بازداشت فریبا عادلخواه، استاد ایرانی- فرانسوی که دولت ایران روز سه‌شنبه ۲۵ تیر آن را تأیید کرد، تازه‌ترین مورد از بازداشت خارجی‌ها و ایرانی‌های دارای تابعیت دوم از کشورهای غربی است.
حکومت ایران تابعیت دوم شهروندان خود را به رسمیت نمی‌شناسد و معمولا به افراد بازداشت شده اجازه نمی‌دهد از خدمات کنسولی بهره‌مند شوند.
خبرگزاری فرانسه از برخی خارجی‌ها و ایرانی‌های دو تابعیتی که طی ۱۵ سال اخیر در ایران بازداشت شده‌اند فهرستی تهیه کرده است.
فرانسه
- سخنگوی قوه قضاییه ایران روز سه‌شنبه ۲۵ تیر گفت فریبا عادلخواه «از جمله مظنونانی است که اخیرا دستگیر شده‌اند.» او در مورد اتهامات خانم عادلخواه هیچ توضیحی نداد.
فریبا عادلخواه، ۶۰ ساله کارشناس سرشناس ایران و اسلام شیعه و استاد «بنیاد مطالعات علوم سیاسی پاریس» است. به گفته همکارانش او احتمالا روز ۵ ژوئن بازداشت شده و در زندان اوین است.
- نلی ارین، شهروند فرانسوی در اکتبر ۲۰۱۸ به جرم «ورود غیرقانونی» به ایران بازداشت و حدود چهار ماه بعد در فوریه ۲۰۱۹ آزاد شد. او یک مدیر تجاری و متولد مارتینیک است. دولت فرانسه اعلام کرد او به دلیل «امضای یک قرارداد غیرقانونی» بازداشت شده است.
- کلوتید ریس، دانشگاهی جوان فرانسوی در ژوئیه ۲۰۰۹ به اتهام شرکت در تظاهرات ضد حکومتی بازداشت و به جرم جاسوسی محکوم شد. او در مه ۲۰۱۰ به قید ضمانت آزاد شد.
- استفانیه لربیه، شهروند فرانسه و دونالد کلین، شهروند آلمان در نوامبر ۲۰۰۵ به خاطر ماهیگیری در بخشی از خلیج فارس که ایران مدعی است حریم دریایی آن کشور بوده بازداشت شدند. هر دو در اوایل سال ۲۰۰۷ از زندان آزاد شدند.
آمریکا
- مایکل وایت، نظامی سابق آمریکایی به گفته وکیلش در مارس ۲۰۱۹ به جرم توهین به آیت الله خامنه‌ای به دو سال و به خاطر انتشار عکس‌های خصوصی خود در شبکه‌های اجتماعی به ۱۰ سال زندان محکوم شد. به گفته مادرش آقای وایت در ژوئیه سال قبل در سفر به ایران برای دیدار دوست دخترش بازداشت شده است.
- ژیائو ونگ، شهروند چینی تبار آمریکا و دانشجوی دکترای دانشگاه پرینستون در اوت ۲۰۱۶ به اتهام «جاسوسی» بازداشت و در ژوئیه ۲۰۱۷ به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
- رضا شاهینی، شهروند ایرانی- آمریکایی در اکتبر ۲۰۱۶ در مصاحبه‌ای از زندان با روزنامه لس‌آنجلس تایمز گفت در ماه اوت همان سال هنگام سفر به ایران برای دیدار مادرش بازداشت و به «همکاری با یک کشور خارجی» محکوم شده است.
- سیامک نمازی و پدرش محمد باقر نمازی در اکتبر ۲۰۱۶ به جرم «همکاری با حکومت آمریکا و جاسوسی» هر یک به ۱۰ سال زندان محکوم شدند. سیامک نمازی در اکتبر ۲۰۱۵ و پدر ۸۰ ساله او که قبلا برای یونیسف کار می‌کرد در سفری به ایران با هدف آزاد کردن پسرش در فوریه ۲۰۱۶ دستگیر شدند.
- در ژانویه ۲۰۱۶ چهار شهروند ایرانی- آمریکایی در قبال آزادی هفت ایرانی که در آمریکا زندانی بودند از زندان ایران آزاد شدند.
متیو ترویتیک، دانشجوی آمریکایی نیز در اقدام جداگانه‌ای از سوی ایران آزاد شد. آزادی این زندانیان در روز اول اجرایی شدن توافق هسته‌ای صورت گرفت.
- کیان تاجبخش، جامعه شناس و شهروند ایرانی- آمریکایی در ژوئیه ۲۰۰۹ در جریان ناآرامی‌های پس از انتخابات ریاست جمهوری ایران بازداشت و پس از تخفیف حکم در نهایت به پنج سال زندان محکوم شد.
- رابرت لوینسون، مامور سابق اف بی‌آی که با سی آی‌ای همکاری می کرد در مارس ۲۰۰۷ در ایران ناپدید شد. حکومت ایران می‌گوید از آنچه بر سر آقای لوینسون آمده، اطلاعی ندارد.
- نزار زکا، شهروند لبنانی ساکن آمریکا که چند سال پیش در ایران بازداشت و به جرم «جاسوسی برای آمریکا» به ده سال زندان محکوم شده بود ماه ژوئن امسال آزاد شد و به بیروت بازگشت. او اتهام جاسوسی را تکذیب کرده است.
علاوه بر این موارد، طی سال‌های گذشته چندین کوهنورد آمریکایی در ایران «به اتهام جاسوسی» بازداشت و پس از مدتی آزاد شده‌اند.
بریتانیا
- عباس عدالت، شهروند ایرانی- بریتانیایی و استاد دانشگاه در آوریل ۲۰۱۸ بازداشت و به «عضویت در یک شبکه جاسوسی» متهم شد. به گفته یک نهاد مدنی کامپیوتر، سی دی‌ها و یادداشت‌های او نیز ضبط شده است. او در دسامبر آزاد شد و به بریتانیا بازگشت.
- نازنین زاغری- رتکلیف، شهروند ایرانی- بریتانیایی و کارمند بنیاد تامسون رویترز از سال ۲۰۱۶ به اتهام «توطئه» در زندان است.
او در پایان سفرش به تهران برای ملاقات با خانواده و درحالی که دختر ۲۲ ماهه‌اش همراه او بود بازداشت شد. او به تلاش برای تغییر رژیم (براندازی نرم) متهم شده، اتهامی که او آن را تکذیب می کند. در آخرین حکم مراجع قضایی ایران او به ۵ سال زندان محکوم شد.
روز سه‌شنبه خانواده او گفت که خانم زاغری از زندان به بخش روانی بیمارستانی امام خمينی در تهران منتقل شده است.
کانادا
- کاووس سید امامی، شهروند ایرانی- کانادایی و فعال محیط زیست و استاد دانشگاه که به اتهام جاسوسی بازداشت شده بود در فوریه ۲۰۱۸ و کمتر از یک ماه پس از دستگیری در زندان اوین درگذشت. مقامات ایران می‌گویند او «خودکشی» کرده ولی خانواده و همکارانش به این ادعا شک دارند.
- پیش از آقای امامی یک شهروند ایرانی- کانادایی دیگر نیز در زندان ایران درگذشت. زهرا کاظمی، عکاس خبری که به دلیل عکس گرفتن از فضای بیرون زندان اوین دستگیر شده بود در سال ۲۰۰۳ به شکل مشکوکی درگذشت.
- هما هودفر، انسان‌شناس و شهروند ایرانی- کانادایی دیگر که در سال ۲۰۱۳ به خاطر «جرایم امنیتی» زندانی شد در سپتامبر همان سال به دلایل «بشردوستانه» آزاد شد.
- حمید قاسمی شال، شهروند ایرانی- کانادایی که پس از انقلاب سال ۵۷ به کانادا مهاجرت کرده در سال ۲۰۰۹ در سفری به ایران برای دیدن مادر بیمارش به اتهام «جاسوسی» بازداشت شد. حکم اعدام او به پنج سال زندان تخفیف پیدا کرد و در سپتامبر ۲۰۱۳ آزاد شد.
- حسین درخشان، وبلاگ نویس ایرانی- کانادایی در سال ۲۰۱۰ به اتهام «کمک به یک کشور دشمن و تبلیغ علیه نظام» پس از سفری به اسرائیل به ۱۹ سال زندان محکوم شد.
- مازیار بهاری، روزنامه‌نگار و شهروند دو تابعیتی در ژوئن ۲۰۰۹ به جرم «نشر اکاذیب» زندانی و در اکتبر همان سال به قید ضمانت آزاد شد.
اروپایی‌های دیگر
- یک فعال حقوق بشر ایرانی- هلندی پس از هشت سال زندان در اوت ۲۰۱۴ آزاد شد. او از مدافعان حقوق اقلیت عرب ایرانی بود و به «تروریسم» متهم شده بود.
- هشت شهروند اسلواکی به دليل عکس گرفتن از مناطق ممنوعه در استان اصفهان در مه ۲۰۱۳ به اتهام «جاسوسی» بازداشت شدند. شش نفر از آنها در سپتامبر و دو نفر دیگر در دسامبر همان سال آزاد شدند.
- دو شهروند سوئد در مارس ۲۰۰۶ به خاطر عکس گرفتن از تاسیسات نظامی در جزیره قشم بازداشت شدند. آنها به سه سال زندان محکوم شدند ولی پس از یک سال از زندان آزاد شدند.
