شاهین بشیری- موضوع آب رودخانه هیرمند که از افغانستان وارد خاک ایران می‌شود بار دیگر خبرساز شد. به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران،ایسنا، یک عضو کمیساریای آب رودخانه هیرمند با بیان اینکه تالاب هامون با یک سیلاب چندروزه آبگیری نمی‌شود، مدعی شد افغانستان ۱۶ سال است که سیلاب‌های غیرقابل کنترل خودش را به عنوان حقآبه ایران جا زده و سندسازی کرده است.
احمد عاقبت به‌خیر تاکید کرد بر اساس جداول ماهانه معاهده افغانستان باید آب را از سد کجکی رهاسازی کند ولی این کشور سیلاب‌های غیر قابل کنترل حوزه ارغنداب را که ارتباطی به سد کجکی و معاهده ندارد به ایران داده است.
موضوع آب رودخانه هیرمند مسئله ای است که چندین دهه از عمر قراداد آن بین ایران و افغانستان می‌گذرد.
بیژن گلشاییان کارشناس امور بین‌المللی آب که مسایل آب رودخانه هیرمند را دنبال کرده است، در مورد قراردادی که پیش از انقلاب ایران با افغانستان در این زمینه بسته شده به رادیو فردا می‌گوید: «همیشه اختلافی برای رودخانه هیرمند که در افغانستان سرچشمه می‌گیرد، و سیستان و بلوچستان ما بوده و بالاخره در زمانی که آقای هویدا نخست‌وزیر بود و ایران از موقعیت سیاسی بالایی برخوردار بود یک قرارداد با افغانستان بستند که حقابه از هیرمند گرفته شود. یادتان باشد هیرمند یک رودخانه دایم است. رودخانه فصلی نیست.بنابراین همیشه در آن آب جریان دارد. از این آبی که دایم جریان دارد اگر یک سال اگر بارندگی کمتر باشد سهم کمتری و یک سال که بارندگی بیشتر باشد، سهم بیشتری وارد خاک ایران بشود. این قرارداد بسته شد و چند سال هم اجرا شد در گذشته دور. یکی از مفاد این قرارداد این بود که افغانستان تاسیسات آبی مثل سدها و سدهای کوچکتر و سدهای انحرافی در خاک خودش بیشتر ایجاد نکند که جریان آب را دچار تاخیر و دچار کمبود کند. این در گذشته اجرا می‌شد. ولی بعد دیگر ایران دچار انقلاب و اختلافات مختلف شد و توجه به سیستان نشد و این آب کمتر می‌آید و عملا‌ً حقابه ایران آنطور که باید به سمت ایران جاری نمی‌شود.»
احمد عاقبت به‌خیر عضو کمیساریای آب رودخانه هیرمند همچنین به خبرگزاری ایسنا گفته است که سیلاب‌های رها شده از خاک افغانستان به خاک ایران معمولا به صورت دشت مال می‌آید و بعد از دو یا سه روز تمام می‌شود.
به گفته وی گاهی این سیلاب‌ها حتی به سیستم‌های آبیاری داخل ایران خسارت می‌زند.
وی افزود بر اساس معاهده تقسیم آب رودخانه هیرمند حقابه باید به صورت لحظه‌ای و در تمام طول سال در رودخانه جریان داشته باشد. یعنی در هیچ لحظه‌ای نباید جریان آب قطع شود. ولی در سال‌های اخیر فقط این سیلاب‌ها بوده که در یک یا دو ماه از سال به ایران وارد شده است.
با توجه به اینکه ایران معتقد است افغانستان برخلاف قرارداد میان دو کشور عمل کرده، آیا برای ایران امکان تعقیب این موضوع از طریق مراجع بین‌المللی وجود دارد و آیا موفقیتی برای ایران حاصل خواهد شد؟ بیژن گلشاییان در این باره می‌گوید: «آب‌های مرزی و مسایل حقوقی نسبت به آب‌های مرزی یک مقداری خاکستری است. سیاه و سفید نیست. چون منشاء آب در یک کشور دیگر است همیشه یک مقدار مورد اختلاف است. ولیکن کلا‌ً وقتی یک قراردادی بسته شد باید به آن قراردادها پابرجا بود. ایران البته می‌تواند شکایت کند. این یک امر طولانی و امر زمان‌گیری است. باید با کشور افغانستان صحبت کنند و بررسی کنند ببینند سهمیه ایران از این آب چه می‌شود. بیشتر در منطقه مسئله را حل کنند. نه اینکه به داوری‌های بین‌المللی بخواهد کشیده شود.»
احمد عاقبت به‌خیر عضو کمیساریای آب رودخانه هیرمند همچنین گفته است که آخرین مذاکرات با مقام‌های افغان به سال ۹۲ بازمی‌گردد و قرار بود اواخر پارسال نیز تیمی از افغانستان برای مذاکره پیرامون آب به ایران بیاید که متاسفانه این گروه به ایران نیامد.
