روزنامه شرق عکس بزرگی از حضور مردم ترکیه در خیابانها برای مقابله با نظامیان مجری کودتا در صفحه یک خود، آن را «پاتک به کودتا» توصیف کرده و نوشته است: «تلاش چندساعته نظامیان برای سرنگونی دولت ترکیه ناکام ماند.»
محمدعلى سبحانى، مدیرکل پیشین خاورمیانه وزارت خارجه ایران، در سرمقاله روزنامه شرق با عنوان «دفاع از حق حاکمیت مردم» نوشته است: رخداد بامداد شنبه در ترکیه «این پیام را با خود داشت کــه اگرچه استفاده از عبارت پایان دوران کودتا ممکن نیست؛ اما این ابزار دست کم محبوبیت گذشته خود را از دست داده است.»
سرمقالهنویس شرق با اشاره به اینکه «کودتا» پدیدهای دیرپا در منطقه است که «در ناپسند بودن آن تردید وجود ندارد»، نوشته است: «خوشبختانه این حرکت در ترکیه که بیشترین سابقه را در کودتاهای نظامی در منطقه ما دارد و جدال میان دموکراسی و ارتش در آن از سابقهای دیرینه برخوردار است، با حضور به موقع مردم و هوشیاری مسئولان رسمی و رهبران سیاسی آن، کارآمدی گذشته را از دست داده است.»
شرق همچنین در گزارشی با تیتر «ستایش مقاومت شجاعانه مردم در برابر کودتا» نوشته است: «کودتای یکشبه ترکیه از پس دولت اردوغان برنیامد و آن طور که ســفارت این کشور در تهران روز شنبه در بیانیهای آورد؛ اتحاد مــردم ترکیه کودتا را خنثی کرد.»
به گزارش این روزنامه سفارت ترکیه در تهران طی بیانیهای با تأکید بر اینکه «رئیس جمهوری و دولت امور را بر عهده دارند»، اعلام کرد که «همه بخشهای نیروهای مسلح ترکیه در این کودتا درگیر نبودند و این اقدام با یک گروه از نیروهای مسلح انجام شد که پاسخشان را نیز از ملت ما دریافت کردند.»
شرق همچنین خبر داده که بهرام قاسمی، ســخنگوی وزارت امور خارجه ایران، ضمن تاکید براینکه ایران از «دولــت منتخب مردم حمایت میکنـد»، گفته است: «برای جمهوری اسلامی ایران، ترکیهای با ثبات، امن و مردم سالار اولویت دارد.»
روزنامه ایران، نزدیک به دولت، عکس یک خود را به تصویری از حضور مردم در خیابانها و تسخیر یک تانک در جریان کودتای نافرجام ترکیه اختصاص داده و با تیتر «کودتا زیر پای مردم» نوشته است: «با سرکوب آخرین تحرکات نظامیان شورشی، عصر شنبه رسما ماجرای کودتا» در ترکیه به پایان رسید.
این روزنامه شمار قربانیان این رویداد را دستکم «۲۶۵ کشته و ۱۴۴۱ زخمی» اعلام کرده و خبر داده که «۲ هزار و ۸۳۹ نفر بازداشت و ۲۷۴۵ قاضی برکنار شدهاند.»
محمد مهدی مظاهری، استاد دانشگاه، در سرمقاله روزنامه ایران با عنوان «کودتای ترکیه؛ ریشهها و پیامدها» به «مجموعهای از عوامل و شرایط» از جمله تغییرات قانون اساسی در همهپرسی سال ۲۰۱۰ که منجر به «امکان محاکمه نظامیان در دادگاههای عمومــی و لغو مصونیت نظامیان ارشد «شد در کنار تلاش رئیس جمهور ترکیه «برای برداشتن منع حجاب در دانشگاهها، خیزش اردوغان برای افزایش قدرت خویش در مقام ریاست جمهوری، تلاش وی برای تبدیل ترکیه به قدرتی مؤثر در جهان اسلام و نیز سیاستهای اردوغان در قبال سوریه و تمایلش برای مداخله نظامی در این کشور» به عنوان برخی از دلایل اشاره کرده که «مخالفت ارتش را به دنبال داشته و بهتدریج نظامیان را به این جمعبندی رساند کــه اردوغان و حزب متبوعش دیگر مورد مناسبی برای حکومت در ترکیه نیستند.»
سرمقالهنویس روزنامه ایران البته بر «ارزیابی اشتباه ارتش از افکار عمومی و فضای سیاسی حاکم بر جامعه ترکیه» تاکید کرده و نوشته است: «نظامیان گمان میکردند که مشکلات اخیــر دولت اردوغان در تأمین امنیت شهرهای ترکیه و اوجگیری فعالیتهای تروریستی در این کشور» سبب میشود تا «با وقــوع کودتا، مردم هم از در حمایت از نظامیان وارد» شوند اما این «پیشبینی و ارزیابی سراسر غلط از آب درآمد و علیرغم وقوع کودتا در ساعتهای پایانی جمعه شب، مردم حمایت همهجانبه خود را از اردوغان نشان دادند و با حضور گسترده خود ثابت کردند که دیگر حکومت نظامیان و روند تغییرات غیردموکراتیک در کشورشان را بر نمیتابند.»
روزنامه ایران همزمان بر «حمایت تهران از دولت قانونی آنکارا» تاکید کرده و از کوتای نافرجام در ترکیه به عنوان «رویداد بیثباتکنندهای» یاد کرده که «میتوانست بر ابعاد مسائل مبتلا به منطقه تأثیری مخرب بگذارد و به همین دلیل عبور بیتفاوت از کنار آن غیرممکن بود» و نوشته است: به دلیل همین حساسیت «ایران در شب کودتا پا به پای ترکیه بیدار ماند» و «ایران از زمره معدود کشورهای انگشتشماری باشد که مقامات رسمی شان در نخستین ساعات کودتا نسبت به آنچه در حال رخ دادن بود، اعلام موضع میکردند و در شرایطی که تعدادی از مراکز استراتژیک ترکیه در اختیار نظامیان کودتاگر قرار داشت، بر حمایت از دولت قانونی این کشور اصرار ورزد.»
تماسهای مکرر و حمایتآمیز محمدجواد ظریف وزیر خارجه ایران با مولود چاووش اوغلو وزیر خارجه ترکیه در جریان وقوع کودتا و نیز تاکید علی شمخانی بر «مخالفت ایران با هر نوع کودتا، چه داخلی و چه خارجی» از جمله مواردی است که روزنامه ایران آن را «موضع حمایتی نسبت به دولت منتخب ترکیه» عنوان کرده است.
روزنامه اعتماد نیز عکس یک خود را به رئیس جمهور ترکیه اختصاص داده و در گزارشی با تیتر «بازگشت اردوغان» نوشته است: «مردم، رییس جمهور ترکیه را نجات دادند.»
سارا معصومی در گزارش اعتماد با اشاره به این ساعتی پس از وقوع کودتا «اردوغان با اعتماد به نفس بازگشت» و درحالی که «مخالفان کودتا احاطهاش» کرده بودند مردم را «با اسکایپ به خیابانها» آورد و «برای حفظ نتیجه انتخابات» و «ترجیح دموکراسی بر کودتای نظامی» در خیابانها سنگ تمام گذاشتند؛ «گروهی از تانکها بالا رفتند و اختیار آنها را در دست گرفتند. یک نفر مقابل تانکی دراز کشید و تصویرش در جهان دست به دست چرخید.»
روزنامه جوان، نزدیک به سپاه پاسداران، با اشاره به اینکه «کودتای نیمه شب ترکیه قبل از طلوع آفتاب با ۲۶۵ کشته و ۲۸۰۰ بازداشتی شکست خورد»، آن را «کودتای نافرجام علیه چرخش ترکیه» توصیف کرده و نوشته است: «ترکیه در همان روزها و ساعتهایی که چرخش در سیاست خارجی را تجربه میکرد، پنجمین کودتای تاریخ خود را از سر گذراند، کودتایی البته متفاوت از کودتاهای قبلی که از ردههای پایین ارتش شروع شد و نافرجام ماند.»
این روزنامه عوامل کودتا را «افسران رده پایین ارتش ترکیه» معرفی کرده و نوشته است: «پریشب دو ملت بیدار بودند. ملت ترکیه برای مقابله با کودتا به خیابان آمده بود و بسیاری از مردم ایران برای پیگیری اخبار در شبکههای اجتماعی و ارائه تحلیلهای طنز و جدی تا طلوع آفتاب بیدار ماندند.»
روزنامه نزدیک به سپاه پاسداران همچنین در یادداشتی با تیتر «رنگ و بوی سعودی کودتا» نوشته است: چون کودتای نافرجام ترکیه درست در روزی اتفاق افتاد که قرار بود بخش محرمانه گزارش ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ آمریکا منتشر شود که در آن به نقش عوامل دولتی عربستان در حمایت مالی از عوامل انتحاری حمات ۱۱ سپتامبر تصریح شده، چنین تقارنی میتواند دخالت احتمالی «عوامل خارجی» از جمله عربستان سعودی را «تأیید یا دستکم قابل تأمل» کند.
روزنامه خراسان در یادداشتی با تیتر «کودتا در ترکیه و رمزگشایی از مواضع ایران» تاکید کرده است که «برای جمهوری اسلامی ایران در ترکیه بیش از همه وجود یک دولت مستقر دارای اهمیت است.»
این روزنامه با اشاره به ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک ایران و ترکیه نوشته است: «این مرزها مرزهای معمولی نیست و به طور متوسط روزانه در آن بیش از ۴۰ میلیون دلار مبادلات تجاری و مالی انجام میشود؛ به نحوی که تنها از مرز بازرگان روزانه حدود ۵۰۰ کامیون و هزاران نفر تردد میکنند» و این حجم از ارتباطات مرزی باعث میشود «دو طرف از هرگونه ناامنی در کشور مقابل نه تنها سودی عایدشان نشود بلکه متضرر نیز شوند.»
امیرحسین یزدان پناه در یادداشت روزنامه خراسان نوشته است: «برهم خوردن امنیت ترکیه امنیت ما (ایران) را نیز متاثر میکند و به همین دلیل ما امنیت کشورهای همسایه را امنیت خود میدانیم و هرگونه بحرانی در این کشور یا سایر همسایههای ما که به تضعیف امنیت و نظام اقتصادی و سیاسی در این کشورها منجر شود مطلوب ما نیست و برمنافع ما تاثیر منفی دارد.»
روزنامه خراسان ضمن انتقاد از سیاستهای منطقهای رجب طیب اردوغان به ویژه اختلاف نظر مقامات ارشد جمهوری اسلامی با رئیس جمهوری ترکیه در خصوص بحران سوریه، تاکید کرده است که با این همه «او یک دولت اسلامگرا دارد و در حوزههای مختلف مانند تحریمها به کمک ایران آمد»، و «هرچند اردوغان گزینه مطلوب ما نیست اما در مقایسه با گزینههای جانشیناش همچون روی کار آمدن دولت کودتا یا طرفداران فتحالله گولن که از مخالفان سرسخت جمهوری اسلامی است یا یک دولت غیراسلامی در ترکیه، اردوغان برای ما مطلوبتر از سایر گزینههاست.»
روزنامه تعادل با اشاره به حضور دستکم ۱۰ هزار گردشگر ایرانی در ترکیه هنگام وقوع کودتا به اعزام هواپیماهایی برای انتقال این گردشگران به ایران خبر داده و نوشته که «نخستین هواپیمای حامل مسافران ایران ساعت ۱۴ روز شنبه» در فرودگاه بینالمللی تهران به زمین نشست.
به گزارش این روزنامه «به دنبال حوادث و ناامنیهای اخیر در ترکیه و حادث شدن شرایط فوق العاده، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در اطلاعیهای یی از دفاتر خدمات مسافرتی و گردشگری خواست تا اطلاع ثانوی و تا زمان برقراری مجدد امنیت و آرامش، از هرگونه ثبت نام و اعزام گردشگر به مقاصد گردشگری این کشور خودداری کنند.»
روزنامه تعادل همزمان از قول «یک منبع مطلع» نوشته است: ایرانیانی که «پاسپورتهای آنها برای گرفتن نوبت در سفارتخانه سایر کشورها در ترکیه است تا روز دوشنبه و بازگشایی سفارتها صبر کنند» و «درصورتی که پروازها برقرار شد و سفارتها آغاز به کار نکردند به سفارت و سرکنسولگری ایران برای دریافت برگ عبور مراجعه کنند.»
رحمن قهرمانپور، کارشناس امور بین الملل، در گفتوگو با روزنامه همدلی ضمن تاکید بر اینکه «جامعه مدنی کودتا را شکست داد»، به مخالفت رهبران احزاب منتقد دولت با کودتا هم اشاره کرده و گفته است که سیاسیون هم «در ترکیه به یک بلوغ سیاسی رسیدهاند و نمیخواهند اختلافاتشان را از طریق ارتش حل کنند و این به منزله پایان تصور کودتا در ترکیه خواهد بود و باعث میشود دموکراسی تقویت شود.»
روزنامه آرمان در شماره یکشنبه خود گفتوگویی دارد با مصطفی تاجزاده، از چهرههای اصلاحطلب که از شب انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ به مدت هفت سال بازداشت و زندانی شده بود.
مصطفی تاجزاده در این گفتوگو تاکید کرده است که باید از طرح موضوعاتی مانند عبور از رئیس دولت اصلاحات عبرت بگیریم و از شعار «عبور از روحانی» بپرهیزیم، چرا که در نهایت مجبور میشویم با چراغ در کوچههای تاریک به دنبال امثال روحانی بگردیم که تدبیر لازم را در مدیریت کشور داشته باشند.»
این چهره اصلاحطلب با تاکید براینکه «حسن روحانی در سال ۹۶ بدون مشکل خاصی به ریاست جمهوری خواهد رسید»، گفته است: «در شرایط کنونی آقای روحانی در جریان اصولگرایی هیچ رقیبی ندارد و خود اصولگرایان نیز به این مساله آگاهی دارند. تنها کسی که ممکن است بتواند بیشتر از ۱۰ میلیون رای کسب کند احمدینژاد است که اگر در انتخابات حضور پیدا کند ما با یکی از پرشورترین انتخابات تاریخ جمهوری اسلامی مواجه خواهیم بود. در چنین شرایطی فضای انتخابات دوقطبی خواهد شد و کسانی که قصد حضور در انتخابات را ندارند نیز به آقای روحانی رای میدهند تا مانع از تکرار اشتباهات گذشته شوند.»
روزنامه آرمان همچنین از قول مطفی تاجزاده نوشته است: «شاید دولت آقای روحانی دارای نقاط ضعف باشد که به نظر من نیز در برخی زمینهها ضعفهایی دارد اما همین مساله که سایه جنگ را از سر ملت ایران برداشت، به یک دستاورد مهم تاریخی دست پیدا کرد.»
روزنامه همدلی از «شکایت خبرنگاران برای ارسال پیامک تهدیدآمیز» خبر داده و از قول سارا نجیمی وکیل شماری از روزنامهنگاران خبر داده است که «تعدادی از خبرنگاران و روزنامهنگارانی نسبت به ارسال پیامک تهدیدآمیز طرح دعوی کردهاند و این شــکایت در دادسرای فرهنگ و رســانه ثبت شده و به شعبه دو بازرسی دادسرا ارجاع» شده است.
این روزنامه یادآوری کرده است که «دو هفتــه پیش بــه ۷۰۰خبرنگار و فعال اجتماعی پیامکهای تهدیدآمیزی از چند شــماره ناشناس ارسال شد» و حالا سارا نجیمی وکیل شماری از روزنامهنگاران اعلام کرده که در شکایت ثبت شده «فارغ از جنبه تهدیدآمیز این پیامکها، به دلیل اینکه در آن ادعا شده این خبرنگاران با معاندان نظام در ارتباط هستند، به نوعی افترا و تهمت محسوب میشود. همچنین به دلیل اینکه در متن پیامک، خبرنگاران متهم به تبادل اطلاعات خاصی شدهاند، توهینآمیز است و از آنجا که ارسال پیامک در سطح گستردهای انجام شده، در حکم نشر اکاذیب محسوب میشود و علاوه بر اینها، نوعی تشویش اذهان عمومی است و شاکیان پرونده در مورد همه این موارد طرح دعوی کردهاند.»
«سود دود» گزارشی است در روزنامه فرهیختگان که در آن به «سه هزار میلیارد تومان گردش مالی سالانه سیگار» در ایران اشاره شده است و اینکه «مافیای سیگار پشتوانه گرمی در کشور دارد.»
الهام کاظمی در این گزارشی با تاکید براینکه «حدود ۴۰ درصد» از گردش مالی سه هزار میلیارد تومانی سیگار در ایران «یعنی رقمی بیش از هزار میلیارد تومانش نصیب قاچاقچیان» میشود، نوشته است: «ایرانیها سالانه ۶۲ میلیارد نخ سیگار در کشور دود میکنند که بنا بر آمار اداره مبارزه با قاچاق سیگار ۴۰ درصد آن تولید داخل، ۲۹ درصد وارداتی و مابقی به صورت قاچاق تهیه میشود.»
به نوشته این روزنامه «بسیاری از وجود مافیای سیگار در ایران صحبت میکنند که با مراکز قدرت در ارتباطند» و حتی به گفته علیرضا جمشیدی، رئیس سازمان تعزیرات حکومتی، «این مافیا از پشتوانه جدی در کشور برخوردار است.»
قاسم میرزایی نیکو، نماینده مجلس شورای اسلامی به فرهیختگان گفته است: «در حال حاضر هیچ ارادهای در کشور برای مبارزه با قاچاق و مافیای سیگار وجود ندارد.»