در حالی که دولت مرکزی بغداد در عراق مشغول بررسی راه‌های مبارزه با شبه‌نظامیان موسوم به داعش است، اقلیم کردستان عراق راه‌های نزدیک شدن به استقلال را در پیش گرفته است.
در هفته‌های گذشته، مسعود بارزانی در چند اظهارنظر گفته است که زمان برای حرکت به سمت استقلال کردستان مناسب است. این در حالی است که همسایگان عراق تاکید بر حفظ یکپارچگی این کشور دارند.
پس از کنترل شهر موصل به دست شبه‌نظامیان موسوم به داعش، کردستان حرکت به سمت استقلال را جدی‌تر دنبال کرد. مسعود بارزانی این اواخر به آنکارا سفر کرده و با رجب طیب اردوغان نخست وزیر و عبدالله گل، رییس جمهوری ترکیه دیدار کرده و گفت که قصد دارد طرح استقلال کردستان را به همه‌پرسی بگذارد.
گزارش شده است که آنکارا از این طرح استقبال نکرده و خواستار یکپارچه ماندن عراق شده است. با این حال پارلمان کردستان اعلام کرد کمیته‌ای تشکیل داده و شکل اجرایی و تاریخ مناسب برای اجرای این همه‌پرسی را اعلام خواهد کرد.
هیلی لوف، خواننده کرد که ویدئوی او بیش از دو و نیم میلیون بازدید داشته، خواسته است «ریسک همه چیز به جان خریده شده» و استقلال کردستان دنبال شود.
کارشناسان آگاه به مسائل عراق می‌گویند رسیدن مسئله رسیدن کردستان به استقلال نیست. مسئله اصلی این‌جاست که چطور می‌تواند یک کردستان مستقل در درازمدت با بغداد همکاری و مسالمت‌آمیز داشته باشد.
ضمن این که در حال حاضر دولت حاکم بغداد نیاز به کمک نظامی، سیاسی و استراتژیک کردستان دارد تا بتواند بر شبه‌نظامیان موسوم به داعش غلبه کند.
ولادیمیر فان ویلگنبرگ، خبرنگار «المانیتور» و تحلیلگر بنیاد «جیمز تاون» در واشینگتن، می‌گوید در پس گفته‌های بارزانی برای استقلال کردستان، قانع کردن دولت مرکزی بغداد برای بزرگ‌تر شدن کردستان و در اختیار گرفتن کرکوک، است. کرکوک شهری نفت‌خیز است.
مسعود بارزانی همچنین گفته است که همه‌پرسی در منطقه کرکوک برگزار کرده و از ساکنان می‌خواهد تصمیم بگیرند که می‌خواهند بخشی از کردستان عراق باشند یا این که از آن بیرون بمانند. این در حالی است که نیروهای کردستان عراق شهر کرکوک در شمال عراق را از دست نیروهای شبه‌نظامی داعش آزاد کردند.
این اقدام نمایانگر تلاش کردستان عراق برای در دست گرفتن نواحی بیشتری از شمال عراق و الحاق آن به خود است. فان ویلگنبرگ می‌گوید آقای بارزانی برای حمایت از موضع خود، در آن واحد دو همه‌پرسی پیشنهاد کرده است.
وی افزود: به نظر من طرح این دو همه‌پرسی، برای زیر فشار گذاشتن دولت مرکزی بغداد است تا به الحاق کرکوک به کردستان رضایت دهد. هرچند فکر می‌کنم بحث استقلال کردستان جای مذاکره بیشتری با دولت مرکزی داشته باشد و بغداد راضی به از دست دادن کرکوک نمی شود.
بحث همه‌پرسی در کرکوک بالاخره این فرصت را ایجاد می‌کند که بحث بر سر کرکوک به سرانجام برسد. کرکوک میزبان شهروندان کرد، عرب و ترکمن است. فان ولگنبرگ می‌گوید: بارزانی تلاش دارد حق فروش نفت به طور مستقل را به دست آورده و جداگانه به ترکیه نفت صادر کند.
با این حال بحث استقلال کردستان مسئله ساده‌ای نیست و غیر از نفت، چند عامل جدی دیگر هم باید بررسی شود. یکی از آن‌ها، برخورداری از حمایت از دیگر کشورها است. بیشتر کشورهای جامعه جهانی خواستار یکپارچگی عراق هستند. به ویژه پس از ظهور داعش و اعلام ایجاد خلافت در عراق و سوریه، تاکید بر حفظ یکپارچگی عراق بیشتر هم شده است.
محتمل‌ترین متحد خارجی کردستان، دولت ترکیه است. البته آنکارا به طور آشکار درخواست کرده عراق به شکل متحد باقی بماند. آنکارا به جای ترس از کردستان در یک دهه گذشته، همکاری اقتصادی خود را با آن بالا برده و متحد خوبی ایجاد کرده است. به گفته «کر لیندزی» از مدرسه اقتصاد لندن، با این حال، اگر عراق به سمت جنگ داخلی و چندپارگی برود، برای ترکیه گزینه دوم این است که دستکم با یک کردستان مستقل همسایه باشد.
هنری بارکی استاد روابط بین الملل دانشگاه لی در آمریکا می‌گوید: «حتی اگر ترکیه از استقلال کردستان حمایت کند، می‌شود فقط یک متحد. با یک متحد هم نمی‌شود به استقلال رسید.»
