در صورت انجام بازديد مورد انتظار نمايندگان آژانس بین المللی انرژی اتمی از مرکز نظامی پارچين در جنوب شرق تهران طی هفته جاری، مانع بزرگ ادامه گفتگوها پيرامون تدوين مداليته برای رفع ابهام های ديگر از ميان رفته و زمينه مثبتی برای مذاکرات اتمی مهمتر با گروه ۱+۵ فراهم خواهد شد.
طی ۸ ماه گذشته موضوع در خواست بازديد بازرسان آژانس از مرکز نظامی پارچين و امتناع تهران از پذيرفتن اين در خواست به يک بازدارنده جدی در راه معتدل ساختن مناسبات ايران و آژانس تبديل شده و به نوبه خود گفتگو های ايران و گروه ۱+۵ را نيز تحت تاثير منفی قرار داده است.
آخرين دور گفتگوهای ايران و آژانس مابين علی اصغر سلطانيه نماينده دائمی ايران در آژانس و هرمان ناکارتس در ماه اوت گذشته در وين برگزار شد و از رسيدن به نتيجه بازماند.
سفر هيات نمايندگی آژانس به تهران که در راس آن هرمن ناکارتس معاون دبيرکل و رييس پروتکلها و امور حفاظتی سازمان ياد شده قرار خواهد داشت روز پنجشنبه ۱۳ ماه دسامبر جاری صورت ميگيرد.
همزمان با انجام بازديد از پارچين، توافق اصولی پيرامون تدوين جدول زمان بندی شده بمنظور پاسخگويی ايران به پرسشها و ابهامهای آژانس پيرامون فعاليتهای مشکوک اتمی ايران نيز صورت ميگيرد.
نشانه های مثبت
در انتهای هفته گذشته يوکيا آمانو دبيرکل آژانس طی سخنانی در "َشورای روابط خارجی" امريکا در واشنگتن با اشاره به بازديد روز ۱۳ دسامبر جاری بازرسان آژانس از تهران اظهار داشت " در زمان مقتضی" اطلاعات حساس مربوط به فعاليتهاتی اتمی ايران در اختيار تهران قرار خواهد گرفت.
تهران همواره خواستار مشاهده مدارک اصلی اطلاعاتی ( فيلم، ويدئو و اسناد چاپی) پيرامون موارد ادعايی آژانس بوده و آژانس تاکنون از قبول اين خواسته و افشای منابع اطلاعاتی مورد استفاده خودداری کرده است.
نشانه اميدوار کننده ديگری که در سخنان روز ۶ دسامبر آمانو ديده ميشد، اشاره او بر اين نکته بود که "ايران ملزم به رفع ۱۰۰ در صد همه نگرانی های بين المللی نيست و حصول توافق برای حرکت در اين راه کافی است."
او در پاسخ به سئوالی حساب شده، و در حالی که غير مستقيم تهران را مورد خطاب قرار ميداد تاکيد کرد: " باور کنيد ما اشخاص قانعی هستيم. گرفتن اطمينان خاطر ( از ايران) ميتواند در فاصله صفر تا صد صورت بگيرد."
علاوه بر اظهارات چند روز گذشته آمانو در آمريکا، منابع خبری روسيه نيز از موضع مثبت تر تهران برای همکاری با آژانس خبر ميدهند.
همچنين روز ۲۹ ماه نوامبر رابرت وود سفير آمريکا در آژانس اظهار داشت :" واشنگتن انتظار دارد که مذاکرات ۱۳ دسامبر به نتيجه مثبت دست يابد."
علی اصغر سلطانيه هم طی يک تغيير موضع آشکار نسبت به گذشته که بازديد از پارچين را نفی کرده بود، اعلام داشته که ايران آماده همکاری است و " انجام بازديد از پارچين تحت شرايط زمانی مطلوب ميتواند برنامه ريزی شود."
ايران متهم است که در سالهای انتهايی دهه ۹۰ به آزمايشهايی برای دست يافتن به اجزای لازم برای ساخت بمب اتمی مبادرت کرده. گزارش سال ۲۰۰۷ جامعه اطلاعاتی آمريکا مدعی شد که اين فعاليتهای در سال ۲۰۰۳ ( همزمان با حمله نظامی آمريکا به عراق) به حال تعليق درآمده، در حالی که اطلاعات انتشار يافته از منابع ديگر ترديد پيرامون احتمال از سرگيری بخشی از اين فعاليتها را تقويت ميکنند.
حرکت مثبت تهران
صدور اجازه بازديد از پارچين ميتواند به عنوان يک اقدام مثبت به بهبود فضای مذاکرات با نمايندگان آژانس کمک کند. خودداری تهران از قبول درخواست بازديد از پارچين طی ۸ ماه گذشته، به نرم تر ساختن مواضع جامعه بين المللی در مقابل ايران منجر نشده. از اين لحاظ گشودن درهای پارچين و در پيش گرفتن مسيری متفاوت با گذشته ميتواند موضوع را از يک عامل منفی و بازدارنده به يک اهرم مثبت و کارساز تغيير دهد.
ايران در سال ۲۰۰۵ درهای پارچين را بروی ماموران آژانس گشوده و
ميتواند بدون داشتن هراس از اقدامات تنبيهی تازه، بار ديگر نيز به اين اقدام مبادرت کند.
گزارشهای چند ماه گذشته بر اساس تصاوير ماهواره ای از پارچين حاکی از تخريب ساختمان و خاک برداری های گسترده و شستشو در محل مشکوک بوده است.
با اين حال و حتی در صورت باقی ماندن آثار پرتو ها ناشی از انجام آزماشهای نوترونی، ماموران آژانس ميتوانند انتشار نتايج نمونه برداری احتمالی از محل را به زمانی بعد از تدوين موداليته و يا انجام دور بعدی گفتگوهای ايران با گروه ۱+۵ موکول کنند.
ضرورت سازش
آژانس و شورای امنيت آماده بنظر ميرسند که در صورت مشاهده آمادگی تهران برای انجام همکاری های جدی با جامعه جهانی در رفتاری مشابه با آنچه طی گفتگوهای ۶۰ روزه ديده شد، توضيحات تهران را با انعطاف و بدون مبادرت به اقدامات تنبيهی خاص مورد قبول قرار دهند.
در صحنه داخلی حاکميت جمهوری اسلامی در گير رقابت قدرت مابين عوامل دولت و حلقه پيرامون رهبر نظام است. نزديک شدن به زمان انتخابات تنش های ناشی از تداوم اين رقابت و به نسبت، آسيب پذيری های داخلی را افزايش خواهد داد.
در صحنه خارجی مبادرت به حمله نظامی همچنان يک تهديد جدی بشمار ميرود. اعمال تحريم های آمريکا و اروپا صنايع نفت و گاز و درآمدهای دولت را در وضعيت بحرانی قرار داده. به اين ترتيب رسيدن به نوعی سازش تسکينی و پرهيز از جنگ، گزينه ای است که حاکميت ايران ميبايد از آن استقبال کند.
اگرچه در حال حاضر نشانه ای مبنی بر تغيير سياست اتمی تهران و آمادگی برای دست شستن از چرخه سوخت اتمی و توقف غنی سازی اورانيوم در ايران ديده نميشود، با اين وجود دست يافتن به توافق اصولی با آژانس طی مذاکرات آخر هفته در تهران و برگزاری مذاکرات مثبت با گروه ۱+۵ در انتهای ماه ژانويه، ميتواند با هزينه ای اندک مجالی تازه برای عبور موقت از بحران کنونی را فراهم سازد.
-----------------------------------------------------------------------------------------
* نظرات مطرح شده در این مقاله الزاما بازتاب دهنده دیدگاه های رادیو فردا نیست.
طی ۸ ماه گذشته موضوع در خواست بازديد بازرسان آژانس از مرکز نظامی پارچين و امتناع تهران از پذيرفتن اين در خواست به يک بازدارنده جدی در راه معتدل ساختن مناسبات ايران و آژانس تبديل شده و به نوبه خود گفتگو های ايران و گروه ۱+۵ را نيز تحت تاثير منفی قرار داده است.
آخرين دور گفتگوهای ايران و آژانس مابين علی اصغر سلطانيه نماينده دائمی ايران در آژانس و هرمان ناکارتس در ماه اوت گذشته در وين برگزار شد و از رسيدن به نتيجه بازماند.
سفر هيات نمايندگی آژانس به تهران که در راس آن هرمن ناکارتس معاون دبيرکل و رييس پروتکلها و امور حفاظتی سازمان ياد شده قرار خواهد داشت روز پنجشنبه ۱۳ ماه دسامبر جاری صورت ميگيرد.
همزمان با انجام بازديد از پارچين، توافق اصولی پيرامون تدوين جدول زمان بندی شده بمنظور پاسخگويی ايران به پرسشها و ابهامهای آژانس پيرامون فعاليتهای مشکوک اتمی ايران نيز صورت ميگيرد.
نشانه های مثبت
در انتهای هفته گذشته يوکيا آمانو دبيرکل آژانس طی سخنانی در "َشورای روابط خارجی" امريکا در واشنگتن با اشاره به بازديد روز ۱۳ دسامبر جاری بازرسان آژانس از تهران اظهار داشت " در زمان مقتضی" اطلاعات حساس مربوط به فعاليتهاتی اتمی ايران در اختيار تهران قرار خواهد گرفت.
تهران همواره خواستار مشاهده مدارک اصلی اطلاعاتی ( فيلم، ويدئو و اسناد چاپی) پيرامون موارد ادعايی آژانس بوده و آژانس تاکنون از قبول اين خواسته و افشای منابع اطلاعاتی مورد استفاده خودداری کرده است.
نشانه اميدوار کننده ديگری که در سخنان روز ۶ دسامبر آمانو ديده ميشد، اشاره او بر اين نکته بود که "ايران ملزم به رفع ۱۰۰ در صد همه نگرانی های بين المللی نيست و حصول توافق برای حرکت در اين راه کافی است."
او در پاسخ به سئوالی حساب شده، و در حالی که غير مستقيم تهران را مورد خطاب قرار ميداد تاکيد کرد: " باور کنيد ما اشخاص قانعی هستيم. گرفتن اطمينان خاطر ( از ايران) ميتواند در فاصله صفر تا صد صورت بگيرد."
علاوه بر اظهارات چند روز گذشته آمانو در آمريکا، منابع خبری روسيه نيز از موضع مثبت تر تهران برای همکاری با آژانس خبر ميدهند.
همچنين روز ۲۹ ماه نوامبر رابرت وود سفير آمريکا در آژانس اظهار داشت :" واشنگتن انتظار دارد که مذاکرات ۱۳ دسامبر به نتيجه مثبت دست يابد."
علی اصغر سلطانيه هم طی يک تغيير موضع آشکار نسبت به گذشته که بازديد از پارچين را نفی کرده بود، اعلام داشته که ايران آماده همکاری است و " انجام بازديد از پارچين تحت شرايط زمانی مطلوب ميتواند برنامه ريزی شود."
ايران متهم است که در سالهای انتهايی دهه ۹۰ به آزمايشهايی برای دست يافتن به اجزای لازم برای ساخت بمب اتمی مبادرت کرده. گزارش سال ۲۰۰۷ جامعه اطلاعاتی آمريکا مدعی شد که اين فعاليتهای در سال ۲۰۰۳ ( همزمان با حمله نظامی آمريکا به عراق) به حال تعليق درآمده، در حالی که اطلاعات انتشار يافته از منابع ديگر ترديد پيرامون احتمال از سرگيری بخشی از اين فعاليتها را تقويت ميکنند.
حرکت مثبت تهران
صدور اجازه بازديد از پارچين ميتواند به عنوان يک اقدام مثبت به بهبود فضای مذاکرات با نمايندگان آژانس کمک کند. خودداری تهران از قبول درخواست بازديد از پارچين طی ۸ ماه گذشته، به نرم تر ساختن مواضع جامعه بين المللی در مقابل ايران منجر نشده. از اين لحاظ گشودن درهای پارچين و در پيش گرفتن مسيری متفاوت با گذشته ميتواند موضوع را از يک عامل منفی و بازدارنده به يک اهرم مثبت و کارساز تغيير دهد.
ايران در سال ۲۰۰۵ درهای پارچين را بروی ماموران آژانس گشوده و
ميتواند بدون داشتن هراس از اقدامات تنبيهی تازه، بار ديگر نيز به اين اقدام مبادرت کند.
گزارشهای چند ماه گذشته بر اساس تصاوير ماهواره ای از پارچين حاکی از تخريب ساختمان و خاک برداری های گسترده و شستشو در محل مشکوک بوده است.
با اين حال و حتی در صورت باقی ماندن آثار پرتو ها ناشی از انجام آزماشهای نوترونی، ماموران آژانس ميتوانند انتشار نتايج نمونه برداری احتمالی از محل را به زمانی بعد از تدوين موداليته و يا انجام دور بعدی گفتگوهای ايران با گروه ۱+۵ موکول کنند.
ضرورت سازش
آژانس و شورای امنيت آماده بنظر ميرسند که در صورت مشاهده آمادگی تهران برای انجام همکاری های جدی با جامعه جهانی در رفتاری مشابه با آنچه طی گفتگوهای ۶۰ روزه ديده شد، توضيحات تهران را با انعطاف و بدون مبادرت به اقدامات تنبيهی خاص مورد قبول قرار دهند.
در صحنه داخلی حاکميت جمهوری اسلامی در گير رقابت قدرت مابين عوامل دولت و حلقه پيرامون رهبر نظام است. نزديک شدن به زمان انتخابات تنش های ناشی از تداوم اين رقابت و به نسبت، آسيب پذيری های داخلی را افزايش خواهد داد.
در صحنه خارجی مبادرت به حمله نظامی همچنان يک تهديد جدی بشمار ميرود. اعمال تحريم های آمريکا و اروپا صنايع نفت و گاز و درآمدهای دولت را در وضعيت بحرانی قرار داده. به اين ترتيب رسيدن به نوعی سازش تسکينی و پرهيز از جنگ، گزينه ای است که حاکميت ايران ميبايد از آن استقبال کند.
اگرچه در حال حاضر نشانه ای مبنی بر تغيير سياست اتمی تهران و آمادگی برای دست شستن از چرخه سوخت اتمی و توقف غنی سازی اورانيوم در ايران ديده نميشود، با اين وجود دست يافتن به توافق اصولی با آژانس طی مذاکرات آخر هفته در تهران و برگزاری مذاکرات مثبت با گروه ۱+۵ در انتهای ماه ژانويه، ميتواند با هزينه ای اندک مجالی تازه برای عبور موقت از بحران کنونی را فراهم سازد.
-----------------------------------------------------------------------------------------
* نظرات مطرح شده در این مقاله الزاما بازتاب دهنده دیدگاه های رادیو فردا نیست.
