلاوه اقدامات تلافی جويانه ايران پس از تصويب تحريمهای تازه، و يا رويداد های تصادفی در منطقه خليج فارس نيز ممکن است بسرعت به يک بر خورد تمام عيار نظامی در منطقه بيانجامد.
اگرچه حدود و طبيعت تحريم های تازه عليه ايران هنوز کاملا روشن نيست، با اين و جود انتظار ميرود که تنبيهات بعدی که ممکن است در طول چند هفته آينده مورد تصويب قرار گيرد، شديد تر از سه قطعنامه قبلی بوده و جمهوری اسلامی ایران را بيش از پيش تحت فشار قرار دهد.
موضع عربستان، در صورت تصويب تحريم های بيشتر عليه ايران، و يا در صورت بحرانی شدن شرايط و وقوع برخورد نظامی در منطقه، دارای اهميت کليدی است.
عربستان سعودی عمده ترين تامين کننده نفت خام چين بشمار ميرود. با وجود انکار وزير خارجه عربستان در انجام رايزنی با چين پيرامون تامين نياز های آن کشور به نفت وارداتی، در صورت قطع صدور نفت خام ايران، بسيار طبيعی است که دولت سعودی برای جايگزينی بازارهای نفت خام ايران، منجمله در چين، ظرفيت اضافی توليد خود را که بالغ بر ۳ ميليون بشکه در روز است مورد استفاده قرار دهد. صادرات نفت خام ايران به چين کمتر از ۴۵۰.۰۰۰ بشکه در روز است.
نقش عربستان در تدارک حمله نظامی امريکا و اسرائيل به ايران غير قابل چشم پوشی است. در مورد استفاده آمريکا از تجهيزات نيروی هوايی عربستان، در صورت بروز و يا تدارک يک بر خورد نظامی، ترديد اندکی و جود دارد. تنها تغيير آرم بدنه هواپيماهای سعودی، آنها را از هويت ظاهری هواپيماهای آمريکايی برخور دار خواهد ساخت.
در ماه ژوئيه سال قبل روزنامه انگليسی تايمز مدعی شد که مير داگان رييس «موساد» سرويس جاسوسی اسرائيل که از سال ۲۰۰۲ تاکنون بر اين منصب بوده است، با همتايان سعودی خود ( منجمله شاهزاده بندر ) ديدار محرمانه داشته و موضوع احتمال استفاده از ظرفيت نظامی عليه ايران را با آنها در ميان گذاشته است.
پيش از آن گفته شده بود که يهود المرت نخست وزير سابق اسرائيل نيز در همين زمينه با مقامات رسمی عربستان ديدار های محرمانه ای داشته است، اگرچه ديدار های المرت را منابع سعودی انکار کردند.
مطابق گزارش های انتشار يافته، مقامات عربستان ، علی رغم تکذيب رسمی، با صدور اجازه پرواز هواپيماهای اسرائيلی از فراز خاک خود به مقصد ايران موافقت بعمل آورده اند.
قابل توجه است که تعدادی از هواپيماهای حمل و نقل و جت های جنگنده و هليکوپتر های نظامی ساخت آمريکا که در اختيار نيروی هوايی عربستان قر ار دارد دارای خواهر خوانده های مشابه در نيروی هوايی اسرائيل است.
عربستان سعودی بعنوان رهبر پيمان امنيتی شش کشور جنوبی خليج فارس دارای مسئوليتهای مشترک دفاعی در قبال آنها است. عربستان سعودی از سال ۱۹۹۰ که طی حمله صدام حسين به کويت و اشتغال موقت آن کشور مورد هجوم قرار گرفت، برای تجهيز نيروهای مسلح خود، بخصوص نيروی هوای، اعتبارات سنگينی را تخصيص داده است.
در حال حاضر سرانه هزينه های نظامی عربستان، در حدود ۹۰۰ دلار در سال ، و از اين لحاظ در سطح بالاترين های جهان است. اين در حالی است سرانه هزينه های نظامی ايران تنها کمتر از ۶۰ دلار در سال است. عربستان سعودی اينک با در اختيار داشتن ۸۱۷ هواپيما و هليکوپتر مدرن، بعد از اسرائيل، قدرتمند ترين و مدرن ترين نيروی هوايی منطقه را در اختيار دارد.
از جمله ۷۲ فروند هواپيمای فوق مدرن موسوم به «تايفون-جنگنده اروپايی» که دولت سعودی به ارزش ۷ تا ۱۰ ميليارد دلار خريداری کرده است. بعلاوه عربستان دارای هواپيماهای مدرن حمل و نقل ( بيش از ۸۰ فروند) ، هليکوپتر حمل و نقل ( ۵۰ فروند ) و انواع هواپيماهای جنگنده، ره گير و بمب افکن آمريکايی و هليکوپتر های نوع آپاچی و موشکهای مدرن دفاعی است. تعداد هواپيماهای عملياتی جنگنده عربستان به ۳۷۰ فروند ميرسد.
در مقابل و در کرانه شمالی خليج فارس، ايران دارای يکی از کهنه ترين و ضعيفترين نيروهای هوايی منطقه است. عمر متوسط هواپيماهای نيروی هوايی ايران به ۴۰ سال ميرسد. در مورد ساختن و بخدمت گرفتن هواپيماهای جنگنده نيز ايران تاکنون به نمونه سازی و توليد ماکت هواپيما مشغول بوده و اهميت تبليغاتی دستاورد های ادعايی بسيار بالاتر از ظرفيت عملياتی آنها است.
مقايسه ظرفيت نيروی هوايی عربستان و ايران حاکی از پيشرفت سريع يک کشور و عقب ماندگی هولناک ديگری است. منجمله در برابر ۴ فروند هواپيمای بوئينگ مجهز هشدار دهنده دفاع هوايی عربستان که در هجوم ها ی هوايی و جنگ الکترونيک نيز ميتوانند مورد استفاده قرار بگيرند، ايران تنها دارای يک فروند هواپيمای رادار پرنده بود که آنرا سيمرغ نام داده بود. سيمرغ از جمله بازمانده های هواپيماهای پناه گرفته ای بود که صدام در سال ۱۹۹۱ به ايران فرستاده بود.
هواپيمای ياد شده که از نوع ايلوشين ۷۶ بود، با کمک تکنسين های روسی به رادار های تازه مجهز و در سال ۲۰۰۸ به پرواز درآمد. اين تنها هواپيمای مجهز به سيستم رادار ايران نيز در ماه سپتامبر، در جريان يک مانور هوايی به يک هواپيمای جت سبک نظامی که نقش اسکورت آنرا ايفا ميکرد برخورد نمود و ساقط شد.
به اين ترتيب، عربستان سعودی، بعنوان بزرگترين کشور حاشيه جنوبی خليج فارس، هم پيمان نظامی آمريکا، مسير دستيابی نيروی هوايی اسرائيل به ايران، بزرگترين تامين کننده نفت خام چين، عضو گروه ۲۰ اقتصاد بزرگ دنيا، خريدار تجهيزات نظامی روسيه و مدافع کشور های کوچک حاشيه جنوبی خليج فارس در مقابل تهديدات ايران، با در اختيار داشتن يک نيروی هوايی مدرن، در عمل يکی از عناصر اصلی کمک به خنثی کردن خطری است که جامعه جهانی مدعی است برنامه های اتمی جمهوری اسلامی متوجه منطقه ساخته است.
بی شک، با درک اين اهميت، سخنان تهديد آميز محمود احمدی نژاد داير بر مجازات کشورهايی که در تحريم عليه ايران شرکت کنند، بيش از آنکه تلافی جويی عليه روسيه و يا چين را مد نظر داشته باشد، متوجه عربستان سعودی بوده است.
اگرچه سخنان روز گذشته وزير خارجه عربستان، مبادرت به جنگ عليه ايران را به روشنی تجويز نميکرد و در فرازهايی آنرا خطرناک هم ميشمرد در عين حال، «راه حل فوری» مورد نظر او برای متوقف کردن ايران، بی شک ادامه تعارفات و مذاکرات سياسی را نيز توصيه نميکرده است.
