دومين دور گفتگوهای دو جانبه سوريه و اسرائيل با ميانجی گری ترکيه دوشنبه ۲۷ خرداد به پايان رسيد.
به گفته وزير امور خارجه ترکيه، علی با با جان، نمايندگان سوريه و اسرائيل از نتيجه اين گفت و گو «کاملا راضی» بوده اند.
وزير امور خارجه ترکيه می گويد که قرار است نمايندگان سوريه و اسرائیل، دو بار ديگر در ماه ژوئيه مذاکره کنند.
شیمون پرز، رئيس جمهوری اسرائيل، يکشنبه ۲۶ خرداد، به طور علنی از سوريه خواست برای رسيدن به صلح، گفتگوی مستقيم با اسرائيل را، مانند انور سادات ریيس جمهوری فقيد مصر، آغاز کند.
پيشتر، نخست وزير اسرائيل پيشنهاد ملاقات با بشار اسد را مطرح کرده اما تاکنون مقامات ترک و سوری اظهار نظری در مورد اين خبر و يا احتمال ملاقات ميان رهبران سوريه و اسرائيل نکرده اند.
در اين رابطه، رادیو فردا با پروفسور «ريموند هينه بوش»، استاد روابط بين الملل در دانشگاه «سنت اندروز» اسکاتلند گفت و گو کرده است.
رادیو فردا: اين گفتگو های دو جانبه را چگونه ارزيابی می کنید؟
ريموند هينه بوش: به باور من، سوريه و اسرائيل در حال بررسی و سنگين و سبک کردن موقعيت يکديگر هستند. لااقل سوريه اين موضوع را آشکارا بيان کرده است.
بايد بگويم که شانس موفقيت اين گفتگوهای دو جانبه چندان نيست، مگر اينکه آمريکا به گفتگوها بپيوندد و اين هم تا پايان دولت جرج بوش امکان ندارد.
در مجموع شروع اين گفتگوهای دوجانبه را می توان مثبت تلقی کرد. هرچه باشد، ادامه گفتگو بين سوريه و اسرائيل، امکان رويارویی نظامی دو کشور را کاهش می دهد.
نکته ديگر اينکه، اين گفتگوها می تواند وسيله ای برای کاهش فشارهای سياسی باشد، که هم بشار اسد و هم اهود اولمرت، کم و بيش با آن مواجه هستند.
اسرائيل و سوريه از نظر فنی به يک توافق نزديک هستند، همانگونه که در پی يک رشته گفتگوهای دو جانبه از دسامبر ۱۹۹۹ تا مارس ۲۰۰۰ در آمريکا، به توافق بسيار نزديک شده بودند، اما در آن زمان مذاکره کنندگان اسرائيلی گام های بعدی را برنداشتند.
برای رسيدن به توافق، لازم است اسرائيل اراده سياسی لازم برای اين کار را داشته باشد. در حال حاضر، با توجه به ضعف سياسی نخست وزير اسرائيل، فکر نمی کنم چنين اراده سياسی وجود داشته باشد.
علاوه بر اين، رسيدن به هرنوع توافقی بين سوريه و اسرائيل نياز به همراهی و کمک آمريکا دارد، مانند کمک به تشکيل يک نيروی صلح بان در ارتفاعات جولان و پيوستن شماری از سربازان آمريکایی به اين نيرو.
کليه اين موضوعات، دربرنامه گفتگوهای پيشين سوريه و اسرائيل در سال های ۱۹۹۹ و ۲۰۰۰ در آمريکا گنجانده شده بود. به هرحال، امکان کمک آمريکا به روند گفتگوها تا روی کار آمدن دولت جديد در ايالات متحده، کم است.
بشار اسد می گويد روابط خود را با ايران حفظ خواهد کرد. وزير دفاع سوريه هم اخيرا از ايران بازديد کرد و توسعه روابط نظامی دو کشور را مورد تاﱠکيد قرار داد. بهبود روابط اسرائيل و سوريه چه تاﱠثيری بر روابط ايران و سوريه خواهد گذاشت؟
به باور من اين گفتگوها بر ايران تاثير خواهد گذاشت، البته در دراز مدت و آن هم زمانی که دو کشور اسرائيل و سوريه به توافق دست يابند.
تا رسيدن به چنين توافقی، به نفع سوريه است که عضوی از ائتلاف مقاومت در خاورميانه باشد. اين کار قدرت چانه زنی سوريه را افزايش خواهد داد.
بخشی از خواست های اسرائيل می تواند اين باشد که سوريه در مورد حزب الله کاری انجام دهد يا اينکه به اتحاد خود با ايران پايان دهد، گرچه سوريه گفته است که اين خواست ها مطرح نيست ولی مقام های اسرائيلی مايل هستند که سوريه به اين خواست ها توجه کند.
پيش بينی نتيجه گفتگوها جاری بين سوريه و اسرائيل مشکل است. به باور من، هر نوع توافق و مصالحه بين اسرائيل و سوريه را بايد در چهارچوب وسيع تر قرار داد، که توافق بين اسرائيل ولبنان وتوافق بين اسرائيل و فلسطينی ها، را هم شامل شود.
بدون اين توافق ها، مذاکره بين سوريه و اسرائيل نمی تواند پيشرفت چندانی داشته باشد. اگر هم توافقی حاصل شود، که هم سوريه ای ها و هم فلسطينی ها آن را قبول داشته باشند، ايران، همانگونه که پيشتر گفته است، با آن مخالفت نخواهد کرد.
با اين حساب به نظر من، تضادی بين صلح سوريه و فلسطين با اسرائيل و ادامه روابط حسنه سوريه با ايران وجود ندارد.
تحت چه شرايطی، اين گفتگوها می تواند به نتيجه برسد؟
برای ايجاد جوی که اسرائيل و سوريه بتوانند در پرتو آن به مصالحه دست يابند، هم به تمايل اسرائيل به تخليه کامل ارتفاعات جولان نياز است و هم به تمايل دولت آمريکا برای کمک به روند مذاکرات و جدی گرفتن آنها.
به نظر من، اگر چنين جوی ايجاد شود، زمينه مساعدی را برای حل مسائل بين آمريکا و ايران نيز بوجود خواهد آورد.
همه اين ها، درغالب يک معامله بزرگ می توانند، با هم پا گيرند. معمولا چيزهای خوب با هم پيش می روند و چيزهای بد همديگر را تشديد می کنند.
