رنگ آب خليج فارس در حد فاصل بندر عباس تا سواحل قشم و بندر درگهان سرخ است. اين سرخی آب که کشند [جزر و مد] سرخ خوانده می شود، به دليل رشد جاندارن ميکروسکوپی دريايی است که همزمان با غنی شدن آب دريا از مواد غذايی به ويژه در پايان تابستان به وجود می آيد.
کارشناسان دريا می گويند که اين پديده بيش از سه روز طول نمی کشد اما ۱۱۰ کيلومتر از آبهای خليج فارس ۴۵ روز است که اسير اين پديده طبيعی است.
راديو فردا درباره اين پديده و اثرات آن بر محيط زيست خليج فارس با دکتر محمد رضا فاطمی کارشناس دريا گفتگو کرده است.
رادیو فردا: آقای فاطمی، اين پديده چگونه و معمولا در چه مناطقی به وجود می آيد؟
محمد رضا فاطمی: کشند سرخ پديده دريايی است که معمولا هرساله در بيشتر آبهای دريای مناطق معتدله يا گرمسيری پيش می آيد. کشند سرخ در اثر رشد فيتوپلانکتون های دريا که موجوداتی تک سلولی هستند به وجود می آيد. اين موجودات اگر شرايط محيطی از جمله درجه حرارت بين ۲۰ تا ۲۳ درجه و فراوانی مواد غذايی وجود داشته باشد، تکثير پيدا می کنند و در صورتی که اين پديده بسيار شديد باشد به آن کشند سرخ می گويند.
آيا عامل انسانی هم در به وجود آمدن این پديده دخالت دارد؟
به طور مستقيم نه، اما ورود فاضلاب های شهری و صنعتی و پساب های کشاورزی که حاوی مقادير زيادی کودهای شيميايی باشد به رشد اين پديده کمک می کند چرا که اين کودها حاوی مقدار زيادی فسفات و ازت هستند و وقتی اين مواد وارد آب دريا می شود پديده غنی شدن آب دريا يا نیتریفیکاسیون پيش می آيد و هر قدر ميزان ورود فاضلاب بيشتر باشد تعدد وقوع غنی شدن آب دريا و به دنبال آن شکوفايی پلانکتونی بيشتر است.
آيا اين پديده می تواند روی آبزيانی که به عنوان خوراک انسان صيد می شود تاثير بگذارد؟
بله کشند سرخ، بسته به نوع سلولی که شکوفا می شود بر آبزيان تاثير می گذارد. اين سلول ها چند نوع اند، يا گونه سمی اند که مستقيما وارد آب شده و ماهيان و ساير آبزيان را از بين می برد و درصورت تشديد پديده کشند سرخ، سم توليد شده در آب توسط باد به مناطق ساحلی می رسد و باعث مسموميت ساحل نشينان می شود.
سمی که اين موجودات ترشح می کنند سم های نوروتوکسين عصبی بسيار خطرناکی است که می تواند موجب اختلالات تنفسی و ريوی و يا مسموميت شديد شود.
اما گونه ديگری از اين سلول های سمی وارد بدن آبزيان و ماهی ها شده و نهفته می ماند و در صورتی که اين آبزيان به مصرف غذايی برسند باعث مرگ افراد می شوند.
اما نوع دوم اين سيتوپلانکتون ها سمی نيستند که خوشبختانه سلول هايی که باعث کشند سرخ در آبهای ساحلی ايران شده اند سمی نيستند بلکه کاهش اکسيژن آب را به دنبال دارند که خود اين عامل يعنی پايين آمدن ميزان اکسيژن آب که در نهايت موجب از بين رفتن ماهيان و آبزيان دريايی می شود.
کارشناسان دريا می گويند که اين پديده بيش از سه روز طول نمی کشد اما ۱۱۰ کيلومتر از آبهای خليج فارس ۴۵ روز است که اسير اين پديده طبيعی است.
راديو فردا درباره اين پديده و اثرات آن بر محيط زيست خليج فارس با دکتر محمد رضا فاطمی کارشناس دريا گفتگو کرده است.
رادیو فردا: آقای فاطمی، اين پديده چگونه و معمولا در چه مناطقی به وجود می آيد؟
محمد رضا فاطمی: کشند سرخ پديده دريايی است که معمولا هرساله در بيشتر آبهای دريای مناطق معتدله يا گرمسيری پيش می آيد. کشند سرخ در اثر رشد فيتوپلانکتون های دريا که موجوداتی تک سلولی هستند به وجود می آيد. اين موجودات اگر شرايط محيطی از جمله درجه حرارت بين ۲۰ تا ۲۳ درجه و فراوانی مواد غذايی وجود داشته باشد، تکثير پيدا می کنند و در صورتی که اين پديده بسيار شديد باشد به آن کشند سرخ می گويند.
آيا عامل انسانی هم در به وجود آمدن این پديده دخالت دارد؟
به طور مستقيم نه، اما ورود فاضلاب های شهری و صنعتی و پساب های کشاورزی که حاوی مقادير زيادی کودهای شيميايی باشد به رشد اين پديده کمک می کند چرا که اين کودها حاوی مقدار زيادی فسفات و ازت هستند و وقتی اين مواد وارد آب دريا می شود پديده غنی شدن آب دريا يا نیتریفیکاسیون پيش می آيد و هر قدر ميزان ورود فاضلاب بيشتر باشد تعدد وقوع غنی شدن آب دريا و به دنبال آن شکوفايی پلانکتونی بيشتر است.
آيا اين پديده می تواند روی آبزيانی که به عنوان خوراک انسان صيد می شود تاثير بگذارد؟
بله کشند سرخ، بسته به نوع سلولی که شکوفا می شود بر آبزيان تاثير می گذارد. اين سلول ها چند نوع اند، يا گونه سمی اند که مستقيما وارد آب شده و ماهيان و ساير آبزيان را از بين می برد و درصورت تشديد پديده کشند سرخ، سم توليد شده در آب توسط باد به مناطق ساحلی می رسد و باعث مسموميت ساحل نشينان می شود.
سمی که اين موجودات ترشح می کنند سم های نوروتوکسين عصبی بسيار خطرناکی است که می تواند موجب اختلالات تنفسی و ريوی و يا مسموميت شديد شود.
اما گونه ديگری از اين سلول های سمی وارد بدن آبزيان و ماهی ها شده و نهفته می ماند و در صورتی که اين آبزيان به مصرف غذايی برسند باعث مرگ افراد می شوند.
اما نوع دوم اين سيتوپلانکتون ها سمی نيستند که خوشبختانه سلول هايی که باعث کشند سرخ در آبهای ساحلی ايران شده اند سمی نيستند بلکه کاهش اکسيژن آب را به دنبال دارند که خود اين عامل يعنی پايين آمدن ميزان اکسيژن آب که در نهايت موجب از بين رفتن ماهيان و آبزيان دريايی می شود.
