قانون هدفمندی یارانهها که قرار بود با تقسیم یارانه نقدی به اقشار کم درآمد و کسانی که از آزادسازی قیمت کالاهای یارانهای و به ویژه مواد سوختی آسیب میبینند یاری دهد و در مقابل با حذف یارانه برای مصرفکنندگان بیشتر کالاهای یارانهای به درجهای از عدالت اقتصادی دست پیدا کند، ظاهراً بر خلاف هدفهای انتخابی خود به عاملی برای گسترش فقر و فاصله طبقاتی تبدیل شده است.
نشریه «شادا»، ارگان وزارت امور اقتصاد و دارایی ایران، در گزارشی که به تازگی منتشر کرده، اعلام کرده است که اگرچه ممکن است نحوده توزیع درآمد بین دهکهای مختلف جامعه در پی اجرای فاز اول قانون هدفمندی بهبودی نشان دهد، اما این شاخص نمیتواند ملاکی برای بهبود رفاه خانواده تلقی شود. به طوری که در هشت سالی که محمود احمدینژاد ریاست دولت را در ایران بر عهده گرفت با افت شاخصهای کلان اقتصادی، سطح رفاه خانوار هم کاهش یافت و توان خرید کالاهای اساسی ۶۰ درصد، قدرت خرید مسکن ۲۵ درصد و قدرت اجاره مسکن نیز ۴۳ درصد کمتر از آخرین سال دولت هشتم-دولت محمد خاتمی- شده است.
به گزارش سایت انتخاب، هزینه تامین خوراک، پوشاک و مسکن به عنوان نیازهای اولیه خانوار در طول هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدینژاد یعنی از سال ۸۴ تا ۹۱، بیش از ۳۰۰ درصد افزایش و به عبارت دیگر مخارج خانوادهها چند برابر شده است.
از کامران دادخواه، استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل اقتصادی در بوستون پرسیدم چرا اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانهها، گسترش فقر و فاصله طبقاتی را با خود به همراه داشته است:
کامران دادخواه: به نظر من مسئله هدفمندی یارانهها مطرح نیست. آقای احمدینژاد سیاستی که پیش گرفتند مسئله ایجاد کرد. یعنی آقای احمدینژاد یک سیاست پوپولیستی انتخاب کرده بود، به این ترتیب که اولاً مقدار زیادی پول توی بازار ریخت و پخش و پلا کرد. شما اگر به میزان نقدینگی در دوران ایشان نگاه کنید بیش از شش برابر شده. در هر کجای دنیا این طور شود تورم ایجاد میشود. وقتی تورم ایجاد شد طبیعتاً به ضرر طبقات فقیر منجر میشود. آنکه پول دارد برایش مسئلهای نیست. همینطور همه قیمتها میرود بالا. دومین چیزی که آقای احمدینژاد ایجاد کرده بود مسئله عدم اطمینان بود. یعنی با حرفهایی که زده بود این طرف و آن طرف، اصولاً سرمایه گذاری و غیره مطرح نمیشد و آنچه که تولید بایستی انجام شود انجام نمیشد. و اگر هم کسی پولی داشت باید یک جای مطمئن میگذاشت. کسادی که در دوران ایشان ایجاد شده بود ناشی از این بود که با کارهایی که ایشان کرد، تحریمها افزایش پیدا کرد. با تحریمها مسئله اقتصاد هم ایجاد شد و مسئله رانتخواری و غیره. این مسائل باعث شد قیمتها بالا برود. وقتی تورم ایجاد میشود، طبیعتاً طبقات قوی بیشتر ضرر میکنند. واقعیت این است که یارانههای غیرمستقیم باید برداشته میشد ولی یارانههای مستقیم بایستی به طور مشخص در دوران گذار و بعد هم فقط به افرادی که واقعاً نیازمند هستند پرداخت میشد».
به گزارش نشریه وزارت اقتصاد ایران، آخرین اطلاعاتی که از اجرای طرح هدفمندی یارانهها منتشر شده نشان میدهد که مردم ایران پس از اجرای قانون هدفمندی فقیرتر شدهاند و میزان قدرت خرید خانوارهای ایرانی طی دوره اجرای فاز اول هدفمندی یارانهها به میزان یک و نیم درصد کاهش نشان میدهد.