گزارش سالانۀ یک پلتفرم تبلیغات آنلاین در ایران نشان می‌دهد که «۸۰ درصد کاربران داخل کشور» در سال ۱۴۰۱ که نیمۀ دوم آن مصادف با اعتراضات سراسری بود، برای ورود به شبکه‌های اجتماعی از فیلترشکن/وی‌پی‌ان استفاده کرده‌اند.
رسانه‌ها در ایران روز دوشنبه ششم شهریور با انتشار بخش‌هایی از این گزارش که با عنوان «بازاریابی دیجیتال ایران» منتشر شده، تصریح کردند میزان استفاده از فیلترشکن در بین کاربران به‌قدری بالاست که «یک بازار ۲۰ هزار میلیارد تومانی» به وجود آمده است.
بر اساس این گزارش، در روزهای اوج اختلال اینترنت در مهرماه پارسال، میزان بازدیدها از تبلیغات آنلاین در پلتفرم‌های فیلترشده و وب‌سایت‌های ایرانی به کمترین میزان خود رسید.
این آمار سالانه در حالی ارائه شده که پیشتر کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اعلام کرده بود فقط «۶۴ درصد از مردم» از فیلترشکن استفاده می‌کنند.
در گزارش تازۀ «یکتانت» همچنین آمده است که ۶۳ درصد از کاربران بازار فیلترشکن را افراد با تحصیلات ابتدایی تشکیل می‌دهند و ۹۷ درصد نوجوانان نیز از فیلترشکن استفاده می‌کنند.
همزمان با بازتاب این گزارش در رسانه‌های داخلی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی روز دوشنبه در جمع خبرنگاران در زنجان مدعی شد که «بیش از ۶۰ درصد مردم کشور» از پلتفرم‌های داخلی استفاده می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، عیسی زارع‌پور با این ادعا که «نیاز کاربران به فیلترشکن کاهش یافته» است، افزود: «ماهانه بیش از ۴۰ میلیون نفر از سکوهای داخلی استفاده می‌کنند و روزانه برخی از آنها بیش از ۱۵ میلیون نفر کاربر فعال دارند.»
این سخنان در حالی بیان شده که هیچ اقدامی از سوی حکومت برای رفع فیلتر پلتفرم‌های پرطرفدار خارجی در ایران صورت نگرفته و بر پایۀ گزارش یکتانت، تعداد صفحات شخصی در اینستاگرام فارسی از ۳۶ میلیون در سال ۱۴۰۰، به بیش از ۴۱ میلیون در سال ۱۴۰۱ رسیده است.
جمهوری اسلامی ایران از ابتدای دهه هشتاد خورشیدی اعمال فیلترینگ بر وب‌سایت‌های اینترنتی را به اجرا گذاشت و پس از آن دامنۀ این فیلترینگ را به وبلاگ‌ها و در ادامه به شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های خارجی گسترش داد.
پیش از این، دسترسی به فیس‌بوک و توئیتر (ایکس کنونی) و پیام‌رسان‌هایی مانند تلگرام، وایبر و وی‌چت در ایران مسدود شده بود اما با آغاز اعتراضات سراسری در شهریور پارسال که متأثر از جان باختن مهسا ژینا امینی بود، «اینستاگرام» و «واتس‌اپ» نیز در ایران فیلتر شدند.
یکتانت در گزارش سالانۀ خود یادآور شده است که آمار بالای فعالیت کسب‌وکارها در پلتفرم‌های فیلترشده نشان می‌دهد این پلتفرم‌ها «مهم‌ترین بستر تبلیغات و فعالیت تجاری» آنلاین در ایران هستند و با این حال، از سوی حکومت مسدود شده‌اند.
این گزارش همچنین از میزان بالای کامنت‌های منتشر شده در اینستاگرام در مهر پارسال، به‌رغم قطع دسترسی کاربران داخلی به این شبکه اجتماعی حکایت دارد؛ به عبارت دیگر، با وجود تلاش نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی برای جلوگیری از دسترسی کاربران داخل به شبکه‌های اجتماعی پرطرفدار در میانۀ اعتراضات، کاربران همچنان با دور زدن محدودیت‌ها و استفاده از وی‌پی‌ان راهی برای مشارکت در این پلتفرم‌ها پیدا کردند.
به‌علاوه، آمار جمع‌آوری‌شده از مهر ۱۴۰۱ نشان می‌دهد تعداد لایک‌های ویدئوهای اینستاگرامی در آن بازه در حالی سیر صعودی داشته که میزان بازدید ویدئوها در این شبکه اجتماعی فیلترشده کاهش یافته است.
این به منزلهٔ آن است که کاربران ایرانی به‌دلیل اختلال گسترده و کاهش سرعت اینترنت، امکان مشاهدهٔ ویدئوها را نداشته و تنها به لایک آنها اکتفا کرده‌اند.
شرکت فناوری «پروتون» که ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی از جمله وی‌پی‌ان است مرداد امسال خبر داد که همزمان با اوج‌گیری اعتراض‌ها در مهرماه ۱۴۰۱، شاهد افزایش «شش هزار درصدی» کاربرانش در ایران بوده‌است.
وی‌پی‌ان (شبکه خصوصی مجازی) به کاربران امکان می‌دهد از طریقی امن و رمزگذاری شده به یک سرور متصل شوند. کاربران با استفاده از این ابزار می‌توانند هویت خود را پنهان کرده و متناسب با موقعیت جغرافیایی سرور تا حدی محدودیت برای دسترسی به شبکه اینترنت را دور بزنند.
