دور چهارم شوراها؛ ترکیب و چیدمان شورای شهر پایتخت

قانون می‌گوید، یک ماه پس از آغاز به کار دولت جدید، شوراهای شهر هم باید در سراسر کشور، دور تازه خود را آغاز کنند. این یعنی شوراهای چهارم تا شهریور ماه باید رئیس داشته باشند و روز و روزی‌شان را از نو شروع کنند.

گزینه‌های مطرح برای ریاست شورای شهر تهران، مهدی چمران که از ۱۰ سال پیش جایگاه ریاست را در اختیار داشته، و احمد مسجدجامعی، از اعضای اصلاح‌طلب شورای شهر، هستند.

از سوی دیگر این روزها شمارش معکوس برای انتخاب شهردار آینده پایتخت هم آغاز شده. محمدباقر قالیباف، شهردار حال حاضر، یکی از یکی از جدی‌ترین گزینه‌هاست. با این حال نام محمدرضا عارف از چهره‌های سرشناس اصلاح‌طلبان و نامزد یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری هم هر روز که گذشته بیشتر به عنوان نامزدی جدی برای شهرداری تهران، شنیده و تکرار شده.

محسن هاشمی مدیرعامل سابق متروی تهران، محسن مهرعلیزاده رئیس سازمان تربیت بدنی در دولت محمد خاتمی، علی عبدالعلی‌زاده وزیر مسکن و شهرسازی کابینه محمد خاتمی و حتی چهره‌ای مثل رستم قاسمی، از فرماندهان سپاه و وزیر نفت دولت دهم هم از دیگر چهره‌هایی هستند که نامشان برای تصدی شهرداری تهران تکرار می‌شود. با این حال هنوز جدی‌ترین گزینه‌ها همان دو نفر اول هستند؛ محمدرضا عارف و محمدباقر قالیباف.

اما آنچه که سرنوشت هر دو جایگاه، چه رئیس شورای شهر و چه شهردار آینده پایتخت را روشن می‌کند، ترکیب و چیدمان شوراست. شورای دور چهارم پایتخت چگونه ترکیبی دارد و چه انتخابی خواهد کرد. صدیقه وسمقی، از اعضای اولین دوره شورای شهر تهران:

«یک تعداد اقلیتی از اصلاح‌طلبان هستند و عده بیشتر این مجموعه از اصولگرایان هستند. ببینید در شورا اگر مبنای کار، مبنای کارشناسی و علمی باشد، خیلی بحث اینکه گرایش‌های سیاسی چگونه است، به نظر من اهمیتی ندارد و تجربه ما در شورای دوره اول نشان می‌داد که ما در هر موضوعی که علمی و کارشناسی بحث می‌کردیم، گرایش‌های مختلف سیاسی در آن رابطه به راحتی به نتیجه مشترک می‌رسید. این واقعیت را هم نمی‌توانیم نادیده بگیریم که شورای شهر تهران، معمولاً سیاسی هستند.»

اینکه اهمیت جایگاه ریاست شورای شهر تهران تا چه اندازه است و هر یک از نامزدهای مطرح برای نشستن بر این صندلی چه امکاناتی در اختیار خواهند داشت، پرسشی است که با مریم خدابخشی، از خبرنگاران حوزه شهری در میان گذاشتم:

«رئیس شورای شهر تهران، به عنوان رئیس شورای پایتخت، قطعاً اهمیت خیلی بالایی دارد، چون احتمال اینکه رئیس آینده شورای عالی استان‌ها هم بشود وجود دارد، و یکی از شانس‌های اصلی است که یک مجموعه عظیم ۱۷۰ هزار نفری شوراها را هدایت کند.
اگر [رئیس شورای شهر تهران] به آن جایگاه رئیس شورای عالی استان‌ها برسد که آقای چمران ۱۰ سال است که این جایگاه را هم به همراه ریاست شورای شهر تهران داشته‌اند، این جایگاه جایگاه خیلی بالایی است. چون این فرد می‌تواند به طور مستقیم با مجلس ارتباط برقرار کند و مشکلات شوراها را مطرح کند و از طرف دیگر با قوه مجریه و دولت این ارتباط را داشته باشد.»

اما این جایگاه مهم و اثرگذار، در نهایت و در رقابت بین احمد مسجد جامعی و مهدی چمران، بیشتر احتمال دارد به کدام‌یک برسد؟ آیا اصولگرایان موفق خواهند شد بار دیگر مهدی چمران را بر صندلی ریاست شورای شهر تهران بنشانند، یا اصلاح‌طلب‌ها با وجود کم‌تعدادتر بودن‌شان، احمد مسجدجامعی اصلاح‌طلب را به ریاست می‌رسانند؟ مریم خدابخشی:

«شورای شهر تهران این دوره ۳۱ عضو دارد، [در حالی که در] دوره قبل ۱۵ عضو داشت. اگر بخواهیم ترکیب شورا را تقسیم‌بندی کنیم [سهم اصوالگراها و اصصلاح‌طلبان] تقریباً نزدیک به هم است. الان به طور قطع ۱۵ عضو اصولگرا در شورای شهر تهران هستند، ۱۳ عضو اصلاح‌طلب هم وجود دارد که آقای مفتح هم هستند که اگر احتمالاً از شورا خارج شوند و به مجلس بروند، تعداد اعضای اصلاح‌طلب شورا به ۱۴ نفر می‌رسد. ۱۵ اصولگرا و ۱۴ اصلاح‌طلب، دو نفر هم مستقل هستند آقای ساعی و آقای عباس جدیدی.
من پیش‌بینی می‌کنم، با توجه به تعداد بیشتر اصولگراها، انسجامی که بین آنها برای ماندن آقای چمران در ریاست شورای شهر وجود دارد، بیشتر است. البته آقای مسجد جامعی قطعاً ۱۴ رأی را دارد و آقای چمران هم ۱۵ رأی را دارد. حالا باید ببینیم که آرای هادی ساعی و عباس جدیدی، بین این دو نفر چگونه توزیع می‌شود و رایزنی‌هایی که صورت می‌گیرد، چگونه است.
آقای چمران تنها یک رأی می‌خواهد و اگر فرض کنیم هادی ساعی در شش سال گذشته در شورای شهر، جزو هیئت رئیسه در کنار آقای چمران فعالیت می‌کرده، این احتمال وجود دارد که باز به آقای چمران رأی دهد، آقای جدیدی هم اینگونه احساس می‌شود که مشی‌شان به اصولگراها نزدیک‌تر است، پس این احتمال وجود دارد که به آن سمت کشیده شوند. پس شانس آقای چمران برای اینکه رئیس شورای شهر شود، بیشتر است.»

با وجود آنکه به نظر می‌رسد، مهدی چمران شانس بیشتری برای تکرار ریاست خود در شورا داشته باشد، اما صدیقه وسمقی امیدوار است که آقای چمران، به نفع چرخش مدیریت از نامزدی دوباره چشم‌پوشی کند.

«من واقعاً از اینکه یک فرد برای مدت طولانی در هر جا رئیس باشد، حالا شورای شهر تهران، یا هر نهاد دیگر، این را من به حال آن نهاد مضر می‌دانم. من امیدوارم که این دوره آقای چمران خودشان کاندیدا نشوند و فرد دیگری انتخاب شود. به هر حال خود ما هم در دوره اول شورا که بودیم، این قرار را گذاشته بودیم که [ریاست شورا] واقعاً دوره‌ای باشد.»

مریم خدابخشی، خبرنگار حوزه شهری، اما در اشاره به کارنامه مهدی چمران در ریاست شورای شهر پایتخت، از اعمال سلیقه‌های فردی و محدودیت‌ها در دوره ریاست او می‌گوید و معتقد است آقای چمران در صورت ریاست دوباره، ناگزیر باید روش‌هایش را تغییر دهد.

«آقای چمران در دوره ۱۰ سالی که گذشته به هر حال تا حدودی در گردش آزاد اطلاعات در شورای شهر موانعی را ایجاد می‌کردند. البته این شورا، شورای متفاوتی است. در شورای شهری که آقای چمران ریاستش را بر عهده داشتند، اکثریت مطلق با اصولگراها بود، پس ایشان بیشتر قدرت اعمال نفوذ و سلیقه و مدیریت شخصی داشتند.
اگر این دفعه باز هم آقای چمران ریاست شورای شهر تهران را بر عهده بگیرد، حتماً باید در رویه خودشان تغییر ایجاد کنند، چون این شورا با شورای دور دوم و دور سوم که اکثریت مطلق اصولگراها را داشت، متفاوت است.»

ابرشهر تهران، با بحران‌هایی مثل آلودگی هوا، آلودگی صوتی و انواع آلودگی‌های زیست محیطی، جمعیت و خودروهای بیش از توان شهر، بافت گسترده فرسوده، کمبود فضای سبز، ترافیک سنگین، و توسعه نامتوازن، و ده‌ها مشکل دیگر، این روزها منتظر است تا دور تازه‌ای از مدیریت شهری با جان و نفس‌های تازه، کمی از حجم دردسرهایش کم کند. با این حال هنوز روشن نیست که ترکیب نهایی ریاست شورای شهر و پایتخت در نهایت تا چه حد توایی رسیدگی به همه این مشکلات را داشته باشد.