لینک‌های قابلیت دسترسی

خبر فوری
جمعه ۲ آذر ۱۴۰۳ تهران ۱۰:۰۵

«قهرمان» در کن؛ سهم حکومت در شکاف اجتماعی


از راست: امیر جدیدی، اصغر فرهادی، سارینا فرهادی، و الکساندر ماله‌گی در هفتادوچهارمین دوره جشنواره کن
از راست: امیر جدیدی، اصغر فرهادی، سارینا فرهادی، و الکساندر ماله‌گی در هفتادوچهارمین دوره جشنواره کن

روز سه‌شنبه فیلم «قهرمان» ساخته اصغر فرهادی در بخش مسابقه هفتاد و چهارمین دوره جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد. تعدادی از عوامل این فیلم از جمله سازنده، تعدادی از بازیگرانش (امیر جدیدی و سارینا فرهادی)، فیلمبردار (علی قاضی) و تدوینگرش (هایده صفی‌یاری) در مراسم فرش قرمز فیلم حضور داشتند.

این فیلم سال گذشته در شهر شیراز به تهیه کنندگی مشترک اصغر فرهادی و الکساندر ماله‌گی ساخته و به عنوان محصولی مشترک از کمپانی فرانسوی ممنتو فیلمز و فرهادی پروداکشن در جشنواره کن نمایش داده شد.

هنگام حضور عوامل فیلم «قهرمان» بر فرش قرمز جشنواره کن تصنیف معروف مرغ سحر با اجرایی از محمدرضا شجریان پخش شد.

در فیلم «قهرمان» امیر جدیدی نقش مرد میانسالی به نام رحیم را بازی می‌کند که به خاطر بدهی مالی به زندان افتاده است. او در زمان مرخصی کوتاه مدتی تلاش می‌کند با پرداخت بخشی از بدهی‌اش، رضایت طلبکارش را که پیشتر نسبت خانوادگی با او داشته جلب کند. کیفی که معشوقه او پیدا کرده راه پرداخت این بدهی است. اما او وقتی متوجه می‌شود سکه‌های پیدا شده برای پرداخت بدهی کافی نیست، تصمیم می‌گیرد کیف را به صاحبش پس بدهد. این اقدامش مورد توجه مسئولان زندان قرار می‌گیرد و آنها با دعوت از خبرنگاران صدا و سیما، تلاش می‌کنند از او چهره‌ای مقبول نزد افکار عمومی بسازند در حالی که در زندان تحت مدیریت آنها به تازگی یک زندانی به شکل مشکوکی کشته شده است. این اتفاقات سرآغاز بیان روایت پیچیده و به شدت درگیر کننده‌ای می‌شود که در آن نقش شبکه‌های اجتماعی، مقبولیت عمومی، عملکرد سازمان‌های مردم نهاد، بی‌اعتمادی روزافزون حاکم بر جامعه و شکاف اجتماعی مورد توجه قرار می‌گیرد.

«قهرمان» از نظر ساختار و شیوه روایت ادامه فیلم‌های قبلی اصغر فرهادی است. اینجا هم با داستان پرتعلیقی روبرو هستیم که گره‌های معمایی‌ پنهان مانده‌اش به تناوب با درگیر کردن روانی تماشاگر باز می‌شود. منتقدان آقای فرهادی همچنان می‌توانند بگویند باز هم با یک فیلمنامه به شدت مهندسی شده روبرو هستند.

در فیلم «قهرمان» شخصیت‌های فیلم اصغر فرهادی برخلاف چند فیلم اخیرش (از «چهارشنبه سوری» به بعد) از طبقه متوسط نیستند. آنها از طبقه محروم جامعه، آشکارا درگیر با مشکلات اقتصادی تحمیل شده بر آنها هستند.

اتفاق مهمی که در فیلم «قهرمان» رخ داده است حضور حکومت جمهوری اسلامی ایران و نمایندگانش در مجموع حوادثی است که در فیلم می‌افتد. نمایندگانی از دو بخش بسیار مهم حکومت، بخش قضایی و رسانه‌ای در فیلم حضور دارند و آنها هم در چرخه دروغ و پنهان‌کاری که در فیلم دیده می‌شود، درگیر هستند و نگران از اعتبار و جایگاهشان نزد مردم، مهیب‌ترین عملکردها را دارند.

سارینا فرهادی، اصغر فرهادی و امیر جدیدی در جشنواره کن ۲۰۲۱
سارینا فرهادی، اصغر فرهادی و امیر جدیدی در جشنواره کن ۲۰۲۱

قهرمان کیست؟ پرسش بنیادین فیلم «قهرمان» است. اصغر فرهادی در پاسخ به این پرسش هرچند بر قضاوت جمعی کوتاه مدت و در مواردی سطحی جامعه در قهرمان سازی تاکید می‌کند اما سهم حکومت را در این بی‌اعتمادی جمعی شکل گرفته اندک تصویر نمی‌کند و تاثیر اقدامات حکومت را یادآور می‌شود. از سوی دیگر شخصیت‌های اصلی «قهرمان» هرچند برای منفعت و دستیابی به موقعیت بهتر، دروغ می‌گویند اما بیش از نمایندگان حکومت پای‌بند ارزش‌های اخلاقی و کرامت انسانی هستند. یکی از مهم‌ترین تقابل‌های اخلاقی در این زمینه در پایان فیلم شکل می‌گیرد که شخصیت اصلی فیلم بر سر اصولش با نماینده حکومت درگیر می‌شود.

از سوی دیگر اشاره به برخی اتفاقات رخ داده این سال‌ها در زندان‌های جمهوری اسلامی از جمله شرایط بد نگهداری از زندانیان و مرگ برخی از آنها از اتفاقات قابل ملاحظه‌ای است که در فیلم «قهرمان» دیده می‌شود.

«قهرمان» از نظر بسیاری بهترین فیلم اصغر فرهادی نیست اما می‌توان آن را صریح‌ترین فیلم کارنامه‌اش در تصویر تنش‌های و شکاف‌های اجتماعی و سیاسی در ایران دانست.

واکنش منتقدان و رسانه‌های خارجی به فیلم در مجموع مثبت بود و از آن به عنوان یکی از شانس‌های دریافت جایزه در مراسم اختتامیه جشنواره کن نام برده می‌شود.

سینمای ایران پیشتر تنها یک بار با فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی به صورت مشترک با فیلمی ژاپنی به جایزه نخل طلا رسید. حالا باید دید اصغر فرهادی با چهارمین حضورش در بخش مسابقه جشنواره کن می‌تواند این جایزه مهم را به دست آورد. او با دریافت دو جایزه اسکار پرافتخارترین سینماگر فعلی ایران محسوب می‌شود.

  • 16x9 Image

    بابک غفوری آذر

    بابک غفوری‌‌آذر تهیه‌کننده پادکست «صحنه» در رادیوفرداست و در این پادکست تحولات حوزه سینما و تئاتر  را دنبال می‌کند. او که از سال ۱۳۸۹ به رادیوفردا پیوست، گزارش‌های تحقیقی مختلفی را نیز درباره اتفاقات دهۀ اول استقرار حکومت جمهوری اسلامی منتشر کرده است. بابک غفوری آذر روزنامه‌نگاری را از سال ۱۳۸۰ در ایران آغاز کرده است.

XS
SM
MD
LG