تصمیم اتحادیه اروپا برای متقوف کردن خرید نفت خام ضربه بزرگی به صادرات نفت ایران و در عین حال نقطه عطفی در راهکارهای غرب برای اعمال فشار بر آن کشور خواهد بود.
بعید است که تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا بتواند ایران را مجبور کند که از برنامه‌های هسته‌ای خود دست بکشد. میزان واردات اروپا از ایران حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز و تقریباً یک پنجم کل صادرات نفت خام آن کشور است.
به همین خاطر آمریکا و متحدان غربی آن امیدوارند که این تصمیم اتحادیه اروپا خریداران آسیایی نفت ایران را مجبور کند که برای تأمین نیاز شدید خود به نفت خام در جستجوی کشورهای دیگری به غیر از ایران باشند.
کشورهای چین، ژاپن، هند و کره جنوبی روی هم رفته خریداران بیش از ۵۰ درصد از نفت خام ایران هستند. اگر آنها به سیاست تحریم نفت ایران بپیوندند بعید است جمهوری اسلامی که تنها منبع درآمد خارجی آن صدور نفت خام است، بتواند به بقا خود ادامه دهد.
بنابراین تصمیم اتحادیه اروپا مبنی بر قطع خرید نفت از ایران را شاید بتوان نقطه عطفی در یک مسیر طولانی برای تشدید فشارهای اقتصادی بر ایران تلقی کرد. ولی هنوز کسی دقیقاً نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آیا این سیاست به نتیجه خواهد رسید و خریداران آسیایی نفت ایران نیز به سیاست تحریم خواهند پیوست و یا نه.
برخی از کارشناسان معتقدند که چین در سال‌های اخیر و به خصوص در غیاب شرکت‌های غربی روابط تجاری و معاملات انرژی با ایران را گسترش داده است. چین هم اکنون با خرید ۵۴۳ هزار بشکه، بزرگترین مشتری نفت ایران محسوب می‌شود. این کشور تاکنون به اجرای مجازات‌های اقتصادی علیه ایران هیچ علاقه‌ای نشان نداده است.
در عین حال چین بزرگترین صادرکننده کالا و تکنولوژی به ایران است و بخشی از این روابط اقتصادی به حوزه نفت و گاز و سرمایه‌گذاری‌های چین در این عرصه مربوط می‌شوند. چین حدود ۱۰ درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران تأمین می‌کند. دولت چین بارها اعلام کرده که تحریم نفت ایران راه مناسبی برای حل بحران هسته‌ای نیست و قصد ندارد برای جایگزین کردن نفت وارداتی از ایران به دنبال منابع دیگری باشد.
سه کشور آسیایی دیگر، هند، ژاپن و کره جنوبی که از جمله بزرگترین خریداران نفت خام ایران هستند، تمایل چندانی به قطع معاملات خود با ایران ندارند. ولی شاید غرب در این موارد از نفوذ بیشتری برخوردار باشد. برخلاف چین که در حال حاضر بزرگترین سرمایه‌گذار و وام‌دهنده به آمریکاست، کشورهای ژاپن و کره جنوبی از متحدان نزدیک آمریکا محسوب می‌شوند.
دولت هند نیز تاکنون برای جایگزین کردن نفت وارداتی از ایران هیچ اقدامی انجام نداده است. هند روزانه حدود ۳۴۰ هزار بشکه ، معادل ۱۰ درصد از نیاز خود را از ایران وارد می‌کند و ایران دومین تأمین‌کننده اصلی نفت خام هند است.
ژاپن، یکی از متحدان نزدیک آمریکا حدود ۲۵۰ هزار بشکه در روز، معادل شش درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران تأمین می‌کند. این کشور تاکنون حاضر نشده خرید نفت از ایران را متوقف کند ولی ممکن است از حجم آن بکاهد. اوایل ماه جاری که وزیر اقتصاد ژاپن گفت این کشور ممکن است به تحریم نفت ایران بپیوندد سایر مقامات ارشد، از جمله نخست‌وزیر ژاپن اعلام کردند که هنور در این مورد تصمیمی اتخاذ نشده است.
کره جنوبی حدود ۲۴۰ هزار بشکه در روز، معادل هفت درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران وارد می کند. این کشور اعلام کرده که یافتن منابع جایگزین در حال حاضر برای این کشور بسیار دشوار است. این کشور در حال مذاکره با آمریکاست تا در صورت تداوم خرید نفت از ایران، مانع از بروز هرگونه اختلافی در روابط دو کشور شود.
از تمام این نکات می‌توان به نتیجه رسید که برای قانع کردن مشتریان نفت ایران غرب هنوز راه دشواری در پیش روی دارد. بدیهی‌ترین جایگزین برای نفت خام ایران می‌تواند افزایش تولید و صادرات نفت عربستان سعودی باشد. مقامات عربستان طی هفته گذشته اعلام کردند که به سادگی خواهند توانست خلأ ناشی از کاهش صادرات نفت ایران را جبران کنند.
اما شکی نیست که درمقابل حکومت ایران نیز تمام تلاش خود را خواهد کرد تا مشتریان جدیدی پیدا کند و حتی معاملات نفتی خود را با آن کشورها به شکلی انجام دهد که تحریم بانک مرکزی را دور بزند. به گفته برخی از کارشناسان یکی از روش‌های ایران برای مقابله با این تحریم‌ها فروش نفت خود به بهای کمتر و با شرایط پرداخت سهل‌تر است.
شاید در آن حالت برخی از کشورهای آسیایی با وارد شدن به یک بازی «موش و گربه» از یک سو سعی کنند خود را از تحریم‌های آمریکا مستثنی کرده و از سویی دیگر از شرایط سهل و بهای نازل‌تر نفت ایران بهره بجویند.
مسلماً حکومت ایران در پی فراهم کردن چنین شرایطی خواهد بود. بنابراین کار واشنگتن و متحدان غربی آن برای قانع کردن خریداران آسیایی نفت خام ایران به این زودی به نتیجه نخواهد رسید.
بعید است که تحریم نفت ایران از سوی اتحادیه اروپا بتواند ایران را مجبور کند که از برنامه‌های هسته‌ای خود دست بکشد. میزان واردات اروپا از ایران حدود ۵۰۰ هزار بشکه در روز و تقریباً یک پنجم کل صادرات نفت خام آن کشور است.
به همین خاطر آمریکا و متحدان غربی آن امیدوارند که این تصمیم اتحادیه اروپا خریداران آسیایی نفت ایران را مجبور کند که برای تأمین نیاز شدید خود به نفت خام در جستجوی کشورهای دیگری به غیر از ایران باشند.
کشورهای چین، ژاپن، هند و کره جنوبی روی هم رفته خریداران بیش از ۵۰ درصد از نفت خام ایران هستند. اگر آنها به سیاست تحریم نفت ایران بپیوندند بعید است جمهوری اسلامی که تنها منبع درآمد خارجی آن صدور نفت خام است، بتواند به بقا خود ادامه دهد.
بنابراین تصمیم اتحادیه اروپا مبنی بر قطع خرید نفت از ایران را شاید بتوان نقطه عطفی در یک مسیر طولانی برای تشدید فشارهای اقتصادی بر ایران تلقی کرد. ولی هنوز کسی دقیقاً نمی‌تواند پیش‌بینی کند که آیا این سیاست به نتیجه خواهد رسید و خریداران آسیایی نفت ایران نیز به سیاست تحریم خواهند پیوست و یا نه.
برخی از کارشناسان معتقدند که چین در سال‌های اخیر و به خصوص در غیاب شرکت‌های غربی روابط تجاری و معاملات انرژی با ایران را گسترش داده است. چین هم اکنون با خرید ۵۴۳ هزار بشکه، بزرگترین مشتری نفت ایران محسوب می‌شود. این کشور تاکنون به اجرای مجازات‌های اقتصادی علیه ایران هیچ علاقه‌ای نشان نداده است.
در عین حال چین بزرگترین صادرکننده کالا و تکنولوژی به ایران است و بخشی از این روابط اقتصادی به حوزه نفت و گاز و سرمایه‌گذاری‌های چین در این عرصه مربوط می‌شوند. چین حدود ۱۰ درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران تأمین می‌کند. دولت چین بارها اعلام کرده که تحریم نفت ایران راه مناسبی برای حل بحران هسته‌ای نیست و قصد ندارد برای جایگزین کردن نفت وارداتی از ایران به دنبال منابع دیگری باشد.
سه کشور آسیایی دیگر، هند، ژاپن و کره جنوبی که از جمله بزرگترین خریداران نفت خام ایران هستند، تمایل چندانی به قطع معاملات خود با ایران ندارند. ولی شاید غرب در این موارد از نفوذ بیشتری برخوردار باشد. برخلاف چین که در حال حاضر بزرگترین سرمایه‌گذار و وام‌دهنده به آمریکاست، کشورهای ژاپن و کره جنوبی از متحدان نزدیک آمریکا محسوب می‌شوند.
دولت هند نیز تاکنون برای جایگزین کردن نفت وارداتی از ایران هیچ اقدامی انجام نداده است. هند روزانه حدود ۳۴۰ هزار بشکه ، معادل ۱۰ درصد از نیاز خود را از ایران وارد می‌کند و ایران دومین تأمین‌کننده اصلی نفت خام هند است.
ژاپن، یکی از متحدان نزدیک آمریکا حدود ۲۵۰ هزار بشکه در روز، معادل شش درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران تأمین می‌کند. این کشور تاکنون حاضر نشده خرید نفت از ایران را متوقف کند ولی ممکن است از حجم آن بکاهد. اوایل ماه جاری که وزیر اقتصاد ژاپن گفت این کشور ممکن است به تحریم نفت ایران بپیوندد سایر مقامات ارشد، از جمله نخست‌وزیر ژاپن اعلام کردند که هنور در این مورد تصمیمی اتخاذ نشده است.
کره جنوبی حدود ۲۴۰ هزار بشکه در روز، معادل هفت درصد از نفت خام مورد نیاز خود را از ایران وارد می کند. این کشور اعلام کرده که یافتن منابع جایگزین در حال حاضر برای این کشور بسیار دشوار است. این کشور در حال مذاکره با آمریکاست تا در صورت تداوم خرید نفت از ایران، مانع از بروز هرگونه اختلافی در روابط دو کشور شود.
از تمام این نکات می‌توان به نتیجه رسید که برای قانع کردن مشتریان نفت ایران غرب هنوز راه دشواری در پیش روی دارد. بدیهی‌ترین جایگزین برای نفت خام ایران می‌تواند افزایش تولید و صادرات نفت عربستان سعودی باشد. مقامات عربستان طی هفته گذشته اعلام کردند که به سادگی خواهند توانست خلأ ناشی از کاهش صادرات نفت ایران را جبران کنند.
اما شکی نیست که درمقابل حکومت ایران نیز تمام تلاش خود را خواهد کرد تا مشتریان جدیدی پیدا کند و حتی معاملات نفتی خود را با آن کشورها به شکلی انجام دهد که تحریم بانک مرکزی را دور بزند. به گفته برخی از کارشناسان یکی از روش‌های ایران برای مقابله با این تحریم‌ها فروش نفت خود به بهای کمتر و با شرایط پرداخت سهل‌تر است.
شاید در آن حالت برخی از کشورهای آسیایی با وارد شدن به یک بازی «موش و گربه» از یک سو سعی کنند خود را از تحریم‌های آمریکا مستثنی کرده و از سویی دیگر از شرایط سهل و بهای نازل‌تر نفت ایران بهره بجویند.
مسلماً حکومت ایران در پی فراهم کردن چنین شرایطی خواهد بود. بنابراین کار واشنگتن و متحدان غربی آن برای قانع کردن خریداران آسیایی نفت خام ایران به این زودی به نتیجه نخواهد رسید.
