ماهان اصفهانی را ناقدان و نشریات موسیقی از جمله «پدیده‌ای استثنایی» نامیده‌اند که به سرعت مسیر تبدیل شدن به بهترین کلاوسن‌نواز نسل خود را طی می‌کند.
مجله «کی‌بورد» در وصف او نوشته است: «به رغم سن کمش با مهارت یک استاد می‌نوازد».
به نوشته روزنامه «دیلی تلگراف»، وقتی ماهان اصفهانی می‌نوازد «کلاوسن به طور اعجاب‌برانگیز از عالم غیب بیرون می‌آید» و روزنامه هرالد گلاسگو او را «اصفهانی شگفت‌انگیز» می‌نامد.
تالارهای موسیقی آمریکا و اروپا و اکنون آسیا با صدای کلاوسن ماهان اصفهانی آشنایند.
او که نزد استادانی برجسته در دانشگاه استنفورد و سپس در بوستون و میلان موسیقی آموخته، اینک هنرمند ساکن نیوکالج آکسفورد است و عضو افتخاری کبل کالج آکسفورد. ماهان اصفهانی میهمان این هفته پیک فرهنگ است.
- آقای ماهان اصفهانی، چه شد که نوروز گذرتان به مالزی افتاد برای اجرای کنسرتی با قطعاتی از باخ؟
سال پیش مرا دعوت کردند که امسال برای کنسرت به مالزی بروم. اولین کنسرت هم می‌شد بعد از سال نوی خودمان. ارکستر سنفونیک مالزی در پایتخت‌شان کوالالامپور مرا دعوت کردند که یک کنسرتوی کلاوسن با ارکستر بزنم از یکی از آثار باخ.
کنسرتو یعنی یک قطعه سولو که یک ساز سولو با ارکستر می‌نوازد. حدوداً بیست و چند دقیقه است و حدوداً سال ۱۷۴۹ نوشته شده.
- درباره گروه ارکستر نظرتان چیست؟
خیلی خوب. بسیار ارکستر عالی است و واقعاً آدم لذت می‌برد که در آسیا می‌بیند ارکسترهای درجه بالا به سبک غربی در آسیا وجود دارند.
- شما از معدود ایرانیانی هستید که کلاوسن می نوازند. در میان جوانان ایرانی تعداد نوازندگان این ساز حتی به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد. چه ویژگی این ساز برایتان جالب است؟
یک مقدار برایم جالب است برای اینکه یک ساز تاریخی است. در ضمن همیشه با خودم فکر می‌کردم که برای این ساز که همیشه به عنوان پدربزرگ پیانو از آن یاد می‌شود، اگر سیصد سال برای این ساز آهنگسازها آهنگ نوشته‌اند لابد ساز خیلی خوبی بود. یعنی ساز پیشرفته‌ای بود. خوب این برای من خیلی جالب است.
- گفتید که سابقه کلاوسن به پیش از پیانو بر می‌گردد. از لحاظ نوازندگی تشابه و تفاوت این دو ساز یعنی پیانو و کلاوسن چقدر است و در چه مواردی است؟
مسلماً از لحاظ تکنیک نوازندگی این دو ساز خیلی متفاوتند. با اینکه هر دو سازهای زهی هستند، یکی یعنی پیانو می‌شود گفت چکش استفاده می‌کند برای زدن به سیم و عوضش کلاوسن سیم را چنگ می‌کند. و این مسلماً یک صدای دیگر دارد.
کلاوسن هم معمولاً دو تا کلاو گیر دارد یعنی دو سری کلید. ولی پیانو فقط یک سری کلید دارد. فقط یک کلاوگیر دارد. این خودش فرق بزرگی هست.
- چند سال طول کشیده تا این که کلاوسن را در این حدی که آموختید و رویش کار گذاشتید؟
من قبل از این که کلاوسن را کشف کنم پیانیست بودم و پیانیست خیلی جدی بودم. از سن شش هفت سالگی پیانو می‌زدم و بعد هم وقتی شانزده هفده ساله شدم، کلاوسن را کشف کردم و از آن موقع خیلی به طور جدی با این ساز کار می‌کنم.
الان در یک ماه دیگر که ۲۷ سالم می‌شود، می‌شود گفت ده یازده سال است که درباره کلاوسن خیلی جدی هستم. البته در ارگ هم کار می‌کنم. ارگ وقتی می‌گویم ساز ارگ غربی. یعنی ارگی که در کلیسا پیدا می‌شود نه ارگ کوچکتری که در موسیقی پاپ و اینها پیدا می‌شود.
- برنامه‌های آینده‌تان چیست؟
من در رهبری ارکستر هم کار می‌کنم. یک ارکستر خیلی مهم باروک در لندن را رهبری خواهم کرد به نام English Concert در یک برنامه موسیقی باخ و بعد چند رسیتال دارم در انگلیس و می‌روم ایتالیا برای رسیتال، پاییز ترکیه خواهم بود در استانبول، می‌روم هلند.
در انگلیس دوباره کنسرت خواهم داشت. بیشتر به صورت سولو و بیشتر در ضمن موسیقی باروک. خودم در موسیقی مدرن یعنی موسیقی قرن بیستم و بیست و یکم هم کار می‌کنم با کلاوسن. ساز قدیمی کلاوسن در موسیقی مدرن خیلی خوب کار می‌کند. من خودم در این زمینه خیلی کار می‌کنم.
- یک سایت هم دارید؟
بله، سایتی در آدرس www.mahanesfahani.com
اجرای یکی از قطعات باخ یا کلاوسن [ویدئو و فایل‌های صوتی بیشتر را اینجا ببینید]
*****
درباره اجرای ماهان اصفهانی و مهارت های او، نظر یک استاد ایرانی پیش کسوت موسیقی را جویا می شویم: آریانا برکشلی، پیانیست، محقق و استاد نوازندگی پیانو در کالج داچس در پوگیپسی در شمال نیویورک.
آریانا برکشلی ملقب به شهرزاد پیانو که پیش از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ در ایران تکنواز پیانو در ارکستر مجلسی انگلستان و استاد موسیقی دانشگاه هنر یا همان فارابی بود در کنسرت ماهان اصفهانی در جایگاه تماشاگر نشسته بود و میهمان دیگر پیک فرهنگ این هفته است.
- خانم آریانا برکشلی، قبلاً پیش از شما با آقای ماهان اصفهانی صحبت می‌کردیم در مورد اجرایی که در مالزی داشتند. شما هم از نیویورک رفته بودید و اتفاقاً در این اجرایی که آقای اصفهانی داشتند، جزو حاضران بودید. به نظر شما در جایگاه یک کسی که متخصص موسیقی و نوازنده است بر روی اثرهای باخ کار کرده اجرای ایشان، در جایگاه یک موسیقیدان جوان چگونه بود؟
خوشحالم که سال نو را اولین کنسرتی که رفتم از باخ بود. چون باخ آهنگساز مورد علاقه من است و جایگاه خاصی دارد برای من. کار بسیار جالبی بود. توازن خوبی برقرار شد و هماهنگی زیبایی بین ارکستر و کلاوسن بود. تعادل قطعاتی که ماهان اصفهانی نواخت، تعادل موزونی بود بین تکنیک و بیان احساس او.
کنسرت موفقی بود و شنوندگان هم استقبال زیادی کردند چنانکه سه بار ماهان اصفهانی را دعوت به نواختن سولو کردند هرچند که معمولاً در برنامه‌هایی که به شکل ارکستر و تک نوازی هست و قطعات دیگری اجرا می شود معمولا تک نواز هم خداحافظی می‌کند و می‌رود.
ولی استقبال خیلی زیاد بود و من خیلی خوشحال شدم که با موفقیت رو به رو شد.
- یک همزمانی هم بود میان نوروز و بهار در مالزی و باخ در بهار. برای شما که با کارهای باخ مانوس هستید و سال‌ها روی آثار او کار کردید و ممارست داشتید با آنها و سعی کردید که نوازندگی قطعات باخ را به سرحد کمال مطلوب برسانید، چه نکته‌ای حائز اهمیت است درباره کار باخ و روحیه ایرانیانی مثل خود شما و ماهان اصفهانی که قطعات آن را خیلی علاقه نشان می‌دهید؟
باخ... یک نوع در طول کار با قطعات او و چیزهایی که تجربه کردم، اولاً یک نوع تجربیات خاصی بوده. کار باخ معمولاً یک سادگی خاص دارد ولی همزمان خیلی پیچیده است که گاهی این پیچیدگی را شاید شنونده خیلی نبیند.
یعنی خیلی وقت‌ها ممکن است قطعاتی که پر سروصدا باشد مثل لیست یا راخمانینف، خیلی بیشتر به نظر شنونده بیاید. ولی کار باخ هم از نظر تکنیکی ریزه‌کاری‌های خیلی زیادی دارد و هم از نظر بیان احساس.
با وجود استفاده از هارمونی‌های پیچیده و چند صدایی، چیزی که تجربه می‌کنیم و چیزی که می‌شنویم، احساس می‌کنیم از مغز نمی‌آید بلکه از دل می‌آید.
در مدت سال‌هایی که روی آثار باخ کار می‌کنم، چیزی که خیلی جالب بوده، یک نوع دیسیپلین و نظم فکری و همچنین تواضع و عشق را البته ادعا ندارم که به آن رسیده‌ام ولی این تجربیات را به این شکل می‌کنم.
و این مجموعه سادگی و تأثیر هارمونی‌های موزون و فروتنی و تواضع، یک مجموعه‌ای از یگانگی بین روح، جان، بدن ایجاد می‌کند. باخ در موسیقی به یک نوع مرا یاد مولانا می‌اندازد. فکر می‌کنم یک وجه خیلی مشترکی بین این دو هست و آن نقطه‌ای است که به دنبال عشق است.
به خصوص فکر می‌کنم این روزها ما خیلی احتیاج به عشق داریم و صلح. به خاطر همین فکر می‌کنم این موسیقی همیشه خواهد ماند.
