چندین عضو سابق نیروهای نظامی و امنیتی افغانستان که اکنون در ایران پناهنده هستند، می‌گویند «از روی ناچاری» موافقت کرده‌اند که در جنگ اوکراین برای روسیه بجنگند.
آمار و ارقام دقیقی از تعداد نیروهای نظامی افغانستان که از ایران رهسپار جنگ روسیه علیه اوکراین شده‌اند، در دست نیست، ولی برخی منابع می‌گویند اخیراً پیوستن آنها به جنگ اوکراین روند افزایشی داشته است.
یکی از نظامیان سابق دولت پیشین افغانستان که پس از تسلط دوبارۀ طالبان بر این کشور به ایران پناهنده شده، به رادیو آزادی گفته است:
«این اواخر فشارهایی که به مهاجرین و مردم بیچارهٔ ما که در این‌جا (ایران) پناه آورده‌اند، بیشتر شده و شماری از دوستان و همکاران نظامی ما را جمهوری اسلامی بازداشت و رد مرز کردند و در آن‌جا (افغانستان) به دست طالبان افتادند، سخت شکنجه و زندانی شدند.»
این مرد ۳۸ساله که نمی‌خواهد نامش آورده شود و حدود ۱۲ سال در صفوف نیروی های امنیتی افغانستان خدمت کرده است، می‌گوید که در ایران با مشکلات زیاد دست‌وپنجه نرم می‌کند و ناگزیر است برای این‌که از ایران اخراج نشود، تقاضای پیوستن به جنگ روسیه علیه اوکراین را بپذیرد:
«ما از مجبوریت در دوراهی قرار گرفتیم، مجبور شدیم که این فرم‌ها را در این اواخر، حدود یک ماه می‌شود که موافقت کردیم و فرم‌ها را پر کردیم و یک تعداد دوستان ما در همان اوایل حدود سه تا چهار ماه قبل فرم‌ها را پر کرده بودند که آنان منتقل شدند. دو انتخاب داشتیم؛ یا باید در ایران می‌ماندیم تا این‌که بازداشت شویم و به دست طالبان بیفتیم و شکنجه شویم، زن و فرزندان ما تباه و بدبخت و پریشان شوند، و یا این انتخاب را داشتیم که فرم‌ها را پر کنیم.»
گزارش‌هایی وجود دارد که هفتهٔ پیش، یک نظامی پیشین در کابل وقتی طالبان همسر او را بازداشت کردند و با خود بردند، دست به خودکشی زد. برخی منابع گفته‌اند که آقای رحم‌دل خود را از چشم طالبان مخفی کرده بود، اما پس از شنیدن خبر بازداشت همسرش خودکشی کرد.
طالبان در مورد بازداشت همسر دگروال (سرهنگ) رحم‌دل چیزی نگفته‌اند. سخنگویان طالبان معمولاً در همچو مواردی با خبرنگاران صحبت نمی‌کنند.
این نظامی با اشاره به قضیۀ دگروال رحم‌دل چنین می‌گوید:
«تا حالا ترس و نگرانی و تشویش ما این بود که فکر می‌کردیم جان ما در خطر است، این اواخر ثابت شد که جان ما، مال، ناموس،عزت و زن و فرزندان ما نیز در خطر است، فقط این تصمیم ما در این اواخر از قضیۀ دگروال رحم‌دل به این طرف تصمیم نهایی گرفته شد. من و بعضی دوستانم قبلاً اگرچه حدود پنج الی شش ماه قبل که این فرم‌ها دست‌به‌دست می‌شد و توزیع شده بود موافق نبودیم با این رفتن، اما وقتی که از این قضیۀ "بازداشت همسر دگروال رحم‌دل در کابل" خبر شدیم، تصمیم نهایی خود را گرفتیم.»
طالبان گفته‌اند که عفو عمومی اعلام کرده‌اند و به کارمندان لشکری و کشوری حکومت پیشین آسیب نخواهند رساند، اما در ماه اوت سال ۲۰۲۳ میلادی، سازمان ملل متحد گزارش داد که بیش از ۲۰۰ سرباز و کارمند پیشین دولت پیشین افغانستان، پس از به قدرت رسیدن دوبارۀ طالبان در این کشور، در پی اقدامات فراقانونی و هدفمند به قتل رسیده‌اند.
شماری دیگر از سربازان نظام جمهوری مخلوع افغانستان هم که در ایران به صورت غیرقانونی زندگی می‌کنند، سرنوشت مشابه دارند.
سرباز دیگری که ۳۵ ساله است، می‌گوید بیش از ۱۰ سال در صفوف نیروهای امنیتی افغانستان برضد طالبان جنگیده است:
«ما در دوراهی قرار گرفتیم؛ اگر آن‌جا می‌بودیم، طالب ما را شکنجه و عذاب می‌دادند و مجبور شدم مسافرت کنم. حالا که (در ایران به‌دلیل مهاجر بودن) به‌شدت تحت فشار قرار گرفته‌ایم، از سر اجبار فرم رفتن به روسیه را پر کرده‌ایم، چون به‌دلیل حکومت طالبان نمی‌توانم به وطن برگردم.»
اواسط سال ۱۴۰۱ شمسی سه ژنرال پیشین افغانستان به آسوشیتدپرس گفته بودند که هزاران سرباز نیروهای ویژه افغانستان که توسط آمریکا آموزش دیده‌اند و بعد از حاکمیت دوباره طالبان در سال ۲۰۲۱ به ایران گریخته‌اند، اکنون توسط روسیه جذب می‌شوند تا به جنگ اوکراین فرستاده شوند.
به‌گفتۀ آنها، روسیه به هر سربازی که این تقاضا را بپذیرد ماهانه معادل ۱۵۰۰ دلار آمریکا حقوق می‌دهد و تعهد می‌کند که به آنها و خانواده‌هایشان پناه بدهد.
در مورد این‌که چه تعداد از نیروهای نظامی افغانستان از ایران رهسپار جنگ روسیه علیه اوکراین شده‌اند، آمار دقیقی وجود ندارد، اما برخی منابع می‌گویند این اواخر پیوستن این نیروها به جنگ اوکراین افزایش یافته است .
جمهوری اسلامی ایران اگرچه به‌طور رسمی خود را در جنگ اوکراین بی‌طرف معرفی می‌کند، ولی در جنگ اوکراین از روسیه طرفداری می‌کند و حتی در مواردی تجهیزات نظامی، از جمله پهپادهای انتحاری «شاهد» را که اکثراً در جنگ برضد اوکراین استفاده می‌شود، برای روسیه فراهم می‌کند.
اتحادیه اروپا و بریتانیا نیز تحریم‌هایی را علیه ایران، به‌خاطر انتقال موشک‌های بالیستیک و پهپادهای انتحاری به روسیه برای استفاده در جنگ علیه اوکراین، وضع و اجرا کرده‌اند.
حکومت ایران رسماً دربارۀ استخدام شهروندان افغانستان برای جنگ در اوکراین چیزی نگفته، اما شماری از تحلیلگران سیاسی باور دارند که این استخدام‌ها به کمک دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران صورت می‌گیرد.
جنرال اجمل عمر شینواری، کارشناس مسائل نظامی و سخنگوی پیشین قوای مسلح نظام جمهوری مخلوع افغانستان، پر کردن فرم‌ها توسط نظامیان پیشین در ایران را تأیید کرده، اما در مورد شرکت این افراد در جنگ اوکراین اظهار بی‌اطلاعی می‌کند:
«براساس اطلاعاتی که داریم و روابطی که با نظامیان خود داریم، واقعاً همچو دعوت‌ها و فرم‌هایی بین نظامیان توزیع شده ولی هنوز اطلاعات دقیقی که دلالت به این کند که واقعاً تعدادی از نظامیان آن را پذیرفته و عملاً در این جنگ حاضر شده‌اند، در دست نداریم.»
از او پرسیده شد که حکومت ایران چه تعداد از اتباع افغانستان را در جنگ‌های نیابتی خود استفاده کرده است؟ ژنرال اجمل عمر شینواری چنین پاسخ داد:
«تقریباً از زمان بسیار طولانی و از سر ناچاری افغان‌ها، ایران و پاکستان هر دو متأسفانه برای جنگ‌های برون‌مرزی‌‌شان از آنها استفاده کرده‌اند، ولی آنها افغان‌هایی بودند که یا بهلحاظ مذهبی یا بهلحاظ ایدیولوژیکی ذهناً از طرف این دو کشور آماده شدند و در جنگ‌های نیابتی‌شان در ممالک دیگر به کار گرفته شده‌اند.»
ایران از اوایل سال ۱۴۰۲ شمسی تا کنون بیش از ۷۵۰ هزار مهاجر افغان بدون مجوز اقامتی را اخراج کرده و گفته است که این رقم تا پایان سال جاری خورشیدی به دو میلیون نفر خواهد رسید.
در چنین شرایطی، شمار زیادی از نظامیان پیشین افغان که اکنون در ایران به سر می‌برند، دو انتخاب دارند؛ اخراج و افتادن به دست طالبان یا پیوستن به جنگی که روسیه آن را در سال ۲۰۲۲ میلادی با اشغال بخش‌هایی از اوکراین آغاز کرد و هنوز ادامه دارد.
