رئیسجمهوری ایران سه هفته پس از مرگ جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در استانبول، قتل این روزنامهنگار منتقد سعودی را «جنایت» خواند و از «دولت برادر و دوست» ترکیه خواست تا تحقیقات در این موضوع را دقیق و بیطرفانه ادامه دهد.
حسن روحانی که روز چهارشنبه، دوم آبان، در جلسه هیئت دولت سخن میگفت، برای نخستین بار موضع دولت ایران در این زمینه را بیان کرد و گفت قتل این روزنامهنگار منتقد «آزمایش و امتحان بزرگی برای همه کشورهای جهان» است و «بدون تردید موضعگیری آمریکا، اروپا و دیگر کشورهای جهان در این مسئله نشان میدهد که آنها چقدر در زمینه حقوق بشر و حفظ کرامت انسانی حساسیت دارند».
وی با «تکاندهنده» خواندن قتل خاشقجی، از ترکیه خواست تا «روند تحقیقات در این موضوع را دقیق و بیطرفانه ادامه دهد تا کاملاً تمام ابعاد و زوایای این جنایت که در دهههای اخیر بیسابقه بوده و در قرنهای گذشته انجام میشد، برای جهانیان آشکار شود».
جمال خاشقجی روز دوم اکتبر برای گرفتن گواهی تجرد و ازدواج با نامزدش به کنسولگری عربستان در استانبول رفت ولی دیگر از آن خارج نشد. ترکیه میگوید که وی در یک «قتل برنامهریزی شده»، توسط یک گروه ۱۵ نفره اعزامی از عربستان کشته و جسدش قطعهقطعه شده است.
مقامهای سعودی طی دو هفته اول روایتهای متناقضی درباره سرنوشت این روزنامهنگار بیان کردند ولی سرانجام جمعه شب گذشته اعلام کردند که آقای خاشقجی در جریان یک «دعوا و درگیری» در کنسولگری کشته شده است.
ریاض از بازداشت ۱۸ نفر به اتهام دست داشتن در این قتل خبر داده، ولی رجب طیب اردوغان، رئیسجمهوری ترکیه، این اقدام را کافی ندانسته و خواستار محاکمه و مجازات عاملان و آمران این اتفاق شده است.
مقامهای ایران به مدت سه هفته درباره این موضوع سکوت کرده بودند و صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه ایران، نخستین مقامی بود که روز ۳۰ مهر در این زمینه اظهارنظر کرد و گفت که این قتل «ماهیت تروریستپرور» عربستان را نشان داد.
حسن روحانی نیز در سخنان روز چهارشنبه خود به ریاض تاخت و حکومت عربستان را «یک جمع قبیلهای» توصیف کرد که به گفته او «از حاشیه امنیتی برخوردار است و ارتکاب چنین جنایتی با اتکاء به ابرقدرتی است که از آنها حمایت میکند».
ظاهرا اشاره رئیسجمهوری ایران به ایالات متحده است که میگوید منتظر تکمیل تحقیقات و دریافت شواهد و مدارک درباره دست داشتن حکومت عربستان در قتل جمال خاشقجی است. مایک پنس، معاون رئیسجمهوری آمریکا، گفته است که این اقدام بدون پاسخ نخواهد ماند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، روز سهشنبه از روایتهای متناقض ریاض درباره این موضوع انتقاد کرد و گفت که این «بزرگترین پنهانکاری تاریخ» است.
حسن روحانی میگوید: «کسی تصور نمیکرد که در دنیای امروز و در قرن جدید شاهد این چنین قتل سازمان یافتهای بوده و دستگاهی برای انجام یک قتل فجیع برنامهریزی بکند» و مدعی شد که «فکر نمیکنم بدون حمایت آمریکا کشوری جرأت ارتکاب چنین جنایتی را داشته باشد.»
وی افزود: «از دیدگاه فرهنگ اسلامی مواجهه با چنین جنایتهایی کاملاً روشن است و بر این اساس اگر یک نفر کشته شود، از نظر ما انسانیت کشته شده است. باید ببینیم که کشورهای مدعی حقوق بشر در این زمینه چه واکنشی خواهند داشت.»
بسیاری از کشورهای جهان قتل این روزنامهنگار منتقد سعودی را به شدت محکوم کرده و خواستار انجام تحقیقات کامل درباره این حادثه شدهاند. آلمان صدور تسلیحات به عربستان را متوقف کرده و بسیاری از مدیران و مقامهای بینالمللی حضور در یک کنفرانس مهم سرمایهگذاری در ریاض را بایکوت کردند.
جمهوری اسلامی ایران خود هم اکنون درگیر موضوع بازداشت اسدالله اسدی، دیپلماتش، به اتهام دست داشتن در طرح حمله به نشست سازمان مجاهدین خلق در پاریس است و پیش از این نیز به قتل دهها نفر از منتقدان حکومت در خارج از کشور و بمبگذاری متهم شده بود.
مقامهای تهران بارها قتل مخالفان خود در داخل و خارج را به «عناصر خودسر» نسبت دادهاند، عناصری که در قتلهای زنجیرهای در اواخر دهه هفتاد شمسی از درون وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی بودند.