کارشناسان حقوق دریایی و قوانین بین‌المللی در آمریکا می‌گویند که جمهوری اسلامی ایران با دستگیری و بازداشت ۱۰ تن از ملوانان نیروی دریایی آمریکا، قوانین و مقررات بین‌المللی را نقض کرده است.
نشریه «نیوی تایمز» که ویژه خبرهای نیروی دریایی و نیروهای گارد ساحلی آمریکا است، در مقاله مشروحی گفته که به عقیده کارشناسان حقوق دریایی این کشور، اقدام اخیر دولت ایران نقض خطرناک قوانین بین‌المللی بوده که تا به حال واکنشی در پی نداشته است.
به گزارش نیوی تایمز، کارشناسان حقوق دریایی بین‌الملل می‌گویند که قایق‌های آمریکایی از «حق عبور سریع و بی‌ضرر» از قلمرو آب‌های دریایی ایران برخوردارند و در قوانین دریایی، عبور بی‌ضرر شناورها تا جایی که در عملیات نظامی و جاسوسی درگیر نباشند، قانونی است.
مقام‌های پنتاگون گفته‌اند که قایق‌های آمریکایی به اشتباه وارد آب‌های ایران در خلیج فارس شده بودند.
اشتون کارتر وزیر دفاع آمریکا روز ۲۴ دی ماه در کنفرانس مطبوعاتی گفت: «تا اینجا روشن شده که ورود ملوانان آمریکایی به آب‌های ایران براثر یک اشتباه ناوبری بوده است».
وزیر دفاع آمریکا همچنین با اشاره به اینکه او مایل نیست که شاهد دستگیری آمریکایی‌ها از سوی یک نیروی نظامی بیگانه باشد، با استقبال از آزادی فوری آنها گفته بود: «به خاطر داشته باشید تصاویری که منتشر شده از دریچه نگاه رسانه‌های ایرانی بوده است».
ولی این‌گونه اظهارات و توضیحات در کاستن از واکنش تند منتقدان دولت اوباما و بویژه مدعیان کسب مقام ریاست جمهوری آمریکا و از آن جمله دانلد ترامپ کاندیدای پیشتاز جمهوریخواه تاثیری نداشت.
دانلد ترامپ روز ۲۳ دی ماه درباره دستگیری ملوانان آمریکایی از سوی ماموران ایرانی گفت: «ملوانان بیچاره را دیدید که چگونه مامور ایرانی بر سرشان داد می‌کشید؟ من از دیدن این صحنه برای کشورمان متاسف شدم».
نشریه «نیوی تایمز» به نقل از یک کارشناس حقوق دریایی تصریح کرده که ایران هیچ‌گونه دلیل قانونی برای بازداشت ملوانان آمریکایی با به کارگیری اسلحه نداشت و این امر شایسته اقدامی مناسب از سوی دولت آمریکاست.
جیمز کراسکا کارشناس حقوق نظامی در کالج دریایی آمریکا می‌گوید: «مفهوم اقدام ایران این است که قایق‌های آمریکا هیچ‌گونه حق عبور بی‌ضرر ندارند و مصونیت مطلق ملوانان این کشور [در استفاده از چنین حقی] محترم شمرده نمی‌شود».
علی فدوی فرمانده نیروی دریایی سپاه نیز گفته است که ورود قایق‌های آمریکایی به قلمرو آب‌های ایران به علت خرابی سیستم‌های ناوبری آنها بوده است.
با این حال نشریه نیوی تایمز به گزارش‌های رسانه‌های ایرانی درباره دیدار رهبر جمهوری اسلامی با چند نفر از اعضای نیروی دریایی سپاه پاسداران اشاره کرده که طی آن آیت‌الله خامنه‌ای از عملکرد آنها در بازداشت ملوانان آمریکایی تمجید کرده است.
کارشناسان حقوقی به نیوی تایمز گفته‌اند که بر اساس حقوق دریایی سازمان ملل متحد که ایران نیز کنوانسیون مربوط به آن را امضا کرده است، شناورهای جنگی از مصونیت مطلق برخوردارند و تا زمانی که دست به عملیات جنگی نزده‌اند، می‌توانند به طور مرتب و با سرعت از قلمرو آب‌های کشور دیگر عبور کنند.
پرفسور کرگ آلن استاد امور دریایی و زیست محیطی در دانشکده حقوق دانشگاه واشینگتن می‌گوید: «ایران حق دارد که در مورد عبور قایق‌های رزمی کشورهای دیگر از آب‌های خود پرس‌وجو کند و در صورتی که پاسخ‌ها را قانع کننده نیافت، باز هم حق دارد که قایق‌ها را از قلمرو آب‌های خود بیرون براند ولی حق ندارد که قایق و سرنشینان آن را بازداشت کند».
حقوق دریایی همچنین به شناورها اجازه می‌دهد که در صورت نیاز به تعمیر نیز در بندرگاه‌های کشور بیگانه پهلو بگیرند و در مورد قایق‌های آمریکایی هم ایرانی‌ها می‌توانستند کمک‌های لازم را پیشنهاد کنند، ولی حق ورود به قایق‌ها را نداشتند.
در هرحال، اگرچه بازداشت و آزادی ۱۰ ملوان نیروی دریایی آمریکا از سوی ناویان ایرانی بی‌هیچ حادثه ناگواری پایان یافته، ولی چگونگی عملکرد سپاه پاسداران همچنان مورد بحث آمریکاییان است.
