مقامات سوئیسی و آمریکایی روز چهارشنبه ۲۰ آذر به خبرگزاری رویترز گفتند سازوکار بشردوستانه برای صادرات مواد غذایی و دارو به ایران طی ماه‌های آینده راه‌اندازی خواهد شد.
این سازوکار می‌تواند به صادرات کالاهای سوئیسی به ایران بدون نقض تحریم‌های آمریکا کمک کند.
تحریم‌های آمریکا علیه ایران که پس از خروج دولت دونالد ترامپ از برجام در اردیبهشت پارسال به اجرا در آمد مواد غذایی، دارو و سایر اقلام بشردوستانه را شامل نمی‌شود. اما این تحریم‌های شدید که تمامی عرصه‌های مهم اقتصاد ایران از جمله صادرات نفت، شبکه بانکی و کشتیرانی را در بر می‌گیرد باعث شده که اکثر بانک‌های مهم خارجی از معامله با ایران حتی در زمینه معاملات بشردوستانه پرهیز کنند.
پاسکال بِریسویل، وزیر خارجه سوئیس، و ادوارد مک مولن، سفیر آمریکا در سوئیس روز چهارشنبه، چند روز پس از تبادل زندانیان بین ایران و آمریکا که با میانجیگری سوئیس انجام شد، در مصاحبه‌های جداگانه‌ای با خبرگزاری رویترز پيشرفت چشمگير در تنظيم اين سازوکار ويژه را اعلام کردند.
خانم بِریسویل گفت: «نقش ما تامین مواد غذایی و دارو و وسایل پزشکی برای مردم ایران است و به همین خاطر تلاش می‌کنیم که این کانال بشردوستانه راه‌اندازی شود».
دولت آمریکا ماه اکتبر اعلام کرد که این نوع معاملات نباید از طریق بانک مرکزی ایران انجام شوند و هیچ پولی به حساب ایران واریز نخواهد شد تا امنیت مالی صادرکنندگان سوئیسی تضمین شود.
وزیر خارجه سوئیس افزود: «در نهایت این به بانک‌ها و شرکت‌هایی که می‌خواهند در این برنامه مشارکت کنند بستگی خواهد داشت. اخیرا در این زمینه به پیشرفت‌هایی دست یافته‌ایم».
او در پاسخ به این سئوال که آیا این سازوکار در نیمه اول سال ۲۰۲۰ عملی خواهد شد گفت: «امیدوارم. ولی پیش‌بینی این موضوع دشوار است چون کاملا در کنترل ما نیست».
ادوارد مک مولن، سفیر آمریکا در سوئیس، نیز در این زمینه ابراز امیدواری کرد و گفت: «خوشبختانه ما اکنون در همکاری با سوئیس مشغول کار روی جزئیات نهایی این سازوکار هستیم و امیدوارم این مذاکرات در آینده نزدیک به نتیجه برسد».
در حال حاضر برخی از شرکت‌های بزرگ سوئیسی مثل «نستله» و شرکت‌های داروسازی «هوفمان لا روش» و «نووارتیس» در ایران مشغول تولید هستند. این سازوکار جدید تولیدکنندگان کوچکتر سوئيسی را به صدور مواد غذایی و دارو به ایران تشویق خواهد کرد.
تلاش‌های قدرت‌های اروپایی به رهبری فرانسه برای راه‌اندازی یک سازوکار مالی ویژه با ایران برای صادرات اقلام بشردوستانه به آن کشور تاکنون به نتیجه نرسیده است.
وزیر خارجه سوئیس افزود: «اگر این مدل (سوئیسی) عملی شود بسیار خوب می‌شود که دیگران نیز آن را دنبال کنند. این مدل ابزاری برای رقابت نیست، صرفا یک روش متفاوت است».
سوئیس به عنوان یک کشور بی‌طرف حدود چهل سال حافظ منافع آمریکا در ایران بوده است. مناسبات دیپلماتیک ایران و آمریکا به فاصله کوتاهی پس از وقوع انقلاب بهمن ۱۳۵۷ قطع شد.
وزیران خارجه ایران و سوئیس در ماه اکتبر در ژنو با هم دیدار و گفت‌وگو کردند. آنها چند روز پیش همزمان با تبادل زندانیان ایرانی و آمریکایی در شهر زوریخ سوئیس نیز با یکدیگر ملاقات کردند.
وزیر خارجه سوئیس در بخش دیگری از مصاحبه با خبرگزاری رویترز گفت: «ما آماده هستیم که در صورت تقاضای دو طرف زمینه تبادل بیشتر زندانیان دو کشور را فراهم کنیم».
