منوچهر متکی، وزير امور خارجه ايران، روز دوشنبه در تاجيکستان اعلام کرد که جمهوری اسلامی از سازمان همکاری شانگهای درخواست عضويت کرده است.
در اين سازمان روسيه، چين، قزاقستان، ازبکستان، قرقيزستان و تاجيکستان عضويت دارند. ايران، هند، پاکستان و مغولستان از اعضای ناظر اين سازمان به شمار می روند و افغانستان نيز به عنوان مهمان به نشست های اين سازمان دعوت می شود.
آقای متکی گفت که تاجيکستان ميزبان نشست آينده سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای، از عضويت ايران در اين سازمان پشتيبانی می کند. اين نشست قرار است خرداد ماه آينده در دوشنبه برگزار شود. تورج اتابکی، استاد دانشگاه لايدن در هلند و کارشناس مسائل کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق، در گفت وگو با رادیو فردا می گوید که این نگرانی وجود دارد که با حضور ایران در سازمان همکاری شانگهای، این سازمان سمت و سوی ضد آمریکایی پیدا کند.
رادیو فردا: آيا سازمان همکاری شانگهای يک پيمان دفاعی هم هست يا خير؟
تورج اتابکی: سازمان همکاری شانگهای يک پيمان امنيتی- دفاعی، اقتصادی و فرهنگی است که در حقيقت بديلی است در برابر نهادهايی که از سوی غرب به ويژه ايالات متحده آمريکا در اين منطقه ارائه شده و مهمترينشان ناتو است.
- « {پیمان شانگهای}زمينه را برای همکاری بيشتر ايران با روسيه و چين فراهم خواهد کرد و رويکرد شرق گرايانه در سياست خارجی ايران هموارتر خواهد شد، همچنين ممکن است دست ايران برای چانه زنی های بين المللی بازتر شود.»
اين پيمان يکی از قدرتمندترين پيمان های جهانی است و اعضای آن، دسته جمعی در زمينه های امنيتی- دفاعی تلاش می کنند تا با همکاری هايی که دارند، زمينه را برای بسط و توسعه فعاليت نهادهای غربی از جمله ناتو محدود کنند.
تنها کشوری که از عضويت ايران در سازمان همکاری شانگهای پشتيبانی می کند تاجيکستان است. آيا احتمال دارد عضويت ايران در اين سازمان پذيرفته نشود؟
تلاش های چين و روسيه، يعنی دو کشور عمده عضو اين پيمان بر اين است که اين پيمان به يک پيمان فعال ضد غربی و ضد آمريکايی تبديل نشود. به همين دليل نگران هستند که با حضور دائمی ايران، اين پيمان سمت و سويی پيدا کند که باعث مناقشات منطقه ای و تضادهای چشمگير بين شرق و غرب شود.
روسيه و چين با اکراه به عضويت ايران در اين پيمان نظر دارند. تاجيکستان به عنوان يکی از اعضای اصلی اين پيمان، پيشنهاد عضويت ايران را خواهد کرد و بايد ديد که ساير اعضای اين پيمان، برای پذيرفتن ايران چه شروطی خواهند داشت.
عضويت ايران در سازمان همکاری شانگهای، تأثيری بر پرونده برنامه هسته ای جمهوری اسلامی خواهد داشت؟
من فکر می کنم تأثير مستقيم نخواهد داشت ولی زمينه را برای همکاری بيشتر ايران با روسيه و چين فراهم خواهد کرد و رويکرد شرق گرايانه در سياست خارجی ايران هموارتر خواهد شد، همچنين ممکن است دست ايران برای چانه زنی های بين المللی بازتر شود.
عضويت در سازمان همکاری شانگهای، چه پيامد اقتصادی برای ايران خواهد داشت ؟
در حال حاضر نيز بازارهای ايران انباشته از کالاهای چينی است و نبايد انتظار داشت که پيوستن احتمالی ايران به قرارداد شانگهای زمينه را برای تحولات بسيار سريع و چشمگيرآماده کند، اما اين پيمان در دراز مدت می تواند راه انتقال تکنولوژی و کالا را به ايران هموارتر کند.
ايران می تواند با اعضای اين پيمان به صورت دسته جمعی رابطه اقتصادی، دفاعی- امنيتی و فرهنگی داشته باشد، همچنين می تواند با تک تک اين اعضا نيز رابطه ای گرم تر و عميق تر پيدا کند.
