ایران در نخستین واکنش رسمی به نامه ۴۷ سناتور جمهوریخواه آمریکا درباره اعتبار توافق احتمالی هستهای با تهران تنها تا پایان دوره باراک اوباما، تاکید کرد که این نامه یک «ترفند تبلیغاتی» است و فاقد «ارزش حقوقی» است.
محمد جواد ظریف در اظهارنظری که خبرگزاریهای ایرنا و ایسنا آن را منتشر کرده ولی منبع آن را اعلام نکردهاند، گفته که «به اعتقاد ما این نامه هیچ ارزش حقوقی ندارد و صرفاً یک ترفند تبلیغاتی است».
وی اظهار داشته که «مذاکرات هنوز به نتیجه نرسیده و توافقی حاصل نشده است» ولی «گروههای فشار در آمریکا آن چنان نگران شدهاند که با توسل به شیوههای غیرمتعارف بیش از هر چیز نشان میدهند که همانند نتانیاهو با هر نوع توافقی مخالفند».
۴۷ سناتور جمهوریخواه در نامهای سرگشاده که روز ۹ مارس منتشر شد به رهبران ایران هشدار دادند که هرگونه توافق هستهای با دولت آمریکا، بدون نظر موافق کنگره، فقط تا پایان دوره ریاست جمهوری باراک اوباما دوام خواهد داشت.
محمد جواد ظریف با «ابراز تعجب» از اینکه «چگونه ممکن است برخی نمایندگان مجلس یک کشور علیه رییسجمهوری و دولت خود به رهبران کشور دیگری نامه بنویسند» تاکید کرده است: «نامه سناتورهای مزبور نشان میدهد که آنها نه تنها با مقررات حقوق بینالملل بیگانهاند، بلکه حتی به طور کامل با ریزهکاریهای قانون اساسی خود در مورد اختیارات رییسجمهور آمریکا در اجرای سیاست خارجی نیز آشنا نیستند».
در نامه ۴۷ سناتور جمهوریخواه آمریکایی به رهبران ایران آمده که «هر آنچه به تصویب کنگره نرسد صرفا یک توافق اجرایی [از سوی رییس جمهوری] است» و «رییس جمهوری آینده میتواند بلافاصله این توافق اجرایی را باطل کرده و کنگره بعدی میتواند مفاد این توافقنامه را در هر زمان تغییر دهد».
وزیر امور خارجه ایران با اشاره به این بند از نامه، سناتورهای یاد شده را به بیاطلاعی از «حقوق بین الملل و تکالیف بینالمللی دولتها» متهم کرده و گفته است: «تغییر دولت در هیچ کشوری به معنای منتفی شدن تعهدات بینالمللی آن کشور نیست و لذا هر دولتی در آمریکا ملزم به اجرای تعهداتی است که دولت فعلی آن کشور در یک توافق احتمالی هستهای پذیرا میشود و اگر رییسجمهور بعدی به تعبیر سناتورهای مزبور با یک گردش قلم تعهدات بینالمللی ایالات متحده را منتفی کند، مرتکب نقض آشکار حقوق بینالملل شده است».
آقای ظریف، تعهدات طرفین در توافق احتمالی هستهای را به دلیل حضور اعضای شورای امنیت سازمان ملل در گفتوگوها، «لازم الاجرا» دانسته و خطاب به سناتورهای آمریکایی گفته است: «بر اساس حقوق بینالملل، کنگره نیز در آینده نمیتواند مفاد توافق را تغییر دهد و بدیهی است که هر اقدام کنگره در جلوگیری از اجرای توافق احتمالی دولت آمریکا به مثابه نقض تعهدات بینالمللی آن دولت خواهد بود».
سخنگوی کاخ سفيد نیز روز دوشنبه، نامه سناتورهای جمهوریخواه آمريکا را اقدامی «حزبی» و «چوب گذاشتن لای چرخ» مذاکرات هستهای توصيف کرده است.
از زمان تسلط جمهوریخواهان بر مجلس نمایندگان و سنای آمریکا، چالش میان دولت باراک اوباما و کنگره تشدید شده است و بحث بر سر چگونگی دخالت قانونگذاران آمریکایی در هرگونه توافق احتمالی با ایران، به یکی از اختلافات اصلی کاخ سفید و کنگره تبدیل شده است.
سنا و مجلس نمایندگان آمریکا به دنبال تصویب طرحی برای گرفتن تاییدیه از کنگره درباره توافق با ایران هستند، ولی رییس جمهوری ایالات متحده هشدار است که این طرح را وتو خواهد کرد.
وضعیت برنامه هستهای تهران که بیش از ده سال است به چالشی در روابط بینالمللی تبدیل شده است باید تا اوایل تیرماه تعیین تکلیف شود و کشورهای درگیر مذاکرات هستهای با ایران در گروه پنج به علاوه یک شامل آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و بریتانیا همراه با آلمان ابراز امیدواری کردهاند که این توافق حاصل شود.
با این حال هم مقامات ایران و هم آمریکا بارها تاکید کردهاند که اختلاف بر سر مسائل اصلی همچنان به قوت خود باقی است. یکی از این مسائل، چگونگی برداشتن تحریمها علیه تهران و همچنین تعداد سانتریفوژهای فعال در ایران است.