ناآرامی‌ها در ترکیه رو به افزایش گذاشته است، در روزهای اخیر چندین رویداد ددر ترکیه توجه خبرگزاری‌ها را به خود جلب کرد؛ از جمله گشودن آتش به‌سوی کنسولگری آمریکا در شهر استامبول و انفجار یک اتومبیل بمبگذاری شده در نزدیکی یک پاسگاه پلیس در بخش آسیایی استانبول و بالاخره کشته شدن ۴ مامور پلیس در جنوب شرق ترکیه بر اثر انفجار بمب کنار جاده‌ای.
رادیو فردا در گفت‌وگو با تورج اتابکی پژوهشگر ارشد، پژوهشکده بین‌الملل تاریخ اجتماعی در هلند، از او در باره منشاء این ناآرامی‌ها سئوال کرده است:
آقای اتابکی، مدتی است که ناآرامی‌ها در ترکیه آغاز شده. به نظر شما منشاء این ناآرامی‌ها می‌تواند از چه مسئله‌ای و کجا باشد؟
تعدد بازیگرانی که به ناآرامی‌های ترکیه دست زدند می‌رود که به هر صورت صحنه سیاسی ترکیه را کمی مخدوش کند و برای بسیاری ناظران همین سئوالی که شما کردید پیش بیاورد. اما فصل مشترک تمام این بازیگران در حقیقت ناآرام کردن و بی‌امنیت کردن ترکیه است در حال حاضر. چه گروه تندرو کمونیستی جبهه آزادیبخش خلق انقلابی که مسئولیت بمبگذاری در استانبول را به عهده گرفته و چه شاخه نظامی حزب کارگران کردستان ترکیه (پ‌کاکا) که پیشتر هم مسئولیت انفجار در پاسگاه‌های انتظامی در شرق ترکیه را گرفته یا هرجا که انگشت اتهام به سوی فعالان خلافت اسلامی (داعش) نشانه می‌رود. این بازیگران هرکدامشان تلاش می‌کنند که صحنه ترکیه را تا آنجا که ممکن است ناآرام کنند و هرکدام دلیل خودشان را دارند. حزب پ‌کاکا شاخه نظامی حزب کارگران کردستان ترکیه نگران از بربادرفتن دستاوردهای دو سال گذشته که به نوعی تلاش کرده بود سازشی را با دولت اردوغان تعیین کند و حالا آقای اردوغان تلاش می‌کند که این توافق را به کناری بگذارد. می‌خواهند دست برتری را داشته باشند در مذاکرات محتمل آینده. خب در مورد داعش، خلافت اسلامی دیدیم که اردوغان عملا اعلام جنگ کرده با صلاحدید متحدانش در منطقه. اما گروه بسیار بسیار کوچک کمونیستی جبهه آزادیبخش خلق انقلابی تازه نیست که این کار‌ها را می‌کند. پیشتر هم بمبگذاری‌هایی اینجا و آنجا در شهرهای بزرگ کرده. بسیار بسیار محدود ولی در حقیقت به نوعی می‌خواهد حضورش را در صحنه سیاسی ترکیه هرچند محدود و کوچک، نشان دهد.
آقای اتابکی، برخی کار‌شناسان رسانه‌های بین‌المللی وقتی مسائل ترکیه را تحلیل می‌کنند تازگی‌ها اشاره می‌کنند که رجب طیب اردوغان اولویتی که برایش وجود دارد افراد وابسته به پ‌کاکا هستند و مبارزه با گروه خلافت اسلامی در مراحل بعدی قرار می‌گیرد. نظر شما درباره این نوع ادعا‌ها چیست؟
داوری من هم همینطور است. یعنی برای ترکیه آنچه که مهم است نوعی واکنش به فعالیت رو به گسترش کرد‌ها در جنوب مرزهای ترکیه است. فعالیتی که می‌تواند نوعی اقلیم شمال سوریه را همسنگ با اقلیم شمال عراق برای کرد‌ها فراهم کند. هرچند کرد‌ها تلاش کردند دامنه نفوذ جغرافیایی خودشان را به سواحل مدیترانه هم بکشانند و این برای ترکیه بسیار بسیار ناگوار است. بنابراین دولت ترکیه تلاش می‌کند تا آنجا که می‌تواند از فعالیت گروه‌های کرد از هر قسم از جمله پ‌کاکا چون پ‌کاکا در تیررسش هست جلوگیری کند و اجازه ندهد که چنین اقلیمی برپا شود. برای این کار ترکیه نیاز به این داشت که داعش را هم در تیررس خود قرار دهد و یا مدعی شود که دشمنی با داعش فراموش نشدنی است و داعش را هم باید به زانو در بیاورد. اما در درجه اول آنچه برای اردوغان مهم است این است که بتواند در جنوب مرزهای خودش در شمال سوریه یک منطقه حائل ایجاد کند. منطقه حائلی که اجازه نمی‌دهد کرد‌ها برای خودشان فعالیت مستقل داشته باشند و به سرانجام دولت خودشان را هرچند دولت خودمختار تشکیل دهند.
اگر ما شاهد افزایش ناآرامی‌ها باشیم و این ناآرامی‌ها رو به گسترش بگذارد احتمال یک انتخابات زودرس در ترکیه می‌تواند پیش بیاید؟
دهم ماه اوت درست یک سال از به قدرت رسیدن اردوغان در هیئت ریاست جمهور ترکیه می‌گذرد. بسیاری از مردم ترکیه به کارنامه ایشان در یک سال گذشته می‌اندیشند و به کارنامه ۱۲ سال گذشته حزب عدالت و توسعه در قدرت. برای آقای اردوغان بازگشت به دوران طلایی ۱۲ سال گذشته و انتخابات پیشرس گزینه مطلوب است. هرچند که کسانی در حزب عدالت و توسعه هستند که نگران این هستند که اگر ما یک انتخابات پیشرس داشته باشیم شاید ستاره بخت حزب عدالت و توسعه کمسو‌تر از آن باشد که در انتخابات گذشته داشتیم. اما این رفتار آقای اردوغان را می‌دانیم می‌شناسیم. اردوغان نه تنها به نوعی یکه‌سالاری در صحنه سیاسی شهره است و تلاش می‌کند نظام تک حزبی را داشته باشد بلکه وقعی هم به قانون اساسی ترکیه نمی‌گذارد و بار‌ها و بار‌ها در این یک سال گذشته به نوعی قانون اساسی ترکیه را که نقش غیرجانبدار به ریاست جمهور می‌بخشد و در صحنه سیاسی تلاش می‌کند رییس جمهور را به عنوان یک میانجی سیاسی معرفی کند و نه یک عامل فعال، این را کنار گذاشته آقای اردوغان. او در کنار کابینه داووداوغلو برای خودش کابینه سایه درست کرده. اردوغان دپارتمان‌هایی بخش‌هایی در ریاست جمهوری درست کرده به نام بخش امنیت داخلی، بخش دفاعی، بخش اقتصادی که همسنگ کابینه داووداوغلو است. بنابراین اگر تمام این‌ها را کنار هم بگذاریم می‌بینیم که طرحی که اردوغان دارد یا حداقل می‌توانیم بگوییم بخشی از حزب عدالت و توسعه دارد روی کردن به یک انتخابات زودرس است با این امید که از بطن این انتخابات زودرس بتوانند دومرتبه به قدرت فعال و یکه‌تاز برگردند. در این راستا یک اشاره کوتاه بکنم. کسانی هم باید قربانی شوند و این نگرانی‌های بسیاری از ناظران را در پی دارد. از جمله آیا در راستای این طرح رهبران حزب دموکراتیک خلق‌های ترکیه باید زندانی شوند پشت میله‌های زندان بروند یا این حزب غیر قانونی اعلام شود و از این دست. به هر صورت تا آنجا که می‌دانیم صحنه سیاسی ترکیه آنقدر هم آرام نیست که تمام این امکانات را در اختیار آقای اردوغان قرار دهد. به جد احزاب مخالف ترکیه مثل حزب جمهوری خواه خلق، مثل حزب حرکت ملی نگرانی خودشان را از رفتار سیاسی آقای اردوغان و طرحی که پیش رو دارد اعلام کرده‌اند.
