در نگاهی متفاوت با ساير شرکت کنند گان در کنفرانس بين المللی
امنيت و توسعه اقتصادی افغانستان در استانبول، انتظار هيات نمايندگی تهران که در راس آن محمد علی فتح اللهی معاون آسيا و اقيانوسيه وزارت خارجه جمهوری اسلامی قرار گرفته، عدم حصول هر نوع توافق امنيتی جامع، و همچنين کم رنگ ساختن نقش مرکزی ترکيه در هدايت بحرانهای منطقه ای است.
مناسبات کنونی تهران-آنکارا بر خلاف گرمی فوق العاده دو سال پيش، طی ماههای اخير رو به سردی آشکار گذاشته و در مواردی، شاهد انتقاد متقابل نمايندگان دو طرف نيز بوده است.
از يک سو عدم دعوت ترکيه از محمود احمدی نژاد برای شرکت در نشست سران کشورهای پاکستان و افغانستان، که يک روز پيش از کنفرانس استانبول برگزار شد، و از سوی ديگر شرکت دادن معاون وزير خارجه جمهوری اسلامی در راس هيات نمايندگی ايران را، ميتوان به سردی آشکار مناسبات تهران-آنکارا و بی اعتنايی تهران به نشست استانبول نسبت داد.
انتظارات افغانستان
در نقطه مقابل تهران، کابل انتظار دارد که موفقيت کنفرانس استانبول، مقدمه ای برای حصول توافقهای اساسی تر در امور امنيتی و کمکهای اقتصادی طی کنفرانس ۵ دسامبر در آلمان بشود. دولت آلمان در تلاشی مشابه با اقدام جاری ترکيه، کنفرانسی را برای ماه آينده تدارک ديده است.
آمريکا، جامعه اروپا و کشور های منطقه مصمم اند که پيش از اتمام عمليات نظامی ناتو در سال ۲۰۱۴ ، و تا پايان ماموريت نيرو های رزمی ارتش آمريکا در افغانستان، حفظ امنيت نسبی در آن کشور ميسر گرديده و دولت مرکزی کابل قابليت کنترل امنيت را بدست آورد.
افعانستان مايل است که طی کنفرانس استانبول، توافقهايی در مورد مبادله اطلاعات امنيتی ، آزاد سازی رواديد مسافرتی، تعيين تعداد نيرو های رزمی کشور های هم مرز افغانستان در مناطق مرزی بدست آيد.
کابل همچنين مايل است کشور های همسايه از مبادرت به اقداماتی که يک پارچگی افغانستان را تحت الشعاع قرار دهد خوددار ی ورزند. توسعه تجارت خارجی و بخصوص کمک به آن کشور برای رسيدن به رشد با ثبات اقتصادی از جمله ديگر انتظارات کابل از شرکت کنندگان در کنفرانس استانبول بشمار ميرود.
هدف های تهران
تهران، عليرغم مخاطرات امنيتی اتخاذ چنين سياستی، ترجيح ميدهد افغانستان در فاصله ماهها منتهی به خروج نيرو های نظامی آمريکا از آن کشور در سال ۲۰۱۴، همچنان متشنج باقی مانده و نيرو های خارجی با حد اکثر تلفات از آن کشور خارج شوند.
تهران تاثير گرفتن افکار عمومی خسته از جنگ را در آمريکا، عامل باز دارند در مقابل احتمال گشايش جبهه های مشابه در منطقه، بعد از خاتمه جنگ جاری در افغانستان تلقی ميکند.
از سوی ديگر، تحولات اخير در مناسبات تهران با واشنگتن و آنکارا در نحوه برخورد جمهوری اسلامی با کنفرانس استانبول تاثير گذار بوده است.
وارد ساختن اتهام طراحی قتل سفير سعودی در واشنگتن به جمهوری اسلامی توسط دولت آمريکا، در حال حاضر شانس انجام هر نوع گفتگوی رسمی و يا غير رسمی بمنظور کاهش تنش در روابط ايران و آمريکا را از ميان برده است.
در قبال ترکيه نيز، تنها فرصت همکاری مشترک را، ايران در اتخاذ تدابير امنيتی بمنظور کنترل مناطق نا آرام در کردستان ميبيند.
در حالی که پيشنهاد ميانجيگری دو سال پيش ترکيه برای گشودن بن بست اتمی جمهوری اسلامی به تاريخ پيوسته، و در نتيجه همکاری نزديک دو کشور در اين زمينه به پايان رسيده، تهران و آنکارا، به دليل اتخاذ سياستهای کاملا متفاوت در قبال سوريه، عملا روياروی يکديگر قرار گرفته اند.
در تضاد آشکار با سياستهای ايران در اين زمينه، ترکيه خواستار کناره گيری اسد شده و ارتباطات نزديکی با مخالفان او برقرار کرده، حال آنکه سپاه پاسداران جمهوری اسلامی متهم به مشارکت مستقيم در سرکوب گسترده مخالفان دولت کنونی دمشق است.
گذشته از موضوع سوريه، ايران از موافقت ترکيه با نصب سپر دفاع موشکی ناتو در آن کشور نيز شديدا نا راضی است. نصب اين شبکه دفاع موشکی که دارای قابليت هجومی و حمله عليه هدفهای زمينی نيز خواهد بود، بمنظور خنثی کردن ظرفيت موشکی ايران صورت ميگيرد.
نقش باز دارنده
به اين دلايل انتظار ميرود که تهران در جهت باز داشتن کنفرانس استانبول از دست يافتن به هر نوع توافق جدی، همه توان خود را بکار گيرد. اگرچه کاهش اعتبار منطقه ای ايران طی ماههای اخير و همچنين افزايش اختلافهای داخلی در تهران، ابعاد توان جمهوری اسلامی در اين زمينه، فراتر از حدود «عدم مشارکت» نخواهد رفت.
در کنفرانس يک روزه استانبول تمامی کشور های همسايه افغانستان،منجمله پاکستان، چين و تاجيکستان، همچنين کشور های آسيای مرکزی، روسيه و عربستان سعودی حضور يافتند. وزير خارجه آمريکا نيز در آخرين لحظه، به دلايل شخصی از حضور در کنفرانس استانبول خودداری نمود.
در کنفرانس سه جانبه سران، پيش از کنفرانس وزرای خارجه در استانبول، با حضور عبدالله گل، اصف علی زرداری و حميد کرزای، رييس جمهور ترکيه تلاش کرد تا حدود ممکن مناسبات سرد پاکستان و افغانستان را بهبود بخشيده و زمينه توسعه همکاری مابين اسلام آباد و پاکستان را فراهم سازد.
پاکستان در حال حاضر دارای ۱۷۰ هزار نيروی نظامی در مناطق مرزی مشترک با افغانستان است و در طول جنگهای اخير با نيرو های طالبان تاکنون ۳۰۰۰ تن از نيروهای آن کشور به قتل رسيده اند. در عين حال نيرو های امنيتی پاکستان به همکاری با شاخه هايی از طالبان نيز متهم اند.
_________________
دیدگاه های مطرح شده در این مقاله الزاما بازتاب دیدگاه های رادیو فردا نیست.
امنيت و توسعه اقتصادی افغانستان در استانبول، انتظار هيات نمايندگی تهران که در راس آن محمد علی فتح اللهی معاون آسيا و اقيانوسيه وزارت خارجه جمهوری اسلامی قرار گرفته، عدم حصول هر نوع توافق امنيتی جامع، و همچنين کم رنگ ساختن نقش مرکزی ترکيه در هدايت بحرانهای منطقه ای است.
مناسبات کنونی تهران-آنکارا بر خلاف گرمی فوق العاده دو سال پيش، طی ماههای اخير رو به سردی آشکار گذاشته و در مواردی، شاهد انتقاد متقابل نمايندگان دو طرف نيز بوده است.
از يک سو عدم دعوت ترکيه از محمود احمدی نژاد برای شرکت در نشست سران کشورهای پاکستان و افغانستان، که يک روز پيش از کنفرانس استانبول برگزار شد، و از سوی ديگر شرکت دادن معاون وزير خارجه جمهوری اسلامی در راس هيات نمايندگی ايران را، ميتوان به سردی آشکار مناسبات تهران-آنکارا و بی اعتنايی تهران به نشست استانبول نسبت داد.
انتظارات افغانستان
در نقطه مقابل تهران، کابل انتظار دارد که موفقيت کنفرانس استانبول، مقدمه ای برای حصول توافقهای اساسی تر در امور امنيتی و کمکهای اقتصادی طی کنفرانس ۵ دسامبر در آلمان بشود. دولت آلمان در تلاشی مشابه با اقدام جاری ترکيه، کنفرانسی را برای ماه آينده تدارک ديده است.
آمريکا، جامعه اروپا و کشور های منطقه مصمم اند که پيش از اتمام عمليات نظامی ناتو در سال ۲۰۱۴ ، و تا پايان ماموريت نيرو های رزمی ارتش آمريکا در افغانستان، حفظ امنيت نسبی در آن کشور ميسر گرديده و دولت مرکزی کابل قابليت کنترل امنيت را بدست آورد.
افعانستان مايل است که طی کنفرانس استانبول، توافقهايی در مورد مبادله اطلاعات امنيتی ، آزاد سازی رواديد مسافرتی، تعيين تعداد نيرو های رزمی کشور های هم مرز افغانستان در مناطق مرزی بدست آيد.
کابل همچنين مايل است کشور های همسايه از مبادرت به اقداماتی که يک پارچگی افغانستان را تحت الشعاع قرار دهد خوددار ی ورزند. توسعه تجارت خارجی و بخصوص کمک به آن کشور برای رسيدن به رشد با ثبات اقتصادی از جمله ديگر انتظارات کابل از شرکت کنندگان در کنفرانس استانبول بشمار ميرود.
هدف های تهران
تهران، عليرغم مخاطرات امنيتی اتخاذ چنين سياستی، ترجيح ميدهد افغانستان در فاصله ماهها منتهی به خروج نيرو های نظامی آمريکا از آن کشور در سال ۲۰۱۴، همچنان متشنج باقی مانده و نيرو های خارجی با حد اکثر تلفات از آن کشور خارج شوند.
تهران تاثير گرفتن افکار عمومی خسته از جنگ را در آمريکا، عامل باز دارند در مقابل احتمال گشايش جبهه های مشابه در منطقه، بعد از خاتمه جنگ جاری در افغانستان تلقی ميکند.
از سوی ديگر، تحولات اخير در مناسبات تهران با واشنگتن و آنکارا در نحوه برخورد جمهوری اسلامی با کنفرانس استانبول تاثير گذار بوده است.
وارد ساختن اتهام طراحی قتل سفير سعودی در واشنگتن به جمهوری اسلامی توسط دولت آمريکا، در حال حاضر شانس انجام هر نوع گفتگوی رسمی و يا غير رسمی بمنظور کاهش تنش در روابط ايران و آمريکا را از ميان برده است.
در قبال ترکيه نيز، تنها فرصت همکاری مشترک را، ايران در اتخاذ تدابير امنيتی بمنظور کنترل مناطق نا آرام در کردستان ميبيند.
در حالی که پيشنهاد ميانجيگری دو سال پيش ترکيه برای گشودن بن بست اتمی جمهوری اسلامی به تاريخ پيوسته، و در نتيجه همکاری نزديک دو کشور در اين زمينه به پايان رسيده، تهران و آنکارا، به دليل اتخاذ سياستهای کاملا متفاوت در قبال سوريه، عملا روياروی يکديگر قرار گرفته اند.
در تضاد آشکار با سياستهای ايران در اين زمينه، ترکيه خواستار کناره گيری اسد شده و ارتباطات نزديکی با مخالفان او برقرار کرده، حال آنکه سپاه پاسداران جمهوری اسلامی متهم به مشارکت مستقيم در سرکوب گسترده مخالفان دولت کنونی دمشق است.
گذشته از موضوع سوريه، ايران از موافقت ترکيه با نصب سپر دفاع موشکی ناتو در آن کشور نيز شديدا نا راضی است. نصب اين شبکه دفاع موشکی که دارای قابليت هجومی و حمله عليه هدفهای زمينی نيز خواهد بود، بمنظور خنثی کردن ظرفيت موشکی ايران صورت ميگيرد.
نقش باز دارنده
به اين دلايل انتظار ميرود که تهران در جهت باز داشتن کنفرانس استانبول از دست يافتن به هر نوع توافق جدی، همه توان خود را بکار گيرد. اگرچه کاهش اعتبار منطقه ای ايران طی ماههای اخير و همچنين افزايش اختلافهای داخلی در تهران، ابعاد توان جمهوری اسلامی در اين زمينه، فراتر از حدود «عدم مشارکت» نخواهد رفت.
در کنفرانس يک روزه استانبول تمامی کشور های همسايه افغانستان،منجمله پاکستان، چين و تاجيکستان، همچنين کشور های آسيای مرکزی، روسيه و عربستان سعودی حضور يافتند. وزير خارجه آمريکا نيز در آخرين لحظه، به دلايل شخصی از حضور در کنفرانس استانبول خودداری نمود.
در کنفرانس سه جانبه سران، پيش از کنفرانس وزرای خارجه در استانبول، با حضور عبدالله گل، اصف علی زرداری و حميد کرزای، رييس جمهور ترکيه تلاش کرد تا حدود ممکن مناسبات سرد پاکستان و افغانستان را بهبود بخشيده و زمينه توسعه همکاری مابين اسلام آباد و پاکستان را فراهم سازد.
پاکستان در حال حاضر دارای ۱۷۰ هزار نيروی نظامی در مناطق مرزی مشترک با افغانستان است و در طول جنگهای اخير با نيرو های طالبان تاکنون ۳۰۰۰ تن از نيروهای آن کشور به قتل رسيده اند. در عين حال نيرو های امنيتی پاکستان به همکاری با شاخه هايی از طالبان نيز متهم اند.
_________________
دیدگاه های مطرح شده در این مقاله الزاما بازتاب دیدگاه های رادیو فردا نیست.
