دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، روز سهشنبه ۲۱ اسفند در نامهای به کنگره ایالات متحده «وضعیت اضطراری ملی» علیه ایران را برای یکسال دیگر تمدید کرد.
بر اساس بیانیه کاخ سفید، آقای ترامپ در نامه خود نوشته که مصمم است با تمدید وضعیت اضطراری ملی، تحریمهای جامعی که «در پاسخ به تهدید» ایران برقرار شدهاند، حفظ شود.
آقای ترامپ ایران را یک «تهدید جدی» خوانده و یادآور شده که دولت او ده ماه پیش از توافق هستهای قدرتهای جهانی با ایران (برجام) خارج شد و تحریمهای تازهای علیه تهران برقرار کرد.
دونالد ترامپ ادامه برنامه هستهای و موشکی ایران، و نیز حمایت آن از «گروههای تروریستی» را «تهدیدی فوقالعاده جدی» علیه امنیت ملی، سیاست خارجی و اقتصاد آمریکا خوانده است.
به دنبال حمله دانشجویان گروه موسوم به «خط امام» به سفارت آمریکا در تهران و اشغال سفارت و به گروگان گرفتن کارکنان آن، جیمی کارتر، رئیسجمهوری وقت ایالات متحده، تحریمهایی علیه ایران وضع کرد.
اما نخستین بار در سال ۱۹۹۵ و در زمان ریاستجمهوری بیل کلینتون، «وضعیت اضطراری ملی» علیه ایران اعلام شد.
آقای کلینتون در فرمان اولیه تحریم علیه تهران، همکاری تجاری آمریکا در صنعت نفتوگاز ایران را ممنوع، و دو ماه بعد نیز آن را مشمول هر نوع تجارت با ایران کرد.
کنگره آمریکا هم در سال ۱۹۹۵ قانون تحریمهای دوگانه علیه ایران و لیبی را تصویب کرد که برای نخستین بار به شرکتهای خارجی هشدار داده شد که سرمایهگذاری بیش از ۲۰ میلیون دلاری آنها در این دو کشور با مجازات روبرو خواهد شد.
قانون مجازات یاد شده چون از سوی سناتور آلفونسو داماتو پیشنهاد شده بود، به «قانون داماتو» یا «ایلسا» شهرت یافت؛ اما سال ۲۰۰۶ در پی خروج لیبی از تحریمها، این لایحه به «آیسا» تغییر نام یافت که تا به امروز تنها شامل ایران است.
همزمان، بیل کلینتون تا آخر دوران ریاستجمهوری خود، و پس از او نیز جرج بوش و باراک اوباما، هر یک در هشت سال ریاستجمهوریشان «وضعیت اضطراری ملی» در ارتباط با ایران را تمدید کردند.
پس از آنکه برجام در سال ۲۰۱۵ بدست آمد، کاخ سفید هم «وضعیت اضطراری ملی» علیه ایران را تمدید کرد و هم قانون «آیسا» در پاییز ۲۰۱۶ با اکثریتی چشمگیر در هر دو مجلس نمایندگان و سنا، و این بار، به مدت ده سال تمدید شد.
پس از آنکه برجام در سال ۲۰۱۵ بدست آمد، کاخ سفید هم «وضعیت اضطراری ملی» علیه ایران را تمدید کرد و هم قانون «آیسا» در پاییز ۲۰۱۶ با اکثریتی چشمگیر در هر دو مجلس نمایندگان و سنا، و این بار، به مدت ده سال تمدید شد.
ایران معتقد بود که در پی دستیابی به برجام، غیر از تحریمهایی که بر اساس قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل علیه این کشور اعمال شده بود، تمدیدهای آمریکا در خصوص ایران نیز باید لغو شود اما این اتفاق رخ نداد.
دولت کنونی آمریکا به ایران گفته است که با اجابت ۱۲ شرطی که مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده اعلام کرده است، تحریمها برطرف خواهد شد و دونالد ترامپ نیز سران ایران را به مذاکره فرا خوانده است.
جمهوری اسلامی اما تاکید کرده که از مسیر خود «عقبنشینی نخواهد کرد» و نه تنها وارد مذاکره با دولت کنونی آمریکا نمیشود بلکه هر نوع مذاکره جدید بر سر برجام را قویا رد میکند.
«وضعیت اضطراری ملی» علیه جمهوری اسلامی ایران در حالی برای یک سال دیگر تمدید شد که از زمان خروج آمریکا از برجام، تهران زیر فشار اقتصادی کم سابقهای قرار گرفته است.
سران جمهوری اسلامی، از جمله حسن روحانی، رئیسجمهوری، تاکید کردهاند که برای دور زدن تحریمهای سنگین اخیر آمریکا، «با افتخار» تلاش خواهند کرد.
با وجود این، چشمانداز تمدید معافیتهای صدور نفت ایران از اواسط بهار ۱۳۹۸ روشن نیست؛ امری که ممکن است درآمد ایران را در سال پیش رو حتی از ارقام پیشبینی شده در لایحه بودجه دولت به شدت کمتر کند.
بودجه سال ۱۳۹۸ که به تازگی در مجلس تصویب شد، نشان میدهد سالی بسیار دشوار در انتظار مردم ایران است به گونهای که بازگشت کوپن، دستکم برای تامین بخشی از اساسیترین نیازهای مردم، پیشبینی شده و حدود ۱۴ میلیارد دلار نیز برای خرید مایحتاج اساسی اختصاص یافته است.