علیرغم ابراز خوش‌بینی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، دایر بر انتظار راه‌اندازی رآکتور اتمی بوشهر تا اواخر ماه رمضان، و اتصال برق تولیدی به شبکه برق کشور، شواهد موجود حاکی از عدم آمادگی روسیه برای راه‌اندازی نهایی رآکتور و همچنین فقدان اطمینان نزد مسئولان دولتی ایران نسبت به تحقق این انتظار است.
پنجشنبه هفته گذشته الکساندر لوکاشوویج، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، طی یک ابراز نظر سؤال برانگیز، به گونه‌ای غیرمستقیم، از امکان بروز تأخیر تازه در راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر خبر داد. لو کاشوویج اظهار داشت: «روسیه منتظر دریافت نظر دقیق‌تر ایران در مورد زمان راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر است.»
در واکنش فوری به این اظهار نظر رسانه‌ای سخنگوی وزارت خارجه روسیه، حسین ابراهیمی، نایب رئیس کمیته روابط خارجی و امنیت ملی مجلس اظهار داشت: «روسیه مکلف به اجرای تعهدات خود در جهت تکمیل و راه‌اندازی رآکتور بوشهر است و ایران کمترین توجیهی را برای تأخیر تازه در این زمینه تحمل نخواهد کرد.»
اگر چه در سخنان سخنگوی وزارت خارجه روسیه به امکان تأخیر تازه در راه‌اندازی رآکتور بوشهر اشاره مستقیم دیده نمی‌شد، ولی با توجه به عدم اعلام تاریخ دقیق راه‌اندازی این طرح از سوی روسیه، و بخصوص، انتشار خبر از سوی وزارت خارجه روسیه، به جای مدیران روس اتم استروی اکسپورت- مجری و پیمانکار طرح، وجود و ادامه مشکلات سیاسی راه‌اندازی نهایی کاملاً محسوس به نظر می‌رسد.
ادامه ابراز خوش‌بینی مسئولان ایران به راه‌اندازی طرح، بدون اعلام تاریخ دقیق راه‌اندازی نهایی، و همچنین واکنش‌های انتقادی نمایندگان مجلس نسبت به تعلل روسیه، دلایل دیگری است در تقویت گمانه‌زنی‌ها پیرامون بروز تأخیر تازه در راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر.
گفتوگوهای گام به گام
در یک تحول موازی و همزمان، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، به منظور مشاوره پیرامون طرح پیشنهادی مسکو برای انجام گفتوگوهای گام به گام اتمی با ایران، علی اکبر صالحی وزیر خارجه و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی را به مسکو دعوت کرده است.
عمده‌ترین موضوع گفتوگوهای در شرف انجام مابین صالحی و مقامات وزارت خارجه روسیه در مسکو، نه قطع غنی‌سازی اورانیوم و یا افزایش همکاری ایران با آژانس در قالب «مذاکرات گام به گام»، که در عمل، بررسی راه‌های عبور از «مشکلات سیاسی» راه اندازی رآکتور بوشهر است.
ایران که در ابتدا طرح پیشنهادی مسکو برای مذاکرات اتمی گام به گام را مورد انتقاد قرار داده بود، بعداً دریافت که شرط تعیین تاریخ راه‌اندازی رآکتور بوشهر شاید در گرو پذیرفتن این طرح است.
سپر دفاعی بوشهر
پس از سال‌ها تأخیر، رآکتور بوشهر در هشتم ماه مه سال جاری اولین «مرحله بحرانی» خود را تجربه کرد و عملاً به ظرفیت تولید حرارت دست یافت. در آن تاریخ پیش‌بینی شد که رآکتور در ماه اوت امسال راه‌اندازی نهایی خواهد شد.
توافق اولیه ایران و روسیه در مورد تکمیل رآکتور بوشهر، در ۲۵ ماه اوت سال ۱۹۹۲ به امضا رسید. در ژانویه سال ۱۹۹۵ قرارداد اجرایی طرح مابین دو طرف نهایی شد.
عدم راه‌اندازی طرح پس از ۱۸۷ ماه، موضوعی است که به سهم خود در تیره ساختن مناسبات تهران و مسکو نقش بزرگی ایفا کرده است. روسیه پیشتر، در نتیجه فشارهای خارجی، قرارداد فروش سامانه موشک‌های دفاع هوایی موسوم اس-۳۰۰ به ایران را نیز لغو کرده بود.
ایران برخلاف روسیه، قادر به لغو قرار داد تکمیل و راه‌اندازی رآکتور بوشهر با مسکو نیست. یکی از خطرهای عمده قطع همکاری با روسیه، خروج صدها کارشناس و تکنسین روسی شاغل در محل رآکتور بوشهر است. حضور این کارشناسان تاکنون به عنوان سپر دفاعی بوشهر عمل کرده و مانع از حمله نظامی اسرائیل به رآکتور بوشهر شده است.
اسرائیل در گذشته رآکتورهای اتمی در دست احداث عراق موسوم به «اوسیراک » و همچنین محل مشکوک به احداث رآکتور اتمی دیگری در سوریه را هدف حمله نظامی قرار داده و از میان برده است.
در صورت عدم حضور صدها کارشناس روسی در محل رآکتور اتمی ایران در بوشهر، تکرار این تجربه از سوی اسرائیل در بوشهر نیز کاملاً محتمل می‌نمود. با آگاهی از این نقطه ضعف، ایران به هیچ وجه مایل به لغو قرارداد تکمیل رآکتور با روسیه و در نتیجه خروج کارکنان روسی از بوشهر نیست.
رآکتور در انتظار راه‌اندازی بوشهر، با سپری شدن چهل سال از زمان آغاز عملیات احداث آن، در لیست طرح‌های در دست اجرای جهان، رکورددار طولانی‌ترین زمان اجرای یک طرح صنعتی است.
علی‌اکبر صالحی طی گفتوگوهای در شرف انجام خود با سرگئی لاوروف در مسکو، بار دیگر تلاش خواهد کرد مانع سیاسی آغاز به کار رآکتور بوشهر را از میان بردارد؛ هدفی که بدون پرداختن «هزینه‌های سیاسی لازم و کافی»، تحقق آن آسان نخواهد بود.
پنجشنبه هفته گذشته الکساندر لوکاشوویج، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، طی یک ابراز نظر سؤال برانگیز، به گونه‌ای غیرمستقیم، از امکان بروز تأخیر تازه در راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر خبر داد. لو کاشوویج اظهار داشت: «روسیه منتظر دریافت نظر دقیق‌تر ایران در مورد زمان راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر است.»
در واکنش فوری به این اظهار نظر رسانه‌ای سخنگوی وزارت خارجه روسیه، حسین ابراهیمی، نایب رئیس کمیته روابط خارجی و امنیت ملی مجلس اظهار داشت: «روسیه مکلف به اجرای تعهدات خود در جهت تکمیل و راه‌اندازی رآکتور بوشهر است و ایران کمترین توجیهی را برای تأخیر تازه در این زمینه تحمل نخواهد کرد.»
اگر چه در سخنان سخنگوی وزارت خارجه روسیه به امکان تأخیر تازه در راه‌اندازی رآکتور بوشهر اشاره مستقیم دیده نمی‌شد، ولی با توجه به عدم اعلام تاریخ دقیق راه‌اندازی این طرح از سوی روسیه، و بخصوص، انتشار خبر از سوی وزارت خارجه روسیه، به جای مدیران روس اتم استروی اکسپورت- مجری و پیمانکار طرح، وجود و ادامه مشکلات سیاسی راه‌اندازی نهایی کاملاً محسوس به نظر می‌رسد.
ادامه ابراز خوش‌بینی مسئولان ایران به راه‌اندازی طرح، بدون اعلام تاریخ دقیق راه‌اندازی نهایی، و همچنین واکنش‌های انتقادی نمایندگان مجلس نسبت به تعلل روسیه، دلایل دیگری است در تقویت گمانه‌زنی‌ها پیرامون بروز تأخیر تازه در راه‌اندازی نهایی رآکتور بوشهر.
گفتوگوهای گام به گام
در یک تحول موازی و همزمان، سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه، به منظور مشاوره پیرامون طرح پیشنهادی مسکو برای انجام گفتوگوهای گام به گام اتمی با ایران، علی اکبر صالحی وزیر خارجه و رئیس سابق سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی را به مسکو دعوت کرده است.
عمده‌ترین موضوع گفتوگوهای در شرف انجام مابین صالحی و مقامات وزارت خارجه روسیه در مسکو، نه قطع غنی‌سازی اورانیوم و یا افزایش همکاری ایران با آژانس در قالب «مذاکرات گام به گام»، که در عمل، بررسی راه‌های عبور از «مشکلات سیاسی» راه اندازی رآکتور بوشهر است.
ایران که در ابتدا طرح پیشنهادی مسکو برای مذاکرات اتمی گام به گام را مورد انتقاد قرار داده بود، بعداً دریافت که شرط تعیین تاریخ راه‌اندازی رآکتور بوشهر شاید در گرو پذیرفتن این طرح است.
سپر دفاعی بوشهر
پس از سال‌ها تأخیر، رآکتور بوشهر در هشتم ماه مه سال جاری اولین «مرحله بحرانی» خود را تجربه کرد و عملاً به ظرفیت تولید حرارت دست یافت. در آن تاریخ پیش‌بینی شد که رآکتور در ماه اوت امسال راه‌اندازی نهایی خواهد شد.
توافق اولیه ایران و روسیه در مورد تکمیل رآکتور بوشهر، در ۲۵ ماه اوت سال ۱۹۹۲ به امضا رسید. در ژانویه سال ۱۹۹۵ قرارداد اجرایی طرح مابین دو طرف نهایی شد.
عدم راه‌اندازی طرح پس از ۱۸۷ ماه، موضوعی است که به سهم خود در تیره ساختن مناسبات تهران و مسکو نقش بزرگی ایفا کرده است. روسیه پیشتر، در نتیجه فشارهای خارجی، قرارداد فروش سامانه موشک‌های دفاع هوایی موسوم اس-۳۰۰ به ایران را نیز لغو کرده بود.
ایران برخلاف روسیه، قادر به لغو قرار داد تکمیل و راه‌اندازی رآکتور بوشهر با مسکو نیست. یکی از خطرهای عمده قطع همکاری با روسیه، خروج صدها کارشناس و تکنسین روسی شاغل در محل رآکتور بوشهر است. حضور این کارشناسان تاکنون به عنوان سپر دفاعی بوشهر عمل کرده و مانع از حمله نظامی اسرائیل به رآکتور بوشهر شده است.
اسرائیل در گذشته رآکتورهای اتمی در دست احداث عراق موسوم به «اوسیراک » و همچنین محل مشکوک به احداث رآکتور اتمی دیگری در سوریه را هدف حمله نظامی قرار داده و از میان برده است.
در صورت عدم حضور صدها کارشناس روسی در محل رآکتور اتمی ایران در بوشهر، تکرار این تجربه از سوی اسرائیل در بوشهر نیز کاملاً محتمل می‌نمود. با آگاهی از این نقطه ضعف، ایران به هیچ وجه مایل به لغو قرارداد تکمیل رآکتور با روسیه و در نتیجه خروج کارکنان روسی از بوشهر نیست.
رآکتور در انتظار راه‌اندازی بوشهر، با سپری شدن چهل سال از زمان آغاز عملیات احداث آن، در لیست طرح‌های در دست اجرای جهان، رکورددار طولانی‌ترین زمان اجرای یک طرح صنعتی است.
علی‌اکبر صالحی طی گفتوگوهای در شرف انجام خود با سرگئی لاوروف در مسکو، بار دیگر تلاش خواهد کرد مانع سیاسی آغاز به کار رآکتور بوشهر را از میان بردارد؛ هدفی که بدون پرداختن «هزینه‌های سیاسی لازم و کافی»، تحقق آن آسان نخواهد بود.
