آمریکا و هم‌پیمانانش به روال هر ساله رزمایش گسترده‌ای را در آبهای خلیج فارس، دریای عمان و در یای سرخ آغاز کرده‌اند. این رزمایش که در واقع چهارمین «رزمایش بین‌المللی ضد مین» است، روز دو شنبه ۱۶ فروردین با برگزاری یک سمپوزیم در بحرین، مقر ناوگان پنجم آمریکا (شاخه دریایی فرماندهی مرکزی یا سِنت کام)، شکل گرفت و به مدت ۲۲ روز تا ۷ اردیبهشت ادامه خواهد داشت. این رزمایش با مدیریت ناوگان پنجم آمریکا و با شرکت ۳۰ کشور در گستره‌ای از آبهای خاورمیانه برگزار می‌شود که سه گلوگاه مهم دریایی یعنی تنگه هرمز، باب‌المندب و کانال سوئز را در بر می‌گیرد.
اهداف رزمایش
دریابان کوین دانِگِن، فرمانده ناوگان پنجم، در تبیین اهداف کلی «رزمایش بین‌المللی ضد مین» به نمایندگان رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در بحرین گفت، این رزمایش اهدافی فرا‌تر از مین‌روبی و شکار مین دارد و در سطحی بالا‌تر، نشان‌دهنده اراده بین‌المللی برای تامین آزادی دریانوردی و جریان آزاد تجارت از راه دریا است. او در ادامه گفت، نزدیک به ۲۰ درصد نفت مصرفی جهان از تنگه هرمز می‌گذرد و قطع ناگهانی جریان نفت با بستن و یا حتی ایجاد محدودیت در خطوط مواصلات دریایی، می‌تواند اثرات بسیار نامطلوبی بر اقتصاد جهانی داشته باشد.
مراحل و نحوه اجرای رزمایش
به روال سال‌های گذشته، چهارمین رزمایش بین‌المللی ضد مین در سه فاز اجرا می‌شود. در فاز اول که بیشتر جنبه هماهنگی دارد و با برگزاری یک سمپوزیم در بحرین اجرا شد، افسران ارشد شرکت‌کننده نحوه اجرای رزمایش در دریا را مرور کردند. فاز دوم با حرکت ناو‌ها به دریا شروع شد که اکنون در حال اجرا است. در این فاز «عملیات امنیت دریایی»، «عملیات ضد مین» و «عملیات حفاظت از زیر ساخت‌های دریایی» اجرا خواهد شد. در فاز سوم شرکت‌کنندگان با بررسی شیوه‌های اجرای رزمایش و نتایج حاصله، تجارب و درس‌های آموخته‌شده را به اشتراک خواهند گذارد تا در رزمایش‌های بعدی منظور شود.
در چارچوب فاز دوم، «عملیات امنیت دریایی» که در واقع برای بازنگهداشتن خطوط مواصلات دریایی صورت می‌گیرد، اسکورت و حفاظت کشتی‌های تجاری از بندر مبدا تا مقصد، تجسس و بازرسی از کشتی‌های مشکوک، مبارزه با دزدی دریایی و مقابله با ماموریت‌های انتحاری به وسیله قایق‌های تندرو حامل مواد منفجره تمرین می‌شود.
در همین فاز از رزمایش در رابطه با «عملیات ضد مین»، وب‌سایت رسمی نیروی دریایی آمریکا در گزارشی می‌گوید، این عملیات در مقایسه با رزمایش‌های سال گذشته وسیع‌تر شده و سه بُعد دارد: مین‌روبی از هوا، مین‌روبی سطحی و مین روبی زیر سطحی.
بر پایه همین گزارش در مین روبی از هوا، از هلیکوپترهای سنگین استفاده خواهد شد که با کشیدن وسایل و دستگاه‌های مین‌روبی بر روی آب می‌توانند انواع مختلف مین‌ها را بروبند و در عین حال فاصله خود را با مین‌های روبیده شده و آماده انفجار حفظ کنند.
برای مین‌روبی سطحی، ناو‌های مین‌روب و مین‌شکار به‌کار گرفته خواهند شد. ناو‌های مین‌شکار با بهره‌گیری از سونار و تعیین موقعیت مین‌های کار گذاشته شده، آنها را به وسیله غواصان و یا روبات‌های زیر آبی خنثی می‌کنند. ناو‌های مین‌روب با یدک کردن دستگاه‌های مکانیکی، صوتی و یا مغناطیسی، مین‌های شناور و یا کار گذاشته شده فعال در کف دریا (کفی) را از بین می‌برند.
در ارتباط با مین‌روبی زیر آبی، آنگونه که سایت نیروی دریایی آمریکا تاکید دارد، از غواصان و روبات‌ها یا وسایل زیرآبی بدون سرنشین استفاده خواهد شد.
در راستای «عملیات حفاظت از زیر ساخت‌های دریایی»، سایت یاد شده می‌گوید این عملیات به حفاظت از بندرها مبدا و مقصد کشتی‌ها توجه دارد یعنی مکان‌هایی که کشتی‌ها بارگیری می‌کنند و در پایان دریانوردی بار‌ها یشان را تخلیه می‌کنند. به عبارت دیگر این عملیات، حفاظت از بنادر، لنگرگاه‌ها، تاسیسات ساحلی و فراساحلی مانند سکو‌های نفتی را مد نظر دارد و برای اینکار از ماموران حفاظت بنادر، وسیله‌های مختلف مانند قایق‌های ویژه گشت بندر، تیم‌های غواصی، تیم‌های بازرسی کشتی‌ها و هلی کوپتر‌ها استفاده می‌شود.
تقویت آموزش، فرماندهی و کنترل
جدا از فاز‌های رزمایش بین‌المللی ضد مین، اجرای آنها فرصت مناسبی را برای کشور‌های شرکت‌کننده فراهم می‌آورد تا با ارتقا سطح آموزش پرسنل و آزمایشِ ساز و برگ‌های خود، کارآیی یکان‌های دریایی‌شان را افزایش دهند. برجسته کردن اهمیت و ارزش‌های مترتب به سیستم کنترل و فرماندهی یعنی هماهنگی عملیات و اجرای رزمایش به وسیله فرماندهی، کنترل و ارتباط میان ۳۰ کشور شرکت‌کننده نیز یکی از دستاور‌های این رزمایش بین‌المللی محسوب می‌شود. درباره این دستاورد که با توجه به درس‌های آموخته شده از رزمایش‌های سال‌های قبل حاصل شده، سایت نیروی دریایی آمریکا نوشته است: «در سال‌های گذشته با مشکلات و نارسایی‌های بنیادی مواجه بودیم. برخی از کشور‌های شرکت‌کننده توانایی لازم را برای برقراری ارتباط [مخابراتی] مطمئن در دریا نداشتند و برخی دیگر سیستم‌هایی داشتند که همخوان و هماهنگ با دیگران نبود. از این رو با تلاش‌های صورت‌گرفته در چند ماه گذشته، موفق شدیم که سیستم‌های ارتباط و مخابراتی خود را هماهنگ کنیم و به باور ما این کار نتایج رزمایش اخیر را بهتر خواهد کرد.»
علاوه بر این، اجرای رزمایش‌هایی از این دست هماهنگی و همکاری میان نیرو‌های دریایی و شرکت‌های کشتیرانی را تقویت خواهد کرد، نکته‌ای که فرمانده ناوگان پنجم، در مصاحبه‌اش آن را یکی آز «نقاط قوت» چهارمین رزمایش بین‌المللی ضد مین توصیف کرد.
شمار شرکت‌کنندگان
سایت نیروی دریایی آمریکا و رسانه‌ها شمار ناو‌ها، کشتی‌ها و پرسنل شرکت‌کننده در این رزمایش را گزارش نکرده‌اند. اما با توجه به شباهت مقیاس و حوزه این رزمایش با رزمایش سال گذشته، آمار و ارقام آنها نزدیک به‌هم خواهد بود. سومین رزمایش بین‌المللی ضد مین از ۵ تا ۲۲ آبان سال گذشته ادامه داشت و ۴۴ کشور، ۳۸ ناو، ۲۲ کشتی تجاری، ۶۵۰۰ نظامی و ۷۰۰ غیر نظامی در آن شرکت داشتند.
با این همه، دریابان کوین دانِگِن گفت که در رزمایش ضد مین در حال اجرا از تکنولوژی‌ها و وسایل جدید مانند وسایل ترابری زیرآبی بدون سرنشین استفاده خواهد شد و توانایی ناو ترابری پر سرعت مانند «چاک تو کاونتی» و ناو پونس، پایگاه شناور مقدم، که مجهز به سلاح‌های لیزری است به نمایش گذاشته خواهد شد. ناو ترابری یاد شده با طول ۱۰۳ متر و سرعت ۴۳ گره (۸۰ کیلو متر در ساعت) می‌تواند سه گروهان تکاور دریائی را با سلاح‌ها، تجهیزات و خودرو‌های مورد نیاز جابه‌جا کند.
کلام آخر
فرمانده ناوگان پنجم آمریکا بی‌آنکه نامی از ایران ببرد بر حفظ خطوط مواصلات دریایی در مقابل گروه‌های تندگرا و تروریستی مانند القاعده و داعش تاکید ورزید ولی اجرای بخشی از این رزمایش در خلیج فارس حامل پیامی برای نیروی دریایی سپاه پاسداران است که شیوه جنگ نامتقارن و مین‌گذاری را به عنوان یکی از عوامل موثر برای بازدارندگی آمریکا برگزیده‌اند. علاوه بر این فرماندهان سپاه بار‌ها از کنترل تام و تمام نیروی دریایی سپاه بر تنگه هرمز و حتی بستن آن در صورت نیاز سخن به میان آورده‌اند. ایران حدود دو هزار مین دریایی از جمله مین‌های «ئی اِم ۵۳» چینی دارد و قادر است با به‌کارگیری یکان‌های سطحی و زیر دریایی‌ها مین‌گذاری کند.
آمریکا دو هفته قبل از آغاز رزمایش اخیر، روز ۲ فروردین، متعاقب رزمایش زمینی ۳۰ کشور عربی و اسلامی در عربستان موسوم به «تندر شمال»، یک رزمایش دریایی با مصر و امارات متحده عربی در آبهای ساحلی مصر در دریای سرخ برگزار کرد که هدف از اجرای آن شیوه‌های گشت زنی و جمع آوری اطلاعات، و دفع حملات هوایی دشمن گزارش شد. این رزمایش «سلام عقاب ۲۰۱۶» نام داشت.
