انعکاس جهانی انتشار صدها هزار سند محرمانه وزارت خارجه آمريکا توسط «ویکی ليکس» و استقبال گسترده از اين اقدام، پاره ای از موسسات انتشاراتی معتبر بين المللی را به راه اندازی سايت های افشاگر اينترنتی خاص خود تازه تشويق کرده است. از راه رسيدن نسل جديد سايت های افشاگر، پايان دوران حفظ «اسناد طبقه بندی شده» را نويد می دهد.
سايت اينترنتی موسوم به «سيف هاوس» (خانه امن) که روز پنجشنبه توسط «وال استريت ژورنال» راه اندازی شد، تازه ترين افشاگر اينترنتی وابسته به موسسات بزرگ رسانه ای است.
پيشتر، «نيويورک تايمز»، و «واشنگتن پست»، و شبکه تلويزيونی «الجزيره» نيز به اقدام مشابهی مبادرت ورزيده و سايت های افشاگر خاص خود را بوجود آورده بودند.
اينترنت طی دو دهه اخير نحوه کار، تفريح، توليد و تحقيق و تجارت و بانکداری و اقتصاد و سياست را تغيير زيادی داده است. قدرت شگرف اينترنت در انتقال سريع و گسترده اخبار، و دسترسی آسان و ارزان کاربران به رويداد ها، اينک «محرمانه ها» ی جهان را هدف قرار داده است.
ویکی ليکس به نوبه خود نشان داده که حفظ اسناد و اخبار محرمانه به شيوه سابق ديگر آسان نيست. نسل تازه سايت های افشاگر اينک در صدد برهنه ساختن بيشتر اقتصاد و سياست و بانکداری در جهان برآمده اند.
حزب تازه
شکستن مهر محرمانه ها و آشکار ساختن اسرار، به ايدئولوژی حزب تازه ای در جامعه بدون مرز اينترنتی تبديل شده است. تولد اين حزب، و توسعه شعبات مستقل آن، اعتبار سازمان های اطلاعاتی، جاسوسی، تصميم گيری های سياسی، بانکداری و اقتصاد در درون و بيرون از دولت ها را به چالش گرفته است.
در اقدامی مشابه با تحولات داخلی در احزاب سياسی و مبادرت پاره ای از اعضاء به انشعاب، تعدادی از کارکنان ویکی ليکس نيز که با خط مشی جوليان آسانژ، بنيانگذار خبرساز آن، سر همراهی نداشتند در ماه دسامبر گذشته سايت اختصاصی تازه ای را به نام «اوپن ليکس» تاسيس کردند.
روزنامه وال استريت ژورنال که شعبه ای مستقل از افشاگران تازه را افتتاح کرده از کاربران خود می خواهد که با ارسال ای ميل، اطلاعات خود را از نقل و انتقالات بانکی، سوء استفاده های مالی و اداری، عملکرد خلاف مديران شرکت ها و موسسات خصوصی و دولتی در اختيار آنها قرار دهند.
هدف اصلی اين شعبه از حزب افشاگران اينترنتی، انتشار اخبار محرمانه و بازگويی گزارش هايی است که مديران ترجيح می دهند پشت پرده نگاه دارند.
در گذشته مفهوم قدرت، در گستردگی حدود آزادی ها و اختيارات شخصيت های سياسی و مالی و نظامی تعريف می شد. دمکراسی، دامنه اين قدرت را محدود و مردم عادی را در بخش بزرگی از قدرت برگزيدگان شريک ساخت.
صاحبان قدرت و نفوذ تاکنون با توسل به «محرمانه ها» و پرده پوشی، در حفظ پاره ای از اهرم های قدرت و دستاوردهای آن توفيق داشته اند. دمکراسی اينترنتی، با هدف قرار دادن محرمانه ها، مصمم به کاهش قدرت صاحبان نفوذ و بيرون کشيدن اسرار آنها از پرده است.
گزارشگران فضول
دست يافتن به اخبار محرمانه و اسرار مگو، از زمان تولد روزنامه و اختراع راديو و تلويزيون، عطش هميشگی مردم کنجکاو بوده است. اينک اينترنت و سايت های افشاگر نويد می دهند که از اين لحاظ مردم چندان تشنه نخواهند ماند.
پيش از تولد اينترنت و پا گرفتن سايت های افشاگر مانند ویکی ليکس، دست يافتن به اسرار بزرگان جامعه بيشتر مديون تصادف بود و يا کنکاش جستجو گران.
سقوط ريچارد نيکسون، رييس جمهور وقت آمريکا، در سال ۱۹۷۴، در نتيجه افشای اسرار «واترگيت» از برجسته ترين نمونه های تاثير شکستن محرمانه ها در تهديد قدرت بزرگان است.
در سال ۱۹۷۲ و در جريان انتخابات مقدماتی رييس جمهوری، افراد وابسته به نيکسون در مقر انتخاباتی نامزد رقيب دستگاه شنود کار گذاشتند و اين اقدام تصادفا لو رفت.
دو گزارشگر روزنامه واشنگتن پست، به نام های باب وود وارد و کارل برنشتاين از اين ماجرا مطلع شدند و کنکاش و نوشته های افشاگرانه آنها پس از دو سال، به استعفای نيکسون منجر شد. اين اولين استعفای يک رييس جمهور آمريکا و تنها مورد در تاريخ این کشور محسوب می شود.
در تاريخ آمريکا، افشاگری تا حدودی مورد حمايت قانون نيز بوده است، ولی نه با هدف کاهش دامنه نفوذ صاحبان رسمی قدرت.
در سال ۱۸۶۳ و در جريان جنگ داخلی، دولت آمريکا که از کيفيت کار تامين کنندگان کالاهای مورد نياز خود راضی نبود قانون «دعاوی خلاف» را از تصويب گذراند که به موجب آن افشاگران تخلفات تامين کنندگان کالاهای دولتی، مورد حمايت قرار می گرفتند (اين قانون در سال ۱۹۸۶ مورد تجديد نظر قرار گرفت و اصلاح شد.)
بهانه تولد سايت های تازه
بزرگترين علت رشد افشاگران اينترنتی، موفقيت خارق العاده ویکی ليکس بود که گزارش های جنجالی آن مدتها خبر روز در سراسر جهان می شد.
جوليان آسانژ موسس این سایت، اطلاعات محرمانه دريافتی خود را برای انتشار در اختيار تعداد محدودی از روزنامه های دستچين شده جهان قرار می داد. در اروپا روزنامه گاردين و در آمريکا نيويورک تايمز از جمله نشريات در يافت کننده اين اطلاعات بودند.
زمان انتشار گزارش های محرمانه را نيز آسانژ شخصا تعيين می کرد. تازه ترين گزارش از اين دست مربوط به نحوه اداره بازداشتی هايی است که دولت آمريکا در «گوانتانومو» نگاهداری می کند.
روزنامه نيويورک تايمز اخيرا بخش هايی از اين گزارش را بر خلاف خواسته ویکی ليکس انتشار داد. نيويورک تايمز در توضيح اين عهد شکنی مدعی شد که اطلاعات خود را از منبع ديگری به دست آورده است و متعاقبا ویکی ليکس نيز محدوديت انتشاراتی خود را در مورد هفت روزنامه دريافت کننده گزارش لغو کرد.
مقابله انتشاراتی ویکی ليکس با نيويورک تايمز، روزنامه بزرگ آمريکايی را به داير کردن سايت اينترنتی خاص خود وادار ساخت، اقدامی که اينک وال استريت ژورنال نيز دنبال کرده است.
افزايش تعداد سايت های افشاگر، بی شک بازار افشاگری را تا مدتی داغ نگاه خواهد داشت.
در ميان مدت، پنهانکاری سياستمداران، بانکداران و صاحبان قدرت بسيار دشوار تر از پيش خواهد شد. نتيجه ساده توسعه شعبات و افزايش تعداد دفاتر اين حزب تازه خبری، محدود ساختن دامنه قدرت طبقه ممتاز، از راه شريک کردن مردم در دانسته های محرمانه آنها است.
سايت اينترنتی موسوم به «سيف هاوس» (خانه امن) که روز پنجشنبه توسط «وال استريت ژورنال» راه اندازی شد، تازه ترين افشاگر اينترنتی وابسته به موسسات بزرگ رسانه ای است.
پيشتر، «نيويورک تايمز»، و «واشنگتن پست»، و شبکه تلويزيونی «الجزيره» نيز به اقدام مشابهی مبادرت ورزيده و سايت های افشاگر خاص خود را بوجود آورده بودند.
اينترنت طی دو دهه اخير نحوه کار، تفريح، توليد و تحقيق و تجارت و بانکداری و اقتصاد و سياست را تغيير زيادی داده است. قدرت شگرف اينترنت در انتقال سريع و گسترده اخبار، و دسترسی آسان و ارزان کاربران به رويداد ها، اينک «محرمانه ها» ی جهان را هدف قرار داده است.
ویکی ليکس به نوبه خود نشان داده که حفظ اسناد و اخبار محرمانه به شيوه سابق ديگر آسان نيست. نسل تازه سايت های افشاگر اينک در صدد برهنه ساختن بيشتر اقتصاد و سياست و بانکداری در جهان برآمده اند.
حزب تازه
شکستن مهر محرمانه ها و آشکار ساختن اسرار، به ايدئولوژی حزب تازه ای در جامعه بدون مرز اينترنتی تبديل شده است. تولد اين حزب، و توسعه شعبات مستقل آن، اعتبار سازمان های اطلاعاتی، جاسوسی، تصميم گيری های سياسی، بانکداری و اقتصاد در درون و بيرون از دولت ها را به چالش گرفته است.
در اقدامی مشابه با تحولات داخلی در احزاب سياسی و مبادرت پاره ای از اعضاء به انشعاب، تعدادی از کارکنان ویکی ليکس نيز که با خط مشی جوليان آسانژ، بنيانگذار خبرساز آن، سر همراهی نداشتند در ماه دسامبر گذشته سايت اختصاصی تازه ای را به نام «اوپن ليکس» تاسيس کردند.
روزنامه وال استريت ژورنال که شعبه ای مستقل از افشاگران تازه را افتتاح کرده از کاربران خود می خواهد که با ارسال ای ميل، اطلاعات خود را از نقل و انتقالات بانکی، سوء استفاده های مالی و اداری، عملکرد خلاف مديران شرکت ها و موسسات خصوصی و دولتی در اختيار آنها قرار دهند.
هدف اصلی اين شعبه از حزب افشاگران اينترنتی، انتشار اخبار محرمانه و بازگويی گزارش هايی است که مديران ترجيح می دهند پشت پرده نگاه دارند.
در گذشته مفهوم قدرت، در گستردگی حدود آزادی ها و اختيارات شخصيت های سياسی و مالی و نظامی تعريف می شد. دمکراسی، دامنه اين قدرت را محدود و مردم عادی را در بخش بزرگی از قدرت برگزيدگان شريک ساخت.
صاحبان قدرت و نفوذ تاکنون با توسل به «محرمانه ها» و پرده پوشی، در حفظ پاره ای از اهرم های قدرت و دستاوردهای آن توفيق داشته اند. دمکراسی اينترنتی، با هدف قرار دادن محرمانه ها، مصمم به کاهش قدرت صاحبان نفوذ و بيرون کشيدن اسرار آنها از پرده است.
گزارشگران فضول
دست يافتن به اخبار محرمانه و اسرار مگو، از زمان تولد روزنامه و اختراع راديو و تلويزيون، عطش هميشگی مردم کنجکاو بوده است. اينک اينترنت و سايت های افشاگر نويد می دهند که از اين لحاظ مردم چندان تشنه نخواهند ماند.
پيش از تولد اينترنت و پا گرفتن سايت های افشاگر مانند ویکی ليکس، دست يافتن به اسرار بزرگان جامعه بيشتر مديون تصادف بود و يا کنکاش جستجو گران.
سقوط ريچارد نيکسون، رييس جمهور وقت آمريکا، در سال ۱۹۷۴، در نتيجه افشای اسرار «واترگيت» از برجسته ترين نمونه های تاثير شکستن محرمانه ها در تهديد قدرت بزرگان است.
در سال ۱۹۷۲ و در جريان انتخابات مقدماتی رييس جمهوری، افراد وابسته به نيکسون در مقر انتخاباتی نامزد رقيب دستگاه شنود کار گذاشتند و اين اقدام تصادفا لو رفت.
دو گزارشگر روزنامه واشنگتن پست، به نام های باب وود وارد و کارل برنشتاين از اين ماجرا مطلع شدند و کنکاش و نوشته های افشاگرانه آنها پس از دو سال، به استعفای نيکسون منجر شد. اين اولين استعفای يک رييس جمهور آمريکا و تنها مورد در تاريخ این کشور محسوب می شود.
در تاريخ آمريکا، افشاگری تا حدودی مورد حمايت قانون نيز بوده است، ولی نه با هدف کاهش دامنه نفوذ صاحبان رسمی قدرت.
در سال ۱۸۶۳ و در جريان جنگ داخلی، دولت آمريکا که از کيفيت کار تامين کنندگان کالاهای مورد نياز خود راضی نبود قانون «دعاوی خلاف» را از تصويب گذراند که به موجب آن افشاگران تخلفات تامين کنندگان کالاهای دولتی، مورد حمايت قرار می گرفتند (اين قانون در سال ۱۹۸۶ مورد تجديد نظر قرار گرفت و اصلاح شد.)
بهانه تولد سايت های تازه
بزرگترين علت رشد افشاگران اينترنتی، موفقيت خارق العاده ویکی ليکس بود که گزارش های جنجالی آن مدتها خبر روز در سراسر جهان می شد.
جوليان آسانژ موسس این سایت، اطلاعات محرمانه دريافتی خود را برای انتشار در اختيار تعداد محدودی از روزنامه های دستچين شده جهان قرار می داد. در اروپا روزنامه گاردين و در آمريکا نيويورک تايمز از جمله نشريات در يافت کننده اين اطلاعات بودند.
زمان انتشار گزارش های محرمانه را نيز آسانژ شخصا تعيين می کرد. تازه ترين گزارش از اين دست مربوط به نحوه اداره بازداشتی هايی است که دولت آمريکا در «گوانتانومو» نگاهداری می کند.
روزنامه نيويورک تايمز اخيرا بخش هايی از اين گزارش را بر خلاف خواسته ویکی ليکس انتشار داد. نيويورک تايمز در توضيح اين عهد شکنی مدعی شد که اطلاعات خود را از منبع ديگری به دست آورده است و متعاقبا ویکی ليکس نيز محدوديت انتشاراتی خود را در مورد هفت روزنامه دريافت کننده گزارش لغو کرد.
مقابله انتشاراتی ویکی ليکس با نيويورک تايمز، روزنامه بزرگ آمريکايی را به داير کردن سايت اينترنتی خاص خود وادار ساخت، اقدامی که اينک وال استريت ژورنال نيز دنبال کرده است.
افزايش تعداد سايت های افشاگر، بی شک بازار افشاگری را تا مدتی داغ نگاه خواهد داشت.
در ميان مدت، پنهانکاری سياستمداران، بانکداران و صاحبان قدرت بسيار دشوار تر از پيش خواهد شد. نتيجه ساده توسعه شعبات و افزايش تعداد دفاتر اين حزب تازه خبری، محدود ساختن دامنه قدرت طبقه ممتاز، از راه شريک کردن مردم در دانسته های محرمانه آنها است.
