ماجرای فوتبال زنان ایران از آزمایش تعیین جنسیت بازیکنان آغاز شد اما با استعفاهای ناگهانی توسط حراست وزارت ورزش ادامه یافت به گونه‌ای که تعداد بازیکن، مربی، داور، سرپرست و مسئول در فوتبال و فوتسال زنان که باید از این فدراسیون خارج شوند به ۶۷ نفر رسیده است.
مهدی رستمپور خبرنگار ورزشی رادیو فردا مهمان برنامه ما است که جزئیات این رویداد را بازگو می‌کند.
آقای رستمپور برای ما بگویید که اساسا‌ً در فوتبال زنان ایران این روز‌ها چه می‌گذرد؟
مهدی رستمپور: بیست روز قبل بود که قضیه محرومیت چند بازیکن دو جنسیتی در فوتبال و فوتسال زنان اعلام شد از طریق منبعی غیر از فدراسیون فوتبال. دکتر هاشمیان مسئول کمیته پزشکی این فدراسیون در گفت‌وگو با سایت ایرنا این قضیه را اعلام کرد. بلافاصله فدراسیون فوتبال تکذیب کرد و گفت اصلا‌ً ما اطلاع نداریم از حضور چنین بازیکنانی و اگر محروم شدند ما باید ببینیم کدام تیم هستند و چه بازیکنانی هستند. بلافاصله شهرزاد مظفر سرمربی موفق تیم ملی فوتسال زنان ایران از سمت خودش برکنار می‌شود که مروری بر خبرگزاری‌هایی مثل ایسنا یا فارس نیوز و نوع اطلاع رسانی آن‌ها در این زمینه حاکی از آن است که مظفر تمایلی نداشته استعفا بدهد و روز قبل از استعفا با امیدواری داشته درباره اردوهای بعدی صحبت می‌کرده. تا اینکه به تدریج ما دیدیم افراد دیگری دارند اخراج می‌شوند با نامه محرمانه از طرف حراست وزارت ورزش مثل خانم غزال فرشاد، ناظر داوری یا فاطمه علیپور مسئول کمیته لیگ.
آیا دلایل این برکناری‌ها هم اعلام شده؟
دلایل بسیار عجیب است. مثلا‌ً برای برخی بازیکنان گفته شده که آن‌ها موهای کوتاه و پسرانه دارند و دیگر حق ندارند در تیم ملی بازی کنند. برای برخی خانم‌ها هم که گفتند مشکل حراستی دارند آن‌ها خانم‌هایی هستند که متاهل هستند، فرزند دارند، سالها در فوتسال مسئولیت‌هایی سالها داشته‌اند. این قضیه مشکل حراستی الان باعث شده که فضای امنیتی به این دو رشته ورزشی رخنه کند.
آیا الان مشخص است که این اتفاقات به چه دلیلی دارد رخ می‌دهد؟
به نظر می‌رسد موفقیت‌های اخیر و بازتاب‌های رسانه‌ای آن‌ها خوشایند گروهی نیست در ساختار حکومت ایران و در ساختار ورزش ایران به نوعی. الان هم می‌بینیم اردوهای تیم ملی فوتسال و فوتبال لغو شده‌اند.
آخرین خبر هم این است که مریم ایراندوست مربی تیم ملی فوتبال در گفت‌وگو با خبرگزاری «فارس» در لفافه اشاره کرده که او هم آمادگی این را دارد که قبل از اینکه برایش مشکل حراستی بتراشند خودش کناره گیری کند و این واقعا‌ً فضای بسیار غم انگیزی است که ورزش بانوان ایران در این دو رشته طی روزهای اخیر یعنی بیست روز به وجود آمده.
آقای رستمپور، با انتصاب ربابه شهریان به عنوان معاون امور بانوان وزارت ورزش و جوانان موجی از امیدواری در بین ورزشکاران زن ایجاد شده بود. آیا واقعا‌ً مسئولان ورزش بانوان نمی‌توانند در هدایت و کنترل مسایلی که شما دارید از آن‌ها حرف می‌زنید نقش جدی بر عهده بگیرند؟
این ماجرا ابعادش بزرگ‌تر از آن است که خانم ربابه شهریان بتواند در آن اعمال نظر کند. حتی علی کفاشیان رییس فدراسیون فوتبال هم همینطور. یعنی کاملا‌ً از حوزه فدراسیون خارج است. طبق اطلاعی که به دست آوردیم حتی زمانی که گفته می‌شد خبر استعفای مظفر اعلام شود، چون او اصلا‌ً استعفا نداده بود، فدراسیون فوتبال اصلا‌ً نمی‌پذیرد این را و فریده شجاعی می‌گوید من خودم هم حاضرم استعفا بدهم اگر قرار است وضعیت این گونه باشد یعنی از بیرون به ما بگویند چه کار کنید. ولی به هر حال بخشی‌اش بر می‌گردد به اختیارات آن‌ها و بخشی هم به محافظه‌کاری آن‌ها از جمله آقای کفاشیان که فعلا‌ً منتظرند ببینند چطور می‌شود، آیا این یک موجی است که می‌آید و می‌گذرد یا اینکه می‌شود مقابله کرد.
فعلا‌ً در این ماجرا حراست وزارت ورزش دارد تصمیم میگیرد و فشار‌ها خیلی زیاد است، به نحوی که همین سایت‌هایی که دارند ابعاد این ماجرا را بزرگ می‌کنند و سعی می‌کنند همان طور که خودشان می‌گویند... می‌گویند جامعه ما خیلی حساس است روی این مسائل... حضور چنین بازیکنانی باعث بی‌آبرویی می‌شود... و اخباری از این دست را پوشش می‌دهند، خبری را منتشر کرده بودند که فریده شجاعی مهاجرت کرد آمریکا برای همیشه. که خب این هم کذب محض بود. یعنی زمینه سازی برای تصفیه گسترده در دل رشته ورزشی که فوق‌العاده موفق بوده امسال.
بهترین نتیجه تاریخ فوتبال و فوتسال زنان ایران به دست آمده با نقره آسیا، و فرشته کریمی هم توانسته جزو ده بازیکن بر‌تر جهان شود که اصلا‌ً چنین اتفاقی بی‌نظیر است. اردو‌هایشان هم تعطیل شده. بلاتکلیفی شب عیدی. اصلا‌ً معلوم نیست بعد از عید هم چه اتفاقی بیافتد.
با همه این اوصاف چه آینده‌ای می‌شود برای فوتبال و فوتسال بانوان ایرانی پیش‌بینی کرد؟
جسته و گریخته آن اطلاعاتی که به دست آوردیم خانم شهین‌دخت مولاوردی مشاور زنان نهاد ریاست جمهوری به شدت ناراحت شده از این اتفاقات. چون ماجرا‌ها از حراست وزارت ورزش دارد نشات میگیرد، البته نه کل نیروهای حراست. به هر حال شخصا‌ً من خودم سالها توی مجموعه ورزشی این‌ها بودم و دیدم. یک گزارش غلط، یک گزارش مغرضانه، می‌تواند یک فرد را دچار چه مشکلاتی بکند. خانم مولاوردی مشاور زنان نهاد ریاست جمهوری وارد این پرونده شده و قصد دارد جلوی این ماجرا‌ها را بگیرد. اگر کسی تخلفی کرده، مشخصا‌ً باید اعلام شود. نه اینکه بیاییم خیلی موهوم بدون اینکه اصلا‌ً تیم مشخص باشد قضیه چه بوده و چه اتفاقی افتاده... به هر حال باید هرچه زود‌تر جلوی این ماجرا گرفته شود. فوتبالیست‌ها و فوتسالیست‌های زن در ایران به اندازه کافی محدودیت دارند. هنوز پاداش قهرمانی آسیایی‌شان را نگرفته‌اند. مشکل امکانات دارند. با تبعیض‌های متعدد مواجه‌‌اند. فقط یک قلم را کم داشتند که الان دارد به سرشان می‌آید متاسفانه.
نقشه اشتغال زنان در جهان
روزنامه آمریکایی «واشینگتن پست» نقشه اشتغال زنان در سراسر جهان را منتشر کرده است. بر اساس این نقشه، میزان اشتغال زنان در خاورمیانه و دیگر کشورهای مسلمان از سایر نقاط جهان کمتر است. روزنامه واشینگتن پست این نقشه را بر اساس آمار و داده‌های بانک جهانی و برنامه توسعه جهانی این نهاد اقتصادی تنظیم کرده. در این نقشه بیشتر کشورهای خاورمیانه و دیگر کشورهای مسلمان جهان در گروهی جا گرفته‌اند که زنان کمتر از ۲۵ درصد نیروی کار آن‌ها را تشکیل می‌دهند. در حالی که در سال‌های اخیر آمار دانشجویان دختر در ایران بالا‌تر از آمار دانشجویان پسر قرار گرفته اما نام ایران هم در میان همین گروه در کنار کشورهای ترکیه، افغانستان، پاکستان، آذربایجان و عربستان سعودی قرار دارد.
آسیه امینی فعال مسائل زنان ساکن نروژ در پاسخ به این پرسش که چرا بالا بودن آمار دختران با تحصیلات دانشگاهی در ایران بر آمار اشتغال زنان تاثیر نمی‌گذارد، می‌گوید.
آسیه امینی: الزاما‌ً تولید اندیشه که محصول یک کار دانشگاهی، یک تیم دانشگاهی دوره دانشگاهی است، منجر به این نمی‌شود که این نیروی فکری بتواند نیروی اقتصادی، نیروی تولید کار هم باشد. برای اینکه امکانات دیگری هم لازم دارد. این امکانات در کشور ما به طور مستقیم و غیرمستقیم وابسته به نهاد دولت است. بنابراین اگرچه ما می‌توانیم به طور موردی یا به طور خاص اشاره کنیم که افزایش رشد کمی زنان تحصیل‌کرده، می‌تواند روی بازار کار تاثیر داشته باشد یا روی اشتغال‌شان تاثیر داشته باشد، اما بدون در نظر گرفتن ابزار و امکانات موجود این یک کمی به نظر من نگاه آرمانگرایانه است.
اخیرا‌ً خبرگزاری فارس آماری را منتشر کرده که بر مبنای آن ۸۰ درصد زنان سرپرست خانوار در ایران نیز بیکار هستند. آسیه امینی در پاسخ به این سئوال که آیا اراده‌ای برای بالا رفتن اشتغال زنان در دولت وجود دارد یا خیر، می‌گوید:
«آن چیزی که مکتوب هست در دولت حداقل در دو دولت پیشین، و در دولت جدید هم هنوز چیزی که به اجرا دربیاید مشاهده نشده اما آن چیزی که نوشته شده یعنی طرح جامع جمعیت یک بخشی از کاری هست که نهاد دولت وظیفه دارد انجامش بدهد. می‌بینیم حداقل در ده سال گذشته اراده دولت بر این بوده که زنان در محیط‌‌های اشتغالی حضور کمتری داشته باشند. این یک ادعا نیست این چیزی هست که به انحای مختلف به روش‌های مختلف از طرف دولت نوشته و اجرا شده. از برنامه پنجم توسعه تا امروز اراده دولت و اراده حتی مجلس شورای اسلامی، اراده سایر بخش‌های حکومت بر این بوده که جلوی رشد کمی زنان شاغل گرفته شود. دورکاری، بازنشستگی زودرس، طرح‌های مختلفی برای خانه‌نشین کردن زنان، جلوگیری از ورود دختران به خیلی از رشته‌های تحصیلی دانشگاهی و عوامل دیگر. حتی در استخدام آن‌ها مقررات نانوشته‌ای که جلوی استخدام زنان را میگیرد و از طرف دیگر تشویق و ترویج به فرزند بیشتر و نشستن در خانه و ارزش گذاشتن به زنانی که همسرداری را با خانه نشینی یکی می‌دانند. همه این‌ها منجر به این می‌شود که ما با آماری روبه رو شویم که در نهایت میزان اشتغال زنان را در مقایسه با قبل خودشان، در مقایسه با انتظاری که از آن‌ها می‌رود و در مقایسه با کشورهای دیگر و جوامع دیگر آمار نومید کننده‌ای نشان دهد».
بر اساس آنچه که در نقشه روزنامه واشینگتن پست منتشر شده در کشورهایی مثل ژاپن، کره جنوبی و ایتالیا نیز کمتر از ۳۵ درصد جمعیت زنان شاغل‌اند. آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد که وضعیت اشتغال در کشورهای بلوک شرق سابق از دیگر نقاط جهان بهتر است.
در روسیه و کامبوج و ویتنام نزدیک به ۷۵ درصد زنانی که در سن اشتغال به سر می‌برند شاغل‌اند. در کشورهایی مثل قزاقستان، مغولستان و چین نیز دست کم ۶۵ درصد زنان شاغل هستند.
مهدی رستمپور خبرنگار ورزشی رادیو فردا مهمان برنامه ما است که جزئیات این رویداد را بازگو می‌کند.
آقای رستمپور برای ما بگویید که اساسا‌ً در فوتبال زنان ایران این روز‌ها چه می‌گذرد؟
مهدی رستمپور: بیست روز قبل بود که قضیه محرومیت چند بازیکن دو جنسیتی در فوتبال و فوتسال زنان اعلام شد از طریق منبعی غیر از فدراسیون فوتبال. دکتر هاشمیان مسئول کمیته پزشکی این فدراسیون در گفت‌وگو با سایت ایرنا این قضیه را اعلام کرد. بلافاصله فدراسیون فوتبال تکذیب کرد و گفت اصلا‌ً ما اطلاع نداریم از حضور چنین بازیکنانی و اگر محروم شدند ما باید ببینیم کدام تیم هستند و چه بازیکنانی هستند. بلافاصله شهرزاد مظفر سرمربی موفق تیم ملی فوتسال زنان ایران از سمت خودش برکنار می‌شود که مروری بر خبرگزاری‌هایی مثل ایسنا یا فارس نیوز و نوع اطلاع رسانی آن‌ها در این زمینه حاکی از آن است که مظفر تمایلی نداشته استعفا بدهد و روز قبل از استعفا با امیدواری داشته درباره اردوهای بعدی صحبت می‌کرده. تا اینکه به تدریج ما دیدیم افراد دیگری دارند اخراج می‌شوند با نامه محرمانه از طرف حراست وزارت ورزش مثل خانم غزال فرشاد، ناظر داوری یا فاطمه علیپور مسئول کمیته لیگ.
آیا دلایل این برکناری‌ها هم اعلام شده؟
دلایل بسیار عجیب است. مثلا‌ً برای برخی بازیکنان گفته شده که آن‌ها موهای کوتاه و پسرانه دارند و دیگر حق ندارند در تیم ملی بازی کنند. برای برخی خانم‌ها هم که گفتند مشکل حراستی دارند آن‌ها خانم‌هایی هستند که متاهل هستند، فرزند دارند، سالها در فوتسال مسئولیت‌هایی سالها داشته‌اند. این قضیه مشکل حراستی الان باعث شده که فضای امنیتی به این دو رشته ورزشی رخنه کند.
آیا الان مشخص است که این اتفاقات به چه دلیلی دارد رخ می‌دهد؟
به نظر می‌رسد موفقیت‌های اخیر و بازتاب‌های رسانه‌ای آن‌ها خوشایند گروهی نیست در ساختار حکومت ایران و در ساختار ورزش ایران به نوعی. الان هم می‌بینیم اردوهای تیم ملی فوتسال و فوتبال لغو شده‌اند.
فوتبالیست‌ها و فوتسالیست‌های زن در ایران به اندازه کافی محدودیت دارند. هنوز پاداش قهرمانی آسیایی‌شان را نگرفته‌اند. مشکل امکانات دارند. با تبعیض‌های متعدد مواجه‌‌اند. فقط یک قلم را کم داشتند که الان دارد به سرشان میآیدمهدی رستم پور
آقای رستمپور، با انتصاب ربابه شهریان به عنوان معاون امور بانوان وزارت ورزش و جوانان موجی از امیدواری در بین ورزشکاران زن ایجاد شده بود. آیا واقعا‌ً مسئولان ورزش بانوان نمی‌توانند در هدایت و کنترل مسایلی که شما دارید از آن‌ها حرف می‌زنید نقش جدی بر عهده بگیرند؟
این ماجرا ابعادش بزرگ‌تر از آن است که خانم ربابه شهریان بتواند در آن اعمال نظر کند. حتی علی کفاشیان رییس فدراسیون فوتبال هم همینطور. یعنی کاملا‌ً از حوزه فدراسیون خارج است. طبق اطلاعی که به دست آوردیم حتی زمانی که گفته می‌شد خبر استعفای مظفر اعلام شود، چون او اصلا‌ً استعفا نداده بود، فدراسیون فوتبال اصلا‌ً نمی‌پذیرد این را و فریده شجاعی می‌گوید من خودم هم حاضرم استعفا بدهم اگر قرار است وضعیت این گونه باشد یعنی از بیرون به ما بگویند چه کار کنید. ولی به هر حال بخشی‌اش بر می‌گردد به اختیارات آن‌ها و بخشی هم به محافظه‌کاری آن‌ها از جمله آقای کفاشیان که فعلا‌ً منتظرند ببینند چطور می‌شود، آیا این یک موجی است که می‌آید و می‌گذرد یا اینکه می‌شود مقابله کرد.
فعلا‌ً در این ماجرا حراست وزارت ورزش دارد تصمیم میگیرد و فشار‌ها خیلی زیاد است، به نحوی که همین سایت‌هایی که دارند ابعاد این ماجرا را بزرگ می‌کنند و سعی می‌کنند همان طور که خودشان می‌گویند... می‌گویند جامعه ما خیلی حساس است روی این مسائل... حضور چنین بازیکنانی باعث بی‌آبرویی می‌شود... و اخباری از این دست را پوشش می‌دهند، خبری را منتشر کرده بودند که فریده شجاعی مهاجرت کرد آمریکا برای همیشه. که خب این هم کذب محض بود. یعنی زمینه سازی برای تصفیه گسترده در دل رشته ورزشی که فوق‌العاده موفق بوده امسال.
بهترین نتیجه تاریخ فوتبال و فوتسال زنان ایران به دست آمده با نقره آسیا، و فرشته کریمی هم توانسته جزو ده بازیکن بر‌تر جهان شود که اصلا‌ً چنین اتفاقی بی‌نظیر است. اردو‌هایشان هم تعطیل شده. بلاتکلیفی شب عیدی. اصلا‌ً معلوم نیست بعد از عید هم چه اتفاقی بیافتد.
با همه این اوصاف چه آینده‌ای می‌شود برای فوتبال و فوتسال بانوان ایرانی پیش‌بینی کرد؟
جسته و گریخته آن اطلاعاتی که به دست آوردیم خانم شهین‌دخت مولاوردی مشاور زنان نهاد ریاست جمهوری به شدت ناراحت شده از این اتفاقات. چون ماجرا‌ها از حراست وزارت ورزش دارد نشات میگیرد، البته نه کل نیروهای حراست. به هر حال شخصا‌ً من خودم سالها توی مجموعه ورزشی این‌ها بودم و دیدم. یک گزارش غلط، یک گزارش مغرضانه، می‌تواند یک فرد را دچار چه مشکلاتی بکند. خانم مولاوردی مشاور زنان نهاد ریاست جمهوری وارد این پرونده شده و قصد دارد جلوی این ماجرا‌ها را بگیرد. اگر کسی تخلفی کرده، مشخصا‌ً باید اعلام شود. نه اینکه بیاییم خیلی موهوم بدون اینکه اصلا‌ً تیم مشخص باشد قضیه چه بوده و چه اتفاقی افتاده... به هر حال باید هرچه زود‌تر جلوی این ماجرا گرفته شود. فوتبالیست‌ها و فوتسالیست‌های زن در ایران به اندازه کافی محدودیت دارند. هنوز پاداش قهرمانی آسیایی‌شان را نگرفته‌اند. مشکل امکانات دارند. با تبعیض‌های متعدد مواجه‌‌اند. فقط یک قلم را کم داشتند که الان دارد به سرشان می‌آید متاسفانه.
نقشه اشتغال زنان در جهان
روزنامه آمریکایی «واشینگتن پست» نقشه اشتغال زنان در سراسر جهان را منتشر کرده است. بر اساس این نقشه، میزان اشتغال زنان در خاورمیانه و دیگر کشورهای مسلمان از سایر نقاط جهان کمتر است. روزنامه واشینگتن پست این نقشه را بر اساس آمار و داده‌های بانک جهانی و برنامه توسعه جهانی این نهاد اقتصادی تنظیم کرده. در این نقشه بیشتر کشورهای خاورمیانه و دیگر کشورهای مسلمان جهان در گروهی جا گرفته‌اند که زنان کمتر از ۲۵ درصد نیروی کار آن‌ها را تشکیل می‌دهند. در حالی که در سال‌های اخیر آمار دانشجویان دختر در ایران بالا‌تر از آمار دانشجویان پسر قرار گرفته اما نام ایران هم در میان همین گروه در کنار کشورهای ترکیه، افغانستان، پاکستان، آذربایجان و عربستان سعودی قرار دارد.
آسیه امینی فعال مسائل زنان ساکن نروژ در پاسخ به این پرسش که چرا بالا بودن آمار دختران با تحصیلات دانشگاهی در ایران بر آمار اشتغال زنان تاثیر نمی‌گذارد، می‌گوید.
آسیه امینی: الزاما‌ً تولید اندیشه که محصول یک کار دانشگاهی، یک تیم دانشگاهی دوره دانشگاهی است، منجر به این نمی‌شود که این نیروی فکری بتواند نیروی اقتصادی، نیروی تولید کار هم باشد. برای اینکه امکانات دیگری هم لازم دارد. این امکانات در کشور ما به طور مستقیم و غیرمستقیم وابسته به نهاد دولت است. بنابراین اگرچه ما می‌توانیم به طور موردی یا به طور خاص اشاره کنیم که افزایش رشد کمی زنان تحصیل‌کرده، می‌تواند روی بازار کار تاثیر داشته باشد یا روی اشتغال‌شان تاثیر داشته باشد، اما بدون در نظر گرفتن ابزار و امکانات موجود این یک کمی به نظر من نگاه آرمانگرایانه است.
اخیرا‌ً خبرگزاری فارس آماری را منتشر کرده که بر مبنای آن ۸۰ درصد زنان سرپرست خانوار در ایران نیز بیکار هستند. آسیه امینی در پاسخ به این سئوال که آیا اراده‌ای برای بالا رفتن اشتغال زنان در دولت وجود دارد یا خیر، می‌گوید:
«آن چیزی که مکتوب هست در دولت حداقل در دو دولت پیشین، و در دولت جدید هم هنوز چیزی که به اجرا دربیاید مشاهده نشده اما آن چیزی که نوشته شده یعنی طرح جامع جمعیت یک بخشی از کاری هست که نهاد دولت وظیفه دارد انجامش بدهد. می‌بینیم حداقل در ده سال گذشته اراده دولت بر این بوده که زنان در محیط‌‌های اشتغالی حضور کمتری داشته باشند. این یک ادعا نیست این چیزی هست که به انحای مختلف به روش‌های مختلف از طرف دولت نوشته و اجرا شده. از برنامه پنجم توسعه تا امروز اراده دولت و اراده حتی مجلس شورای اسلامی، اراده سایر بخش‌های حکومت بر این بوده که جلوی رشد کمی زنان شاغل گرفته شود. دورکاری، بازنشستگی زودرس، طرح‌های مختلفی برای خانه‌نشین کردن زنان، جلوگیری از ورود دختران به خیلی از رشته‌های تحصیلی دانشگاهی و عوامل دیگر. حتی در استخدام آن‌ها مقررات نانوشته‌ای که جلوی استخدام زنان را میگیرد و از طرف دیگر تشویق و ترویج به فرزند بیشتر و نشستن در خانه و ارزش گذاشتن به زنانی که همسرداری را با خانه نشینی یکی می‌دانند. همه این‌ها منجر به این می‌شود که ما با آماری روبه رو شویم که در نهایت میزان اشتغال زنان را در مقایسه با قبل خودشان، در مقایسه با انتظاری که از آن‌ها می‌رود و در مقایسه با کشورهای دیگر و جوامع دیگر آمار نومید کننده‌ای نشان دهد».
بر اساس آنچه که در نقشه روزنامه واشینگتن پست منتشر شده در کشورهایی مثل ژاپن، کره جنوبی و ایتالیا نیز کمتر از ۳۵ درصد جمعیت زنان شاغل‌اند. آمارهای بانک جهانی نشان می‌دهد که وضعیت اشتغال در کشورهای بلوک شرق سابق از دیگر نقاط جهان بهتر است.
در روسیه و کامبوج و ویتنام نزدیک به ۷۵ درصد زنانی که در سن اشتغال به سر می‌برند شاغل‌اند. در کشورهایی مثل قزاقستان، مغولستان و چین نیز دست کم ۶۵ درصد زنان شاغل هستند.
