شرکت هپکو یکی از مهم‌ترین شرکت‌های صنایع سنگین ایران که نقش مهمی در ساخت ماشین‌های صنعتی دارد، مدتی است در بحران به سر می‌برد.
چه شد که یکی از پیشروترین شرکت‌ها در خاورمیانه به لبه پرتگاه رسید؟ و چرا این شرکت قرار است به سازمان تامین اجتماعی برسد؟
شرکت هپکو در سال ۱۳۵۱ در اراک برای ساخت ماشین‌های سنگین تاسیس شد. سازمان گسترش ایران که در آن سال‌ها باعث ایجاد بسیاری از صنایع کلیدی ایران مانند صنایع خودروسازی، ذوب آهن، ماشین‌سازی و تراکتورسازی شده بود، با همکاری برادران رضایی پایه‌گذار شرکتی بودند که برای پیشرفت و صنعتی شدن ایران حیاتی بود؛ شرکتی مانند کاترپیلار در آمریکا.
این شرکت در سال ۱۳۵۴ قراردادی را با شرکت کاترپیلار که از قوی‌ترین سازندگان ماشین‌های راه سازی است، بست و با این قرارداد شروع به تولید گریدرهای سری جی کاترپیلار در ایران کرد.
هپکو در قرارداد دیگری با شرکت اینترنشنال شروع به تولید بولدوزر در ایران کرد. اما این تازه آغاز راه این شرکت مهم صنعتی ایرانی است.
پس از انقلاب ۵۷ این شرکت با قطع تدریجی همکاری با شرکت‌های آمریکایی روبه‌رو شد و به سوی شرکت‌های اروپایی رفت.
هپکو در قراردادی با شرکت لیبهر در سال ۱۳۶۴ شروع به تولید بیل مکانیکی کرد.
ولوو رقیب اصلی شرکت کاترپیلار محسوب می‌شود. هپکو هم در سال ۱۳۶۴ برای توسعه فعالیت‌های خود به سراغ ولوو سوئد رفت و نتیجه این قرارداد تولید لودر کلاس متوسط در ایران بود. این شرکت همچنین با شرکت کوماتسو برای ساخت ماشین‌های راهسازی و معدن همکاری کرد.
یکی از بزرگ‌ترین مشکلات هپکو نرفتن به سمت ساخت موتور و گیربکس و بسیاری قطعات کلیدی در ایران است، که سبب شد با روند تحریم‌ها، توان رقابت خود را از دست بدهد و قیمت محصولاتش یا افزایش شدید پیدا کند یا تولیدات قطع شود. تامین قطعات از چین هم به کیفیت پایین محصولات این شرکت منجر شد.
این شرکت البته بخش متالوژی و ریخته‌گری قوی دارد و برخی قطعات را هم در ایران می‌سازد.
هپکو از انواع واگن‌ها، کامیون‌ها، جرثقیل‌ها، تا تجهیزات حفاری، معدن، نیروگاه‌ها یا تجهیزات بنادر و صنایع نفت‌وگاز را در کارنامه تولیدی خود دارد.
اما تغییر مدیریت و سیاست‌های مختلف سبب شده تا این شرکت هر روز ضعیف‌تر شود و یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین شرکت‌های صنعتی ایران حال و روز خوبی نداشته باشد.
به دلیل مدیریت‌های غلط و جریان واگذاری پرحاشیه، این شرکت که برخی معتقد هستند در فساد گسترده فرو رفته، در تابستان سال ۱۳۹۸ با اعتراض گسترده کارگری روبه‌رو شد.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند سازمان تامین اجتماعی به جای کار تخصصی تامین اجتماعی به هلدینگ بزرگی از شرکت‌های رنگارنگ سابقا دولتی تبدیل شده و انحصار از دولتی به انحصار شبه‌دولتی بدل گشته است.
کارگران این شرکت طی ۱۰سال اخیر بارها اعتصاب و تظاهرات کرده‌اند.
سایت اقتصاد آنلاین گزارش داده است: «اولین بار در سال ۱۳۸۵هپکو به شرکتی تحت عنوان واگن‌سازی کوثر واگذار شد. اما واگذاری تلخی بود چرا که حاشیه‌های این مجموعه شروع شد. بعد از آن در سال ۹۵ شرکت هپکو از مالکیت واگن‌سازی کوثر خارج و به شرکت هیدرو اطلس واگذار شد. با این اتفاق مشکلات عمیق‌تر شد...کارگران با نگرفتن حقوق و رد نشدن بیمه‌شان مرتب به اعضای هیأت مدیره گلایه کردند اما نقدها به جایی نرسید و در نهایت اعتراضات آنها به خیابان کشیده شد.»
حالا دولت تصمیم گرفته است تا این شرکت را به سازمان تامین اجتماعی واگذار کند، تصمیمی که البته مخالفان زیادی دارد.
بر اساس گزارش ایسنا علی اکبر کریمی، نماینده اراک در مجلس شورای اسلامی، با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهوری ایران، خواستار توقف اجرای تصمیم هیئت وزیران برای واگذاری سهام دولت در هپکو به تامین اجتماعی شده است.
ابوالفضل رنجبر، عضو شورای کار شرکت هپکو، نیز به خبرگزاری مهر گفته: «قرار بود واگذاری هپکو به سازمان ایمیدرو هر چه سریع‌تر انجام شود و سه درصد از سهام شرکت به دلیل ایجاد نقدینگی و کمک به بخش تولید به فروش رسد اما متاسفانه مسئولین یک درصد از سهام را در اسفند ماه ۹۸ به ارزش ۹۹ میلیارد تومان فروخته‌اند و به دلایل مختلف آن را به خزانه دولت انتقال دادند در صورتی که شرکت هپکو نقدینگی ندارد.»
وی افزوده است: «در سال گذشته پس از فروش یک درصدی سهام اعلام کردند که با تلاش فراوان وامی از محل بودجه یارانه‌ها به هپکو اختصاص یافته که آن هم فقط در راستای پرداخت به حقوق معوق کارگر و بخشی هم برای بازنشستگان استفاده شد و عملاً از پولی که وارد شرکت می‌شود که برای تولید و خرید مواد اولیه اختصاص پیدا کند، خبری نیست.»
بر اساس گزارش سایت تجارت نیوز با مصوبه دولت و در راستای پرداخت بدهی به سازمان تأمین اجتماعی، قرار است سهام ۹ شرکت جدید به ارزش ۳۲۰ هزار میلیارد ریال به سازمان تأمین اجتماعی واگذار شود.
سهام هپکو هم در میان سهام این ۹ شرکت است. این در حالی است که برخی کارشناسان از این رویه انتقاد می‌کنند. این افراد اعتقاد دارند سازمان تامین اجتماعی به جای کار تخصصی تامین اجتماعی به هلدینگ بزرگی از شرکت‌های رنگارنگ سابقا دولتی تبدیل شده و انحصار از دولتی به انحصار شبه‌دولتی بدل گشته است.
