رفعت بیات نماینده اصولگرای شهر زنجان در هفتمین دوره مجلس شورای اسلامی که چهار سال پیش خود را نامزد نهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری کرده بود و با رای شورای نگهبان به عدم صلاحیتش از رقابت دراین عرصه بازماند، این بار بازگشته است تا شاید بتواند در این رقابت حضور پیدا کند.
این سیاستمدار میانسال می گوید که شورای نگهبان ، علت رد صلاحیتش را برای نامزدی در انتخابات قبلی ، کافی نبودن میزان تجارب و قابلیتهای او اعلام کرده است. اما منتقدان، این گونه تصمیمات شورای نگهبان را ناشی از این امر می دانند که این نهاد معتقد است مفهوم «رجل سیاسی» که در قانون ذکر شده ، همانا مردان سیاستمدار است.
رفعت بیات با شعار«رفاه ، آسایش ، آرامش در امنیت پایدار » برگشته است تا بلکه این بار با تفسیر نوین شورای نگهبان از کلمه «رجل » سیاسی دراین رقابت حضور پیدا کند. او در آغاز گفتگو در مورد تفاوت دیدگاه ها از کلمه «رجل سیاسی » این گونه می گوید.
«در سال ۱۳۸۴ سخنگوی محترم شورای نگهبان، آقای الهام بودند و ایشان اعلام کردند که تفسیر رجل سیاسی از نظر شورای نگهبان، به معنای مردان است. با همه اینها من کاندید شده بودم به این دلیل که دیدگاه امام و مقام معظم رهبری از نظر فقهی این نبود. و میدانستم که مجلس خبرگان قانون اساسی هم این دیدگاه را ندارد. تصمیم گرفتم این تفسیر را تغییر دهم . اما به من گفتند اسمم را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری اعلام نمی کنند برای اینکه شرایط اجرایی مرا به عنوان یک رجل سیاسی و شخصیتی کشوری تشخیص نداده اند.»
وی افزود: «اما این بار سخنگوی شورای نگهبان اعلام کردند که تفسیر رجل سیاسی از نظر شورای نگهبان شامل هم زنان و هم مردان است و بستگی به شرایطی دارد که فرد کاندیدا باید احراز کند. من پیش از این تصمیم داشتم که در این رقابت شرکت کنم و بعد از اعلام ایشان ، تصمیم محکمتری برای کاندیدا شدن گرفتم.»
رادیو فردا: شما به این نکته اشاره کردید که همه نامزدها باید شرایطی احراز کنند. می توانید به طور دقیق بگویید این شرایط چیست ؟ و احراز آن به چه شکل است؟
در هر حال رییس جمهور از نظر توان برنامه ریزی ، درک ساختاری و کلان مسائل کشور، فرآیند اجرایی کشورو ارتباط با قوه مقننه و قضاییه باید توانمند باشد و بتواند با علم روز مدیریت لازم را اعمال کند. این قدرت راخدای متعال هم در وجود زنان به ودیعه گذاشته هم در وجود مردان . بستگی دارد به این که افرادی که خودشان را کاندید میکنند به خودشان و تواناییشان مطمئن باشند که می توانند این کار را انجام دهند؟ و دوم اینکه بتوانند در سطح جامعه ، اهداف خود و برنامه هایشان را خوب مطرح کرده ، رای مردم را جلب کنند و با گفت و گو باهمه اقشار مردم آنها را به سمت و سوی خود بکشانند.
رادیو فردا: در دوره قبل شورای نگهبان تشخیص داد که این شرایط را ندارید؟
بله ، گفتند که شما هنوز شرایط احراز رجل سیاسی را ندارید. اما دوره کامل نمایندگی مجلس شورای اسلامی و سوابقی که (دارم ) از نظر منطقی می تواند یکی ازشرایط رجل سیاسی باشد.
رادیو فردا: چطور آنگونه که شما اشاره کردید دیدگاه شورای نگهبان با دیدگاه رهبری و حتی با دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی تفاوت دارد؟
امام و مقام معظم رهبری دیدگاه های خودشان را به صورت کلان بیان می کنند و از نظر فقهی نظرات خودشان را به جهات مختلف و به روشهای مختلف اعلام کرده اند و ما این را تقریبا می دانیم . اما شورای نگهبان ممکن است در یک فضایی مستقل تر از این چهارچوب مسئله را تفسیر کند که خیلی نزدیک به دیدگاه امام یا مقام معظم رهبری نباشد.
اما ما باید از نظر کارشناسی این زمینه اجتماعی را فراهم کنیم و اثبات کنیم که می توانیم . و شورای نگهبان هم به این موضوع هم از نظر ایجابی و هم از نظر اثباتی برسد. معلوم نیست که مخالف باشند . اما باید سعی کرد که نظراتشان را در این مورد جلب کرد. اگر نظر فقهی داشته باشند قابل بحث است اما ممکن است بعضی فقها بر ا ین باور باشند که ریاست جمهوری جایگاه «ولایی» دارد. اگر چه بسیاری از آقایان حوزوی این نظر را ندارند و ریاست جمهوری صرفا یک جایگاه اجرایی است. چرا که اگر جایگاه ولایی داشت باید حتی تا بخشدار هم بتواند حکم شرعی صادر کند.
این تفاوت نظر در مجلس خبرگان هم مورد بحث قرار گرفت و عنوان این که رییس جمهور صرفا باید مرد باشد رد شد و در سطح کلان مطرح گردید که منظور ا ز رجل سیاسی هم مرد و هم زن را در برمی گیرد.
رادیو فردا: شما بعنوان یک نماینده مجلس ، چطور تا به حال تلاشی در مجلس نکردید تا این موضوع مطرح شود و مفهوم کلمه رجل سیاسی به شکل شفافی مشخص باشد؟
به هر حال این را باید قبول کنیم که نوعی برتری تفکر مردسالارانه در همه جوامع بشری وجود دارد. در امریکا هم دیدید که بالاخره در بین احزاب مختلف چه کسانی جلو افتادند و رای کسب کردند. معمولا زنان در صفی برای رقابت قرار می گیرند که آقایان بخش بیشتر این صف را اشغال کرده اند. این یک دیدگاه است . من در مجلس تلاش زیادی کردم . باید از شورای نگهبان سوال می شد.
رادیو فردا: آیا این تلاش در بین جامعه نمایندگان مجلس شورای اسلامی وجود داشت ؟ یعنی همه آنان موافق بودند که تفسیر رجل سیاسی شفاف تر باشد و زنان هم بتوانند رییس جمهور باشند؟
بله ، این اجماع بود. چون من یادم می آید نامه ای از سوی قریب به ۱۵۰ نماینده مجلس برای من امضا شد که به اصطلاح مرا تایید می کردند که می توانم به عنوان رجال سیاسی از عهده امور اجرایی برآیم و این را ما به شورای نگهبان هم اعلام کردیم . اما چون قانونا تفسیر باید شورای نگهبان بود این گونه شد. اما الان با توجه به چیزی که خود سخنگوی شورای نگهبان گفته اند این فرض کنار رفته است.
رادیو فردا: اگر اجازه ورود به این عرصه را به شما بدهند قطعا شما رقبایی خواهید داشت . با توجه به این که آنان چهره های شناخته شده ای هستند فکر می کنید تا چه حد امکان پیروزی شما وجود دارد؟
این نشانه یک بلوغ اجتماعی است (توجه جامعه به مدیریت زنان) که مردم ثابت کرده اند که زنان همان طور که در عرصه انقلاب و جنگ حضور داشتند و از آموزش تا دانشگاه و سایر عرصه های اجتماعی موفق بوده اند می توانند در عرصه های اجتماعی هم موفق باشند. این عرصه نباید فقط عامل سر کار آمدن اشخاصی باشد که وقتی به سر کارشان رسیدند مشخص نیست که واقعا به برنامه هایی که وعده داده اند عمل می کنند یا خیر؟ یا با اهداف انقلاب منطق برخورد می کنند یا خیر؟
نباید ابزاری با مبحث رای دادن برخورد کنیم. به نظر میرسد که دیدگاه های امام دارد به دیدگاه های مقام معظم رهبری و صل می شود و ما هم باید تمرین کنیم.
رادیو فردا: شما فکر می کنید قشر سنتی جامعه در این میان چه می کند؟ چرا که اکنون یک دو دلی در میان این قشر دیده می شود.
من فکر می کنم مشارکت حداکثری که همه اقشار جامعه بتوانند در این رقابت کاندیدا داشته باشند مهم است . بحث اتفاقا بر سر قشر سنتی و دیدگاه این قشر نیست. قشر سنتی به مدیریت زنان اعتقاد دارند. شما وقتی با عامه مردم حرف میزنید می گویند به علت اینکه صداقت زنان را در کار و درستیشان را در عرصه های اقتصادی دیده ایم . اما اینکه چرا در دوره های پیش حضور زنان نبوده شاید علتش در مخالفت آقایان نبوده باشد . به نظر میرسد که صف بلند آقایان برای درخواست پست وزارت خیلی بیشتر از بانوان است . در این میان بحث های جناحی و گروهی هم وجود دارد. قول هایی که زمان انتخابات به همدیگر داده می شود. روابط و تعاملات سیاسی که در بین گروه ها و خصوصا مابین مردان زیاد است.
رادیو فردا: شما در سال ۱۳۸۴ گفته بودید که اگر انتخاب شوید تعداد زنان کابینه شما قطعا از یک نفر بیشتر خواهد بود. از این نمی ترسید که گروهی که خواستگاه تفکرشان این است که اصلا نباید زنان در راس امور باشند به شما انگ فمینیست بودن بزنند؟
این گروهی که شما به آن اشاره می کنید خیلی در کشور ما نمود سیاسی و اجرایی ندارند و نمی توانند داشته باشند. ممکن است در گوشه و کنار چیزهایی گفته شود. اما من اعتقاد دارم که رنگ دیدگاه مردسالارانه نسبت به اینکه بیایند و انتخاب هم بشوند و یا انتخاب کنند نمایان تر از دیدگاه سنتی است که کلا مخالف حضور زنان در عرصه های سیاسی هستند. به همین دلیل هم حضور زنان در ایران یک حضور واقعی است. لذا گرایشات جناحی در این مسئله باید تغییر کند.
رادیو فردا: همان طور که می دانید قانون درباره حضور زنان و کلمه «رجل سیاسی» تغییر نکرده است بلکه تفسیر از این قانون تغییر کرده است . آیا فکر نمی کنید که امکان دارد باز هم دیدگاهی که مانع حضور زنان در عرصه های سیاسی است دوباره مانع حضور شما در انتخابات شود؟
امیدوارم نشود. سابقه من در مقایسه با کسانی که حضور دارند – منهای کسانی که سابقه کار ریاست جمهوری را داشته اند- شرایط اجتماعیم ، گذران دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی ، و سایر شرایطم برای احراز این پست مناسب است . اگر من این شرایط را نداشتم هرگز برای اینکه از مردم رای کسب کنم قدم جلو نمی گذاشتم.
رادیو فردا: مسئله زن بودن شما چطور؟
فکر نمی کنم این دیدگاه خیلی مطرح باشد. خصوصا که سخنگوی شورای نگهبان این دیدگاه را رد کردند.
رادیو فردا: شما می دانید که در ایران ، زنانی برای احقاق حقوق خود مبارزه می کنند و معمولا هم با آنان برخوردهایی انجام می شود . احتمالا موضوع کمپین یک میلیون امضا را هم شنیده اید. و در جریان تلاش زنان برای احیا حقوقشان و تغییر قوانین هستید. اگر شما رییس جمهور شوید برخوردتان با این قبیل زنان چگونه خواهد بود؟
یقینا فرآیند قانونی ، حقوقی و اجرایی را به گونه ای ترسیم می کنم که آغوش همه جانبه حقوقی و امنیتی برای زنان فراهم شود. از هر نوع مذهب و تفکری که باشند. و حتی اگر چهارچوب اسلامی ما را قبول داشته یا نداشته باشند. چون به اعتقاد من حقوق فردی و اجتماعی یک امر جداگانه است که باید تامین شود.
رادیو فردا: حتی حقوق فردی؟ و نه تنها حقوق خانوادگی؟
بله . همین طور است . یک زن رییس جمهور قطعا زنان جامعه اش را بهتر درک می کند. حقوق فردی یک انسان در جامعه اسلامی و سایر جوامع بشری به گونه ای ترسیم شده است که باید همگان از آن برخوردار باشند. همان طور که ممکن است یک شهروند زن چندان اعتقادی به حجاب نداشته باشد اما آن را به هر شکلی رعایت می کند ما هم باید برای آنان احترام متقابل قائل بوده و برایشان ایمنی ایجاد کنیم.
این سیاستمدار میانسال می گوید که شورای نگهبان ، علت رد صلاحیتش را برای نامزدی در انتخابات قبلی ، کافی نبودن میزان تجارب و قابلیتهای او اعلام کرده است. اما منتقدان، این گونه تصمیمات شورای نگهبان را ناشی از این امر می دانند که این نهاد معتقد است مفهوم «رجل سیاسی» که در قانون ذکر شده ، همانا مردان سیاستمدار است.
رفعت بیات با شعار«رفاه ، آسایش ، آرامش در امنیت پایدار » برگشته است تا بلکه این بار با تفسیر نوین شورای نگهبان از کلمه «رجل » سیاسی دراین رقابت حضور پیدا کند. او در آغاز گفتگو در مورد تفاوت دیدگاه ها از کلمه «رجل سیاسی » این گونه می گوید.
«در سال ۱۳۸۴ سخنگوی محترم شورای نگهبان، آقای الهام بودند و ایشان اعلام کردند که تفسیر رجل سیاسی از نظر شورای نگهبان، به معنای مردان است. با همه اینها من کاندید شده بودم به این دلیل که دیدگاه امام و مقام معظم رهبری از نظر فقهی این نبود. و میدانستم که مجلس خبرگان قانون اساسی هم این دیدگاه را ندارد. تصمیم گرفتم این تفسیر را تغییر دهم . اما به من گفتند اسمم را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری اعلام نمی کنند برای اینکه شرایط اجرایی مرا به عنوان یک رجل سیاسی و شخصیتی کشوری تشخیص نداده اند.»
وی افزود: «اما این بار سخنگوی شورای نگهبان اعلام کردند که تفسیر رجل سیاسی از نظر شورای نگهبان شامل هم زنان و هم مردان است و بستگی به شرایطی دارد که فرد کاندیدا باید احراز کند. من پیش از این تصمیم داشتم که در این رقابت شرکت کنم و بعد از اعلام ایشان ، تصمیم محکمتری برای کاندیدا شدن گرفتم.»
رادیو فردا: شما به این نکته اشاره کردید که همه نامزدها باید شرایطی احراز کنند. می توانید به طور دقیق بگویید این شرایط چیست ؟ و احراز آن به چه شکل است؟
در هر حال رییس جمهور از نظر توان برنامه ریزی ، درک ساختاری و کلان مسائل کشور، فرآیند اجرایی کشورو ارتباط با قوه مقننه و قضاییه باید توانمند باشد و بتواند با علم روز مدیریت لازم را اعمال کند. این قدرت راخدای متعال هم در وجود زنان به ودیعه گذاشته هم در وجود مردان . بستگی دارد به این که افرادی که خودشان را کاندید میکنند به خودشان و تواناییشان مطمئن باشند که می توانند این کار را انجام دهند؟ و دوم اینکه بتوانند در سطح جامعه ، اهداف خود و برنامه هایشان را خوب مطرح کرده ، رای مردم را جلب کنند و با گفت و گو باهمه اقشار مردم آنها را به سمت و سوی خود بکشانند.
رادیو فردا: در دوره قبل شورای نگهبان تشخیص داد که این شرایط را ندارید؟
بله ، گفتند که شما هنوز شرایط احراز رجل سیاسی را ندارید. اما دوره کامل نمایندگی مجلس شورای اسلامی و سوابقی که (دارم ) از نظر منطقی می تواند یکی ازشرایط رجل سیاسی باشد.
رادیو فردا: چطور آنگونه که شما اشاره کردید دیدگاه شورای نگهبان با دیدگاه رهبری و حتی با دیدگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی تفاوت دارد؟
امام و مقام معظم رهبری دیدگاه های خودشان را به صورت کلان بیان می کنند و از نظر فقهی نظرات خودشان را به جهات مختلف و به روشهای مختلف اعلام کرده اند و ما این را تقریبا می دانیم . اما شورای نگهبان ممکن است در یک فضایی مستقل تر از این چهارچوب مسئله را تفسیر کند که خیلی نزدیک به دیدگاه امام یا مقام معظم رهبری نباشد.
اما ما باید از نظر کارشناسی این زمینه اجتماعی را فراهم کنیم و اثبات کنیم که می توانیم . و شورای نگهبان هم به این موضوع هم از نظر ایجابی و هم از نظر اثباتی برسد. معلوم نیست که مخالف باشند . اما باید سعی کرد که نظراتشان را در این مورد جلب کرد. اگر نظر فقهی داشته باشند قابل بحث است اما ممکن است بعضی فقها بر ا ین باور باشند که ریاست جمهوری جایگاه «ولایی» دارد. اگر چه بسیاری از آقایان حوزوی این نظر را ندارند و ریاست جمهوری صرفا یک جایگاه اجرایی است. چرا که اگر جایگاه ولایی داشت باید حتی تا بخشدار هم بتواند حکم شرعی صادر کند.
این تفاوت نظر در مجلس خبرگان هم مورد بحث قرار گرفت و عنوان این که رییس جمهور صرفا باید مرد باشد رد شد و در سطح کلان مطرح گردید که منظور ا ز رجل سیاسی هم مرد و هم زن را در برمی گیرد.
رادیو فردا: شما بعنوان یک نماینده مجلس ، چطور تا به حال تلاشی در مجلس نکردید تا این موضوع مطرح شود و مفهوم کلمه رجل سیاسی به شکل شفافی مشخص باشد؟
به هر حال این را باید قبول کنیم که نوعی برتری تفکر مردسالارانه در همه جوامع بشری وجود دارد. در امریکا هم دیدید که بالاخره در بین احزاب مختلف چه کسانی جلو افتادند و رای کسب کردند. معمولا زنان در صفی برای رقابت قرار می گیرند که آقایان بخش بیشتر این صف را اشغال کرده اند. این یک دیدگاه است . من در مجلس تلاش زیادی کردم . باید از شورای نگهبان سوال می شد.
رادیو فردا: آیا این تلاش در بین جامعه نمایندگان مجلس شورای اسلامی وجود داشت ؟ یعنی همه آنان موافق بودند که تفسیر رجل سیاسی شفاف تر باشد و زنان هم بتوانند رییس جمهور باشند؟
بله ، این اجماع بود. چون من یادم می آید نامه ای از سوی قریب به ۱۵۰ نماینده مجلس برای من امضا شد که به اصطلاح مرا تایید می کردند که می توانم به عنوان رجال سیاسی از عهده امور اجرایی برآیم و این را ما به شورای نگهبان هم اعلام کردیم . اما چون قانونا تفسیر باید شورای نگهبان بود این گونه شد. اما الان با توجه به چیزی که خود سخنگوی شورای نگهبان گفته اند این فرض کنار رفته است.
رادیو فردا: اگر اجازه ورود به این عرصه را به شما بدهند قطعا شما رقبایی خواهید داشت . با توجه به این که آنان چهره های شناخته شده ای هستند فکر می کنید تا چه حد امکان پیروزی شما وجود دارد؟
این نشانه یک بلوغ اجتماعی است (توجه جامعه به مدیریت زنان) که مردم ثابت کرده اند که زنان همان طور که در عرصه انقلاب و جنگ حضور داشتند و از آموزش تا دانشگاه و سایر عرصه های اجتماعی موفق بوده اند می توانند در عرصه های اجتماعی هم موفق باشند. این عرصه نباید فقط عامل سر کار آمدن اشخاصی باشد که وقتی به سر کارشان رسیدند مشخص نیست که واقعا به برنامه هایی که وعده داده اند عمل می کنند یا خیر؟ یا با اهداف انقلاب منطق برخورد می کنند یا خیر؟
نباید ابزاری با مبحث رای دادن برخورد کنیم. به نظر میرسد که دیدگاه های امام دارد به دیدگاه های مقام معظم رهبری و صل می شود و ما هم باید تمرین کنیم.
رادیو فردا: شما فکر می کنید قشر سنتی جامعه در این میان چه می کند؟ چرا که اکنون یک دو دلی در میان این قشر دیده می شود.
من فکر می کنم مشارکت حداکثری که همه اقشار جامعه بتوانند در این رقابت کاندیدا داشته باشند مهم است . بحث اتفاقا بر سر قشر سنتی و دیدگاه این قشر نیست. قشر سنتی به مدیریت زنان اعتقاد دارند. شما وقتی با عامه مردم حرف میزنید می گویند به علت اینکه صداقت زنان را در کار و درستیشان را در عرصه های اقتصادی دیده ایم . اما اینکه چرا در دوره های پیش حضور زنان نبوده شاید علتش در مخالفت آقایان نبوده باشد . به نظر میرسد که صف بلند آقایان برای درخواست پست وزارت خیلی بیشتر از بانوان است . در این میان بحث های جناحی و گروهی هم وجود دارد. قول هایی که زمان انتخابات به همدیگر داده می شود. روابط و تعاملات سیاسی که در بین گروه ها و خصوصا مابین مردان زیاد است.
رادیو فردا: شما در سال ۱۳۸۴ گفته بودید که اگر انتخاب شوید تعداد زنان کابینه شما قطعا از یک نفر بیشتر خواهد بود. از این نمی ترسید که گروهی که خواستگاه تفکرشان این است که اصلا نباید زنان در راس امور باشند به شما انگ فمینیست بودن بزنند؟
این گروهی که شما به آن اشاره می کنید خیلی در کشور ما نمود سیاسی و اجرایی ندارند و نمی توانند داشته باشند. ممکن است در گوشه و کنار چیزهایی گفته شود. اما من اعتقاد دارم که رنگ دیدگاه مردسالارانه نسبت به اینکه بیایند و انتخاب هم بشوند و یا انتخاب کنند نمایان تر از دیدگاه سنتی است که کلا مخالف حضور زنان در عرصه های سیاسی هستند. به همین دلیل هم حضور زنان در ایران یک حضور واقعی است. لذا گرایشات جناحی در این مسئله باید تغییر کند.
رادیو فردا: همان طور که می دانید قانون درباره حضور زنان و کلمه «رجل سیاسی» تغییر نکرده است بلکه تفسیر از این قانون تغییر کرده است . آیا فکر نمی کنید که امکان دارد باز هم دیدگاهی که مانع حضور زنان در عرصه های سیاسی است دوباره مانع حضور شما در انتخابات شود؟
امیدوارم نشود. سابقه من در مقایسه با کسانی که حضور دارند – منهای کسانی که سابقه کار ریاست جمهوری را داشته اند- شرایط اجتماعیم ، گذران دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی ، و سایر شرایطم برای احراز این پست مناسب است . اگر من این شرایط را نداشتم هرگز برای اینکه از مردم رای کسب کنم قدم جلو نمی گذاشتم.
رادیو فردا: مسئله زن بودن شما چطور؟
فکر نمی کنم این دیدگاه خیلی مطرح باشد. خصوصا که سخنگوی شورای نگهبان این دیدگاه را رد کردند.
رادیو فردا: شما می دانید که در ایران ، زنانی برای احقاق حقوق خود مبارزه می کنند و معمولا هم با آنان برخوردهایی انجام می شود . احتمالا موضوع کمپین یک میلیون امضا را هم شنیده اید. و در جریان تلاش زنان برای احیا حقوقشان و تغییر قوانین هستید. اگر شما رییس جمهور شوید برخوردتان با این قبیل زنان چگونه خواهد بود؟
یقینا فرآیند قانونی ، حقوقی و اجرایی را به گونه ای ترسیم می کنم که آغوش همه جانبه حقوقی و امنیتی برای زنان فراهم شود. از هر نوع مذهب و تفکری که باشند. و حتی اگر چهارچوب اسلامی ما را قبول داشته یا نداشته باشند. چون به اعتقاد من حقوق فردی و اجتماعی یک امر جداگانه است که باید تامین شود.
رادیو فردا: حتی حقوق فردی؟ و نه تنها حقوق خانوادگی؟
بله . همین طور است . یک زن رییس جمهور قطعا زنان جامعه اش را بهتر درک می کند. حقوق فردی یک انسان در جامعه اسلامی و سایر جوامع بشری به گونه ای ترسیم شده است که باید همگان از آن برخوردار باشند. همان طور که ممکن است یک شهروند زن چندان اعتقادی به حجاب نداشته باشد اما آن را به هر شکلی رعایت می کند ما هم باید برای آنان احترام متقابل قائل بوده و برایشان ایمنی ایجاد کنیم.
