در پنجاهمين سال تاسیس سازمان کشورهای صادر کننده نفت، اوپک، که به مناسبت آن مراسمی در تهران برپا شد، يک کميته سنای آمريکا، پيش نويس لايحه ای را تصويب کرده که بر اساس آن، کشورهای عضو اوپک، به اتهام تحميل قيمت های بيشتر، در دادگاه های آمريکا تحت تعقيب قرار خواهند گرفت.
روزنامه آمریکایی وال استريت ژورنال در گزارشی نوشته است که با اين حال، باراک اوباما رييس جمهور آمريکا، عامل گرانی فعلی قيمت نفت خام را دلالان و سفته بازان بازارهای بورس می داند.
رادیو فردا در گفت و گو با منصور کشفی، استاد دانشگاه در تگزاس و کارشناس انرژی فسيلی، موقعيت اوپک را در پنجاهمين سال تاسيس آن جويا شده است:
منصور کشفی: وقتی اوپک در سال ۱۹۶۱ تاسيس شد، ايران در شرايط بسيار مطلوبی بود. در واقع رهبری اوپک را به عهده داشت و سالها بود که دبير کل اوپک هم يک فرد ايرانی – آقای روحانی - بود. مسائل اوپک در آن سال ها هرگز به اجرا گذاشته نمی شد مگر اينکه ايران آن را تاييد می کرد.
الان عربستان سعودی هم همين رل را بازی می کند، البته نه به همان محکمی و قدرتی که ايران در آن سالها بر عهده داشت.
اوپک در حال حاضر آن قدرت گذشته را ندارد. برای اينکه در طول ۳۰ سال گذشته به سمتی رفته است که برخی از اعضاء آن، از جمله دولت جمهوری اسلامی يا مثلا دولت ونزوئلا از نفت به عنوان يک حربه سياسی استفاده می کنند.
دولت جمهوری اسلامی بارها و بارها تهديد کرده و گفته است که ما تنگه هرمز را می بنديم و جلوی صادرات نفت را می گيريم. در گذشته به اين شکل نبود. متاسفانه الان اين طور شده است. اين است که آن پرستيژ و برد سابق اوپک امروز بحث برانگيز است.
آقای کشفی، قيمت نفت خام و به دنبال آن، فرآورده های پالايش شده آن در حال بالا رفتن است، که البته دلايل گوناگونی دارد. فکر می کنيد که در کنفرانس آينده وزيران کشورهای عضو اوپک که در ژوئن آينده در وين تشکيل می شود، نسبت به افزايش ميزان توليد نفت تصميم تازه ای گرفته خواهد شد تا از آسيب روند بهبود اقتصاد جهانی جلوگيری شود؟
به اين نکته توجه کنيد که معمولا به طور سنتی قيمت نفت و محصولات نفتی مانند بنزين همواره در اوايل بهار و بخصوص ماه آوريل ، بالا می رود.
به اين دليل که پالايشگاه ها بايد محصولات توليدی خودشان را از محصولات زمستانی به محصولات تابستانی تبديل کنند که در واقع تغييراتی را در نوع و کار پالايشگاه لازم دارد.
پس برای مدت کوتاهی محصولات نفتی و به خصوص بنزين در بازار کم می شود و در نتيجه قيمت بنزين افزايش پيدا می کند.
البته در حال حاضر عوامل ديگری به جز اين مسئله سنتی نيز وجود دارد و آن اين است که در حال حاضر وضعيت اقتصادی رو به بهبود است و به همين دليل هم مصرف بنزين و محصولات نفتی، به ويژه در کشورهای شرق آسيا، مثل چين بيشتر می شود.
عامل اصلی اين افزايش را فعلا می شود رستاخيز مردم در کشورهای نفت خيز شمال آفريقا و خاورميانه دانست که باعث افزايش قيمت نفت شده است.
اوپک در حال حاضر به طور رسمی نزديک به ۲۹ ميليون بشکه نفت توليد می کند ولی نزديک به ۳۰ ميليون بشکه به طور غيررسمی، توليد اضافه دارد که البته برای اين توليد غيررسمی مجاز نيست. ولی اين کار را کشورهای عضو اوپک انجام می دهند چون قيمت نفت بالاست.
اگر اوپک رسما اعلام کند که توليد نفت را افزايش می دهد، طبعا قيمت نفت تنزل پيدا می کند و اين به زيان برخی از کشورها، از جمله دولت جمهوری اسلامی، ونزوئلا و چند کشور ديگر است که مايل نيستند بالانسی بين اقتصاد جهانی و محصولات نفتی و مصرف نفت ايجاد شود.
روزنامه آمریکایی وال استريت ژورنال در گزارشی نوشته است که با اين حال، باراک اوباما رييس جمهور آمريکا، عامل گرانی فعلی قيمت نفت خام را دلالان و سفته بازان بازارهای بورس می داند.
رادیو فردا در گفت و گو با منصور کشفی، استاد دانشگاه در تگزاس و کارشناس انرژی فسيلی، موقعيت اوپک را در پنجاهمين سال تاسيس آن جويا شده است:
منصور کشفی: وقتی اوپک در سال ۱۹۶۱ تاسيس شد، ايران در شرايط بسيار مطلوبی بود. در واقع رهبری اوپک را به عهده داشت و سالها بود که دبير کل اوپک هم يک فرد ايرانی – آقای روحانی - بود. مسائل اوپک در آن سال ها هرگز به اجرا گذاشته نمی شد مگر اينکه ايران آن را تاييد می کرد.
الان عربستان سعودی هم همين رل را بازی می کند، البته نه به همان محکمی و قدرتی که ايران در آن سالها بر عهده داشت.
اوپک در حال حاضر آن قدرت گذشته را ندارد. برای اينکه در طول ۳۰ سال گذشته به سمتی رفته است که برخی از اعضاء آن، از جمله دولت جمهوری اسلامی يا مثلا دولت ونزوئلا از نفت به عنوان يک حربه سياسی استفاده می کنند.
دولت جمهوری اسلامی بارها و بارها تهديد کرده و گفته است که ما تنگه هرمز را می بنديم و جلوی صادرات نفت را می گيريم. در گذشته به اين شکل نبود. متاسفانه الان اين طور شده است. اين است که آن پرستيژ و برد سابق اوپک امروز بحث برانگيز است.
آقای کشفی، قيمت نفت خام و به دنبال آن، فرآورده های پالايش شده آن در حال بالا رفتن است، که البته دلايل گوناگونی دارد. فکر می کنيد که در کنفرانس آينده وزيران کشورهای عضو اوپک که در ژوئن آينده در وين تشکيل می شود، نسبت به افزايش ميزان توليد نفت تصميم تازه ای گرفته خواهد شد تا از آسيب روند بهبود اقتصاد جهانی جلوگيری شود؟
به اين نکته توجه کنيد که معمولا به طور سنتی قيمت نفت و محصولات نفتی مانند بنزين همواره در اوايل بهار و بخصوص ماه آوريل ، بالا می رود.
به اين دليل که پالايشگاه ها بايد محصولات توليدی خودشان را از محصولات زمستانی به محصولات تابستانی تبديل کنند که در واقع تغييراتی را در نوع و کار پالايشگاه لازم دارد.
پس برای مدت کوتاهی محصولات نفتی و به خصوص بنزين در بازار کم می شود و در نتيجه قيمت بنزين افزايش پيدا می کند.
البته در حال حاضر عوامل ديگری به جز اين مسئله سنتی نيز وجود دارد و آن اين است که در حال حاضر وضعيت اقتصادی رو به بهبود است و به همين دليل هم مصرف بنزين و محصولات نفتی، به ويژه در کشورهای شرق آسيا، مثل چين بيشتر می شود.
عامل اصلی اين افزايش را فعلا می شود رستاخيز مردم در کشورهای نفت خيز شمال آفريقا و خاورميانه دانست که باعث افزايش قيمت نفت شده است.
اوپک در حال حاضر به طور رسمی نزديک به ۲۹ ميليون بشکه نفت توليد می کند ولی نزديک به ۳۰ ميليون بشکه به طور غيررسمی، توليد اضافه دارد که البته برای اين توليد غيررسمی مجاز نيست. ولی اين کار را کشورهای عضو اوپک انجام می دهند چون قيمت نفت بالاست.
اگر اوپک رسما اعلام کند که توليد نفت را افزايش می دهد، طبعا قيمت نفت تنزل پيدا می کند و اين به زيان برخی از کشورها، از جمله دولت جمهوری اسلامی، ونزوئلا و چند کشور ديگر است که مايل نيستند بالانسی بين اقتصاد جهانی و محصولات نفتی و مصرف نفت ايجاد شود.
