رئیس‌جمهوری آمریکا پس از سه سال تلاش دولتش برای رسیدن به راهکاری برای حل نزاع ده‌ها ساله بین اسرائیل و فلسطینی‌ها، از طرح صلحی که پیشاپیش نام «معامله قرن» را به آن داده بود، رونمایی کرد.
دونالد ترامپ که روز سه‌شنبه هشتم بهمن مقابل هواداران اسرائیل و کنار بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، در کاخ سفید از این طرح رونمایی می‌کرد، گفت که او برای اسرائیل کارهای زیادی انجام داده است، اما در عین حال اظهار داشت که خواستار یک معامله عالی برای فلسطینی‌ها نیز هست.
آقای ترامپ این طرح را یک فرصت تاریخی برای فلسطینیان نامید که بتوانند یک کشور مستقل تشکیل بدهند.
رئیس‌جمهوری آمریکا تصریح کرد: «من دیروز با بنیامین نتانیاهو و رقیب او، بنی گانتس، دیدار کردم؛ آنها صلح می‌خواهند. من در نخستین سفرم به خارج از آمریکا در مقام ریاست‌جمهوری، به اسرائیل که کشوری کوچک در خاورمیانه است رفتم اما این کشور کوچک سرزمین تجاری و نمونه دموکراسی و کشوری محبوب در قلوب مردم آمریکا است و خاک اسرائیل مقدس است و ما نخواهیم گذاشت که تاریخ سیاه تکرار شود».
او افزود: «من با سران فلسطین از جمله آقای محمود عباس دیدار کردم و گفتم که بخت بهتری برای رسیدن به صلح و داشتن زندگی شکوفا و خروج از دایره سیاه زندگی سخت دارید؛ بعدها با آقای عباس در کاخ سفید دیدار کردم. روسای جمهوری پیشین آمریکا، برای صلح خاورمیانه تلاش کردند اما من فردی نیستم که از زیر بار مشکلات سنگین شانه خالی کنم؛ طرح صلح ما راهکاری برای زندگی بهتر و شکوفاتر برای هر دو طرف است».
به گفته آقای ترامپ، «معامله قرن» با طرح‌های پیشین متفاوت و جامع‌تر از آنها است. «ما راهکارهای خوبی برای زندگی بهتر و امنیت آنها ارائه کرده‌ایم؛ یک راه حل که می‌توان آن را برد- برد نامید».
طرح جدید دولت ترامپ، سرزمین‌های تحت کنترل فلسطینیان را بیش از دو برابر می‌کند، اگرچه حق حاکمیت بر شهرک‌های مهم در کرانه باختری را به اسرائیل می‌دهد، امری که فلسطینیان تقریبا به طور حتم با آن مخالفت خواهند کرد.
فلسطینیان که این طرح را پیشاپیش رد کرده‌اند، ترامپ را به جانبداری از اسرائیل و اتخاذ سیاست‌هایی به سود این کشور و به زیان فلسطینیان متهم می‌سازند.
طبق طرح صلح خاورمیانه، ساخت‌وساز شهرک‌های اسرائیلی برای چهار سال متوقف می‌شود و در طول این مدت درباره جزئیات یک توافق جامع مذاکره می‌شود. اما مشخص نیست که اگر توافق نهایی در طول این چهار سال حاصل نشود، آیا همچنان عملیات ساخت‌وساز شهرک‌ها متوقف می‌ماند یا نه.
رئیس‌جمهوری آمریکا در بخشی از اظهاراتش گفت: «بنیامین نتانیاهو دیروز به من گفت که مایل است این طرح را به عنوان مبنایی برای صلح بپذیرد و امیدوارم که فلسطینیان نیز آن را قبول کند؛ ما با وضعیتی روبرو هستیم که باید گفت همه مردم اسرائیل و در منطقه خواهان صلح هستند. این نخستین بار است که اسرائیل موافق است نقشه‌ای برای صلح ارائه شود و آقای نتانیاهو شهامت برداشتن گام در این زمینه را دارد».
او گفت: «ما کمیته‌ای تشکیل خواهیم داد تا جزئیات نقشه مرزها را به شما ارائه کنیم. ما نقشه مرزهای فلسطین را نیز ارائه خواهیم کرد اما مشروط به آنکه در این طرح همکاری کنند».
آقای ترامپ با بیان اینکه این طرح «حاکمیت اسرائیل را به رسمیت می‌شناسد» تصریح کرد که «اورشلیم پایتخت غیرقابل تقسیم اسرائیل باقی خواهد ماند».
او با تاکید بر اینکه این طرح «نباید امنیت اسرائیل را زیر سئوال ببرد»، افزود: «همه می‌دانند که من برای اسرائیل کارهای بزرگی کرده‌ام و اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخته و سفارت را به اورشلیم منتقل کرده و حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را قبول کرده‌ام و نیز از توافق بد هسته‌ای با ایران خارج شدم».
رئیس‌جمهوری آمریکا گفت: «روشن است که عادلانه خواهد بود من برای فلسطینیان نیز کارهای بزرگی انجام دهم؛ این یک گام تاریخی بزرگ برای فلسطینیان و شاید آخرین شانس آنها است؛ تیمی که طرح را تهیه کرده انسان‌های باهوش و عاشق اسرائیل هستند؛ اینها می‌خواهند توافقی بزرگ انجام شود؛ این درک را دارند که باید کاری بزرگ برای طرف مقابل نیز انجام شود».
آقای ترامپ اظهار داشت: «این نقشه در شرق اورشلیم برای فلسطینیان حق حاکمیت در نظرخواهد گرفت و آمریکا در شرق اورشلیم نیز سفارت (دیگری) خواهد داشت؛ ما می‌خواهیم فلسطینیان و مسلمانان در مساجد مقدس‌شان نماز بخوانند؛ این طرح صلح ما ۵۰ میلیارد دلار امتیاز اقتصادی برای فلسطینیان خواهد داشت؛ وضع زندگی‌شان خوب نبوده و از این به بعد بدون نیاز به کمک از دیگران، از شایستگی و توانایی برای زندگی شرافتمندانه خود برخوردار هستند».
او از فلسطینی‌ها خواست تا «از گذشته خود دور شده و تنفر علیه اسرائیل و حمایت مالی از تروریست‌ها را قطع کنند».
ما قاسم سلیمانی، این بزرگ‌ترین تروریست دنیا را از بین بردیم؛ او (در آن شب) با کسی بود که تنها تنفر را ترویج می‌کرد؛ (سلیمانی) یادش رفته بود که برای آزادی اورشلیم باید با اسرائیل وارد جنگ شود؛ (اما) بلند نیز می‌گفت که اسرائیل باید از بین برود؛ برای اختلاف‌افکنی این حرف‌ها را می‌زد؛ اما اورشلیم آزاد شده است؛ یک شهر دمکرات است که به (پیروان همه ادیان) خوشامد می‌گوید.دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا
به گفته رئیس‌جمهوری آمریکا، معامله قرن «از همه مهم‌تر این بخت را به فلسطینیان خواهد داد که برای برخورداری از کشور مستقل‌شان، به پا خیزند؛ چهار سال فرصت دارند در مذاکرات با اسرائیل و ضمن همکاری با ما، به کشور مستقل فلسطین برسند».
آقای ترامپ در بخش دیگری از سخنانش گفت: «ما ابوبکر البغدادی را از بین بردیم... ما قاسم سلیمانی، این بزرگ‌ترین تروریست دنیا را از بین بردیم؛ او (در آن شب) با کسی بود که تنها تنفر را ترویج می‌کرد؛ (سلیمانی) یادش رفته بود که برای آزادی اورشلیم باید با اسرائیل وارد جنگ شود؛ (اما) بلند نیز می‌گفت که اسرائیل باید از بین برود؛ برای اختلاف‌افکنی این حرف‌ها را می‌زد؛ اما اورشلیم آزاد شده است؛ یک شهر دمکرات است که به (پیروان همه ادیان) خوشامد می‌گوید».
او افزود: «اسرائیل در سال ۱۹۷۹ نیز (با مصر) صلح کرد اما برخی به جای رسیدن به صلح واقعی، به اسرائیل حمله کردند و خونریزی به راه انداختند... فلسطینیان نخستین قربانیان این ماجرا بودند؛ شاید طرح صلح امروز ما بخت و فرصتی بر ای پایان دادن به این نگون‌بختی باشد».
رئیس‌جمهوری ایالات متحده تصریح کرد: «این فرصتی برای رهبران نیز هست که سرنوشت را تغییر دهند؛ مردم آمریکا آماده همکاری هستند؛ میزان حمایت ابراز شده از این طرح باورکردنی نیست. امروز صبح افراد زیادی حمایت خود را ابراز کردند. ما خواهان اجرای صلح هستیم اما آمریکا نمی‌تواند بیش از خود مردم آن منطقه برای صلح دغدغه خاطر داشته باشد...این بزرگ‌ترین توافقی است که تا حال می‌شد به آن رسید».
آقای ترامپ از عمان، بحرین و امارات متحده عربی که سفیران‌شان در این آیین حضور داشتند، تقدیر کرد.
طرح ۸۰ صفحه‌ای «معامله قرن»
طرح ۸۰ صفحه‌ای «معامله قرن» راهکارهای جدید دولت آمریکا برای مسائل مهم نزاع اسرائیلی- فلسطینی مانند حدود مرزها، تدابیر امنیتی، سرنوشت اورشلیم و یهودی‌نشین‌ها را ارائه می‌کند.
در گزارش‌های رسانه‌ای روز سه‌شنبه آمده بود که این طرح با به رسمیت شناختن حاکمیت اسرائیل بر اورشلیم، به اسرائیل امکان می‌دهد ۳۰ درصد از کرانه باختری را که از ۵۳ سال پیش در جنگ ۱۹۶۷ بر آن مسلط شده، به خاک خود منضم کند و موجودیت فلسطین در ۷۰ درصد دیگر تشکیل شود اما فاقد ارتش و بدون دسترسی به دریا باشد.
این طرح پس از سه سال کار جرد کوشنر، مشاور ارشد دونالد ترامپ، و تیم بررسی نزاع اسرائیلی- فلسطینی و سفرهای متعدد آنها به منطقه تهیه شده است.
در رونمایی از «معامله قرن»، سران فلسطینی حضور ندارند. فلسطینیان از سال نخست تماس‌های دولت آمریکا برای تنظیم «معامله قرن»، در اعتراض به تصمیم آمریکا در به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل و سپس انتقال عملی سفارت به این شهر، گفت‌وگو و دیدار با هیات آمریکایی را متوقف کردند.
رئیس‌جمهوری آمریکا یک روز پیش از رونمایی از طرح صلحی که گفته است «بخت موفقیت دارد»، با نخست‌وزیر و بنی گانتس، رهبر اپوزیسیون اسرائیل، در کاخ سفید دیدارهای جداگانه‌ای انجام داد؛ هم رئیس دولت و هم رهبر اپوزیسیون اسرائیل، پس از این دیدارها گفتند که پس از انتخابات ماه آینده کشورشان، برای عملی کردن این طرح تلاش خواهند کرد.
در رونمایی از «معامله قرن»، سران فلسطینی حضور نداشتند. فلسطینیان از سال نخست تماس‌های دولت آمریکا برای تنظیم «معامله قرن»، در اعتراض به تصمیم آمریکا در به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل و سپس انتقال عملی سفارت به این شهر، گفت‌وگو و دیدار با هیات آمریکایی را متوقف کردند.
بر اساس گزارش‌های متعدد رسانه‌های عربی، محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی، در روزهای گذشته تماس تلفنی دونالد ترامپ را که مایل به گفت‌وگو با او در آستانه رونمایی از این طرح بوده، پاسخ نداده است.
آقای عباس دوشنبه شب بدون اشاره به رد درخواست رئیس‌جمهوری آمریکا برای مذاکره تلفنی، در نشستی در میان سران حکومت خودگردان و سازمان آزادیبخش فلسطین، سخنان گذشته خود را تکرار کرد که به آرمان تاریخی فلسطینیان «خیانت نمی‌کند» و این طرح را همانند هر فلسطینی دیگر رد می‌کند.
محمود عباس طرح صلح پیشین را که در سال ۲۰۰۷ در زمان ریاست‌جمهوری جرج بوش ارائه شد و در آن زمان، اهود اولمرت، نخست‌وزیر وقت اسرائیل، با تشکیل کشور فلسطین در ۹۷ درصد از کرانه باختری موافق بود، رد کرد و آن زمان نیز گفته بود که این طرح، یک خیانت نابخشودنی به آرمان فلسطینیان است.
به گزارش رسانه‌های فلسطینی، آقای عباس سه‌شنبه شب نشست اضطراری دیگری را برای تعیین راهبرد مقابله با طرح آمریکایی برگزار می‌کند.
با وجود ابراز امیدواری دونالد ترامپ که فلسطینیان این طرح را سرانجام بپذیرند، در کنار انتقادهای بسیار شدید سران همه جناح‌های فلسطینی، عامه فلسطینیان نیز اعتراض‌های خیابانی علیه این طرح را آغاز کرده‌اند.
تظاهرات فلسطینیان از شامگاه دوشنبه در کرانه باختری و باریکه غزه، پس از مدتی آرامش نسبی، از سرگرفته شده است؛ در جاده‌های کرانه باختری تظاهرات فلسطینیان در کنار حضور گسترده نیروهای امنیتی اسرائیل نگرانی از درگیری طرفین را بدنبال آورده است.
در اعتراض‌های روز سه‌شنبه در نقاط مختلف غزه نیز تصاویر آقای ترامپ و پرچم آمریکا سوزانده شد. تظاهرکنندگان در غزه سخنان سران حماس و جهاد اسلامی فلسطین را تکرار می‌کردند که معامله «سازش و تسلیم قرن هرگز اجرا نخواهد شد».
برخی از راستگرایان و رهبران یهودی‌نشین‌ها که شماری از آنان نخست‌وزیر کشورشان را در سفر به آمریکا همراهی می‌کنند، «معامله قرن» را کافی ندانسته و غیر از الحاق دره اردن و تمامی یهودی‌نشین‌ها خواهان الحاق بخش‌های دیگری از کرانه باختری شده‌اند.
این ارزیابی مطرح است که تظاهرات فلسطینیان در روزهای آتی تشدید شود. اسرائیل از بیم وخیم‌تر شدن شرایط امنیتی، نیروهای نظامی و انتظامی خود در نقاط مختلف را افزایش داده است.
شهرک‌های یهودی در «اراضی اشغالی»
قطعنامه‌های شورای امنیت و مصوبه‌های سازمان ملل و نهادهای جهانی سرزمین‌های فلسطینی شامل شرق بیت‌المقدس/اورشلیم را «اراضی اشغالی» می‌داند.
دولت‌های اسرائیل در ۵۲ سال تسلط کشورشان بر کرانه باختری، با ساخت ده‌ها شهرک یهودی‌نشین، حدود نیم میلیون اسرائیلی را در آن اسکان داده‌اند.
برخی از راستگرایان و رهبران یهودی‌نشین‌ها که شماری از آنان نخست‌وزیر کشورشان را در سفر به آمریکا همراهی می‌کنند، «معامله قرن» را کافی ندانسته و غیر از الحاق دره اردن و تمامی یهودی‌نشین‌ها خواهان الحاق بخش‌های دیگری از کرانه باختری شده‌اند.
یکی از سران شورای یهودی‌نشین‌ها روز سه‌شنبه به رادیوی ارتش اسرائیل گفت، چه بخشی از کرانه را منضم کنیم چه اکثر یا همه آن را، اعتراض جامعه جهانی تفاوتی نمی‌کند و بهتر است که در الحاق حداکثر سرزمین‌ها رودربایستی نشود.
یوسی داگان، یکی از رهبران یهودی‌نشین‌ها، به مقامات آمریکایی گفته است که «وجود کشور فلسطین، موجودیت اسرائیل را به خطر می‌اندازد».
کشورهای عرب، ایران و طرح صلح
دونالد ترامپ روز دوشنبه گفته بود که «بسیاری» از کشورهای عرب حامی «معامله قرن» هستند اما نامی از آنها نبرد.
ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن، که نیمی از جمعیت کشورش فلسطینی هستند، در آغاز این هفته گفت که این طرح به گونه‌ای که تنظیم شده است، موفق نخواهد شد.
در برخی گزارش‌های رسانه‌های منطقه ادعا شده که عربستان و امارات متحده عربی به آمریکا گفته‌اند تنها در صورت حمایت محمود عباس از «معامله قرن»، دولت‌های این کشورها نیز پشتیبان این طرح خواهند بود.
آریه درعی، وزیر کشور اسرائیل، یکشنبه این هفته اعلام کرد که غیر از مسلمانان تابع اسرائیل، شهروندان یهودی نیز می‌توانند از این پس آزادانه برای سفرهای تجاری به عربستان بروند؛ برخی از رسانه‌های اسرائیل و منطقه ارزیابی کردند این مجوز بی‌سابقه نشانه‌ای قوی از آشکار شدن عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان و علامتی از حمایت سعودی از «معامله قرن» است.
اما فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی، روز دوشنبه گفت، دارندگان گذرنامه اسرائیلی نمی‌توانند به عربستان سفر کنند.
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، روز دوشنبه در یک پیام توئیتری به «قهرمانان خودخوانده دموکراسی» در آمریکا و متحدینش «توصیه» کرد که «به جای معامله موهوم به قرن، که مرده به دنیا خواهد آمد، راه حل دموکراتیک ایران» را که از طرف علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی پیشنهاد شده، بپذیرند.
جواد ظریف مدعی شد برگزاری «رفرنداومی که در آن تمامی فلسطینیان، اعم از مسلمان، یهودی و مسیحی آینده خود را تعیین کنند» بهترین راهکار برای نزاع اسرائیل و فلسطینیان است.
جمهوری اسلامی ایران حامی سازمان‌های حماس و جهاد اسلامی فلسطین است.
همزمانی رونمایی و متهم شدن رسمی نتانیاهو در سه پرونده فساد
همزمان با رونمایی از «معامله قرن»، اسناد رسمی کیفرخواست دادستانی علیه بنیامین نتانیاهو در سه پرونده اتهامی فساد و خیانت در امانت به دادگاه اورشلیم ارائه شد.
این گام قانونی پس از آن بود که آقای نتانیاهو درخواست از مجلس کشورش را برای برخورداری از مصونیت قضایی که او را از محاکمه در حال حاضر در امان نگاهدارد، پس گرفت زیرا ظاهرا شکست خود را در نشستی که قرار بود مجلس در این روز تشکیل دهد، حتمی می‌دانست.
حامیان او ابراز «تاسف» کردند که دادستان برای ارائه رسمی کیفرخواست در حالی که نخست‌وزیرشان در «یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ماموریت‌های سیاسی بین‌المللی است»، صبر نکرده است.
بنیامین نتانیاهو اعلام کرده که بدون توجه به این اتهامات، به تلاش‌های سیاسی بین‌المللی خود ادامه می‌دهد.
آقای نتانیاهو از واشینگتن به مسکو می‌رود تا روز چهارشنبه، نهم بهمن، برای دومین بار در یک هفته اخیر، با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، دیدار کند.
