لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۰۳:۴۲

محمد جواد ظریف؛ شاخه زيتون در مناسبات ایران با آمريکا


به نوشته رویترز انتخاب محمد جواد ظريف از سوی حسن روحانی به عنوان نامزد مقام وزارت خارجه را می توان يک اقدام جدی از سوی رييس جمهور جديد ايران برای بهبود مناسبات با آمريکا و حرکت به سمت « يک معامله بزرگ» با غرب تلقی کرد.

خبرگزاری های ايران در روزهای اخير گزارش داده اند که محمد جواد ظريف نماينده سابق ايران در سازمان ملل متحد و يکی از ديپلمات های با سابقه ايران که از عالم سياست آمريکا شناخت بسيار خوبی دارد در فهرست اعضای کابينه حسن روحانی است. يک منبع نزديک به آقای روحانی تاييد کرده است که آقای ظريف برای مقام وزارت خارجه معرفی خواهد شد.

محمد جواد ظريف که به زبان انگليسی کاملا تسلط دارد تحصيلات خود در مرحله دکترا را در دانشگاه دنور در آمريکا به اتمام رسانده است. ديپلمات های غربی می گويند که وی در چندين دوره از گفت وگوهای پنهان ايران و آمريکا طی چند دهه اخير نقش کليدی ايفا کرده است.

ارتقاء مقام محمد جواد ظريف در دستگاه ديپلماسی ايران نشان می دهد که رييس جمهوری جديد ایران قصد دارد بن بست و تنش طولانی مدت در مناسبات تهران و واشینگتن را حل کند.

يک ديپلمات با سابقه آمريکايی که مذاکرات آن کشور با ايران شرکت داشته می گويد که آقای ظريف همواره تلاش کرده که به شکلی هوشمندانه و صريح تمام اقدامات لازم برای بهبود مناسبات بين دو کشور را انجام دهد.

اين ديپلمات می افزايد: «آقای ظريف آمريکا و سياست اين کشور را به خوبی می شناسد و با وجود تمام مشکلات و ناکامی های مربوط به مذاکرات قبلی ، سياستمداران آمريکايی نيز به خوبی آقای ظريف و خصوصيات وی را می شناسند.»

در نظام جمهوری اسلامی ایران، تصميم گيری در مورد حوزه های مهم سياست خارجی و امنيتی برعهده رهبر جمهوری اسلامی است. در سلسله مراتب حکومتی ايران وزير خارجه از نظر تصميم گيری و اختيارات پس از رهبر ، رييس شورای عالی امنيت ملی و شخص رييس جمهوری در رتبه چهارم قرار دارد.

با اين همه اگر نامزدی آقای ظريف برای مقام وزارت خارجه توسط مجلس ايران که در کنترل محافظه کاران و جناح های تندرو است تاييد شود می توان اين تصميم را يک اقدام مثبت در زمينه مناسبات جمهوری اسلامی ايران با دولت آمريکا تلقی کرد.

آقای ظريف در دوران فعاليت ديپلماتيک خود در واشینگتن با افرادی نظير «جو بايدن» معاون رييس جمهوری فعلی ، «چاک هيگل» وزير فعلی دفاع آمريکا و سناتور سابق و گروه ديگری از مقامات ديپلماتيک و امنيت ملی آمريکا از هر دو حزب دمکرات و جمهوری خواه در تماس بوده است.

محمد جواد ظريف در سال ۲۰۰۵ و پس از روی کار آمدن محمود احمدی نژاد از عضويت در هيئت مذاکرات هسته ای ايران استعفا کرد. در سال ۲۰۰۷ پس از پنج سال عهده داری سفارت ايران در سازمان ملل متحد به تهران بازگشت و با توجه به تغييراتی که توسط محمود احمدی نژاد در دستگاه سياست خارجی ايران داده شد وی از عرصه فعاليت های دولتی کنار گذاشته شد.

از سال ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ وی جزو مشاوران وزير خارجه ايران بوده و از سال ۲۰۱۱ نيز در مقام مديريت بين المللی دانشگاه آزاد که زير نفوذ اکبر هاشمی رفسنجانی است فعاليت کرده است. با توجه به يک چنين سوابقی می توان گفت که محمد جواد ظريف در مجموع به طيف کارشناسانی تعلق دارد که همچون حسن روحانی به هاشمی رفسنجانی بسيار نزديک هستند.

دنيس راس از ديپلمات های ارشد آمريکا که تا سال ۲۰۱۱ فرستاده ويژه باراک اوباما در امور خاورميانه بود می گويد که محمد جواد ظريف هميشه آمادگی مثبت برای مذاکره با واشینگتن را نشان داده و انتخاب وی به عنوان نامزد وزارت خارجه را می توان نشانه ای از تمايل حسن روحانی به مذاکره با غرب تلقی کرد.

دنيس راس البته هشدار می دهد که انتخاب محمد جواد ظريف را نبايد سندی قطعی برای تغيير سياست ايران در زمينه بحران هسته ای تلقی کرد. وی می گوید: «انتخاب چنين ديپلماتی فقط به معنای يک نوع علامت و پيام از سوی ايران است که در هر صورت بايد منتظر شد و ديد که آيا در عمل تغيير سياستی روی می دهد و يا نه.»

ديپلمات های آمريکايی می گويند که محمد جواد ظريف در مذاکراتی که پس از حملات تروريستی يازده سپتامبر و در اواسط سال ۲۰۰۳ بين ايران و امريکا انجام شد نقش مهمی ايفا کرده بود. در سال ۲۰۰۷ برخی از روزنامه های آمريکايی متن توافقات اوليه ای که در اين مذاکرات حاصل شده بود را منتشر کردند که نشان می داد تهران و واشینگتن توانسته بودند در اکثر زمينه های مورد اختلاف به زمينه های مشترک برای شروع مذاکره دست يابند.

بیشتر ديپلمات های آمريکايی معتقدند که پيشرفت گفت وگوها در آن مرحله نشان می داد که آيت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی اين مذاکرات را تاييد کرده بود.

منابع مطلع يادآوری می کنند که محمد جواد ظريف حتی از سال های اول انقلاب در مذاکرات تهران و واشینگتن شرکت داشته و يکی از نمونه های مهم آن مشارکت در گفت وگوهای مربوط به آزادی گروگان های آمريکايی در لبنان بوده است که در اسارت گروه حزب الله بودند.

با وجودی که در آن زمان دولت آمريکا به شکل مناسبی به اقدام دوستانه ايران پاسخ نداد ولی آقای ظريف به ادامه مذاکرات متعهد ماند.

«جيمز دابينز» ديپلمات ارشد آمريکا که مذاکرات مربوط به بازسازی سياسی افغانستان پس از سقوط طالبان را مديريت کرده است می گويد که نقش محمد جواد ظريف در حل معضلات و بن بست های موجود بر سر راه آينده سياسی افغانستان واقعا کليدی بود و شايد بدون تلاش های وی دولت جديد افغانستان هيچگاه شکل نمی گرفت.

--------
متن بالا، تحلیل خبرگزاری رویترز است.
XS
SM
MD
LG